tag:blogger.com,1999:blog-36886601413518259052023-11-16T09:59:52.599-08:00الموقع التربوى للدكتوره حنان الدسوقيدكتوراه فى فلسفة التربية: جامعة عين شمس- كلية التربية - تخصص مناهج وطرق تدريس تاريخدكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.comBlogger28125tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-82663924999809181702012-09-01T09:30:00.002-07:002012-09-01T09:55:29.952-07:00الاساس الفلسفى للمدخل التفاوضي <div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<h2 dir="RTL" style="text-align: right; text-indent: 0px;"><span style="text-align: justify; text-indent: 0.5in;"><span style="color: red; font-family: Simplified Arabic, serif; font-size: x-large;">مقدمه</span></span></h2><h2 dir="RTL" style="text-align: right; text-indent: 0px;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in;">المدخل التفاوضى تم التوصل إليه وإشتقاقه من خبرات الحياه الحقيقيه ولذا فهو يرتكز فلسفياً على:</span></h2><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-language: AR-EG; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">1- الأسس البيولوجيه والعصبيه للمعرفه الإنسانيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-language: AR-EG; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">2- نظريات علم النفس المعرفيه.<o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMnuGa0mRF_PENHeoPedyy3Qve0A-b4jLgLI4MJScs2nDS2N7slcv40iCdJWXxcWVVGDGZZqmtYhlqd4EZ1J_9XH34aRmP41FrdGkAXn8yBkjtkipST25mk9Sk1VH2mf6Z7ZKVKo6_R2Xu/s1600/42351.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMnuGa0mRF_PENHeoPedyy3Qve0A-b4jLgLI4MJScs2nDS2N7slcv40iCdJWXxcWVVGDGZZqmtYhlqd4EZ1J_9XH34aRmP41FrdGkAXn8yBkjtkipST25mk9Sk1VH2mf6Z7ZKVKo6_R2Xu/s400/42351.jpg" width="384" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-language: AR-EG; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="color: blue;">1- الاسس البيولوجيه والعصبيه للمعرفه الانسانيه<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><b><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-language: AR-EG; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[1]</span></b></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">يعنى علم الأعصاب بدراسة الجهاز العصبي للإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Nerves System)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، والدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Brain) </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، والأسس البيولوجية للوعي والإدراك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Perception) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">والذاكرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Memory) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">والتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Learning). </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ويشكل كل من الجهاز العصبي والدماغ الأسس الفيزيائية لعملية التعلم الإنساني.ويربط علم الأعصاب ملاحظاتنا عن السلوك المعرفي مع النشاط العضلي الحركي المساند لهذا السلوك. وهذه النظرية لم تزل فتية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Young)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، ولكنها تنمو وتتطور بسرعة، وتطورها خلاق. و من أهم الاكتشافات الرئيسة لعلم الأعصاب التي قد يكون لها تأثيراً مباشراً على التربية والتعليم ما يأتــي: 1.الدماغ ثلاثي البنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Structure)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، فأدمغتنا واقعاً تتكون من ثلاثة أدمغة وهي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:<o:p></o:p></span></div><div style="border: dashed #2F6FAB 1.0pt; mso-border-alt: dashed #2F6FAB .75pt; mso-element: para-border-div; padding: 12.0pt 12.0pt 12.0pt 12.0pt;"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="border: none; direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; padding: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">الدماغ السفلي أو (دماغ التكرار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>) (Reptilian Brain) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">والذي يتحكم في الوظائف الحسية الحركية الأساسية)، والدماغ الطرفي (اللمبي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>) (Limbic Brain) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">والذي يتحكم بالعواطف والذاكرة والإيقاع البيولوجي الوظائف الحيوية للإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>) ( (Biorhythms)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، والقشرة الدماغية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Neocortex) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أو دماغ التفكير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Thinking Brain) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">الذي يتحكم بالمعرفة والاستدلال </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Reasoning) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">واللغة والذكاء العالي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">2-الدماغ ليس حاسوباً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Computer)<o:p></o:p></span></div><div style="border: dashed #2F6FAB 1.0pt; mso-border-alt: dashed #2F6FAB .75pt; mso-element: para-border-div; padding: 12.0pt 12.0pt 12.0pt 12.0pt;"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="border: none; direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; padding: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">تتصف بنية الإرتباطات العصبية المخية بقابليتها النسبية في الحركة وبالمرونة والتشعب وتعدد الطبقات ووفرتها.ومن المستحيل لنظام مثل هذا أن تكون وظائفه خطية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Linear) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أو موازية للعمليات الحاسوبية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="border: none; direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; padding: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وقد يكون أفضل وصف للدماغ بأنه نظام معلوماتي ذاتي التنظيم. وغالباً ما تتغير الارتباطات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Connection) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وتتطور فيزيائياً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUAY0NoN_ytguVBsewxU-r8FbuyE8474DJ8AjZCMcvGIrE_6KvuTfyqM-I7zIQCRzuOlycwjLkON4sGCMYETwgoSvZzQTvTukinGQY_eq_FVveJj_b2UykjkNKlOnjcDdyAll9KcsS-SzW/s1600/90611.imgcache.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="332" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUAY0NoN_ytguVBsewxU-r8FbuyE8474DJ8AjZCMcvGIrE_6KvuTfyqM-I7zIQCRzuOlycwjLkON4sGCMYETwgoSvZzQTvTukinGQY_eq_FVveJj_b2UykjkNKlOnjcDdyAll9KcsS-SzW/s400/90611.imgcache.jpg" width="400" /></a></div><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>3- يتغير الدماغ بالاستخدام خلال فترة حياتنــا</span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div style="border: dashed #2F6FAB 1.0pt; mso-border-alt: dashed #2F6FAB .75pt; mso-element: para-border-div; padding: 12.0pt 12.0pt 12.0pt 12.0pt;"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="border: none; direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; padding: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">يغير التركيز الذهني والجهد من التركيب الفيزيائي للدماغ. وترتبط خلايانا العصبية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Neurons) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">بفروع تشبه الشبكة تسمى الدنترايس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Dendrites). </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وهنالك حوالي (10) عشرة مليار خلية عصبية في الدماغ و(1000) ألف تريليون ارتباط </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Connections).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">واحتمال قوة التوافيق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Combination) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">بين الاتصال تصل إلى حوالي عشرة إلى مليون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وعندما نستخدم أدمغتنا فاننا نقوي أنماطاً من الإرتباطات، وذلك يجعل عمل الإرتباطات أسهل في المرات القادمــة، والعوامل التي تؤثر على وظائف الدماغ هي : 1.الوراثة؛ 2.البيئة؛ 3.الحالة الاجتماعية؛ ونحن محكمون بالطبيعة الوراثية لأدمغتنا والتي لها أهميتها الكبرى. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وتحدد الوراثة إلى حد كبير الكفاءة الإجرائية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ومكامن التطور وربما يكون التركيز الأعظم على طرائق التربية في كيفية الإرتقاء بأثر البيئة في التطور الذهني بسرعة.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[2]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> وتحدد عدد النبضات الكهربائية وقوتها وسرعتها خلال البنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">(Structure)</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">مكامن تخزين المعلومات وإسترجاعها, وكذلك الكفاية التي يتم فيها تطبيق المعلومات، وإذا ما قارنا الأدمغة في الوقت الحاضر مع الأدمغة البشرية قبل مليون عام، فمن البديهي إننا نجد أنها أكثر تطوراً حالياً، لذلك فيمكننا القول بأن هنالك تطوراً، مما يدعو إلى مقاييس جينية تؤشر التطور من جيل لآخر.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[3]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> كما إن كمية المعلومات المطلوب التعامل معها حالياً هي بالتأكيد أكثر من قبل ألف عام، </span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ويعد العالم </span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ادوارد دي بونو</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>” Edward De Bono </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أول من استنتج نظرية تنص على إن الدماغ عبارة عن نظام ذاتي التنظيم في كتابه "ميكانيزم العقل</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> Mechanism of mind " </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">عام 1969.وتعد هذه النظرية الأساس لكثير من البحوث المتسارعة التي تجرى حاليا عن الدماغ ، والتى ترى انه مع كل خبرة جديدة ، فان دماغ الفرد يعيد بناء بنيته الفيزيائية. </span></span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[4]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsKZ_5t7Jb2RZrR53wiIYXGZKPZf8ZoVmC0p3uM3B361m0uWmGQBqJ8UWs6giHGVfBMLULeuMxyxSnJCkf2Uo7Tkx9WkiP6gbqAZ8wpaBiw2fJMrpVLNc85zMnsG12pDqSxDtyGo0owLEL/s1600/HBDI+plot.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="370" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsKZ_5t7Jb2RZrR53wiIYXGZKPZf8ZoVmC0p3uM3B361m0uWmGQBqJ8UWs6giHGVfBMLULeuMxyxSnJCkf2Uo7Tkx9WkiP6gbqAZ8wpaBiw2fJMrpVLNc85zMnsG12pDqSxDtyGo0owLEL/s400/HBDI+plot.jpg" width="400" /></a></div><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وتؤكد على فكرة "إستخدمه أو أفقده " ، فهنالك بعض الآليات (الميكانيزمات) القليلة التي يمكن إبتكارها والتي تتيح إستخدام أدمغتنا بطرائق غير معتادة كل يوم، ويمكن اعتبار 95% من نشاطاتنا اليومية على أنها أنماط سلوكية متكررة</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> Pattered behavior .</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">و ينتج مواجهة المواقف "المشكلة" معالجات فكرية مختلفة عند البحث عن حل لها، كما اقترحت بحوث أخرى بأننا نغير من أنماط بعض حركاتنا المتكررة بانتظام</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;">.</span></span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: black; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 11.5pt;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 11.5pt; line-height: 115%;">[5]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11.5pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="color: blue; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">إستفادة المدخل التفاوضى من دراسة الدماغ من الناحيه الفسيولوجيه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">1.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">النظره لمكونات الدماغ كأجزاء منفصله أثرت على تصميم مكونات ومحتويات المناهج بطريقه منفصله أيضاً، لكن الدراسات الحديثه للمخ أوضحت ان أجزاء المخ تتكامل وتترابط فيما بينها،هذا التغيير لابد ان ينعكس على المناهج ليتم التعامل معها بصوره كليه، وترابط محتوى الماده التعليميه المقدمه للطلاب وهذا ما يعمل المدخل التفاوضي على تفعيله.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.25in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">2.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">المخ مرن ومتطور ومن هنا لابد ان تكون عملية التعلم نمائيه تطوريه لاجامده ولا مقولبه، ولذا المدخل التفاوضي خطواته تشجع على الأبداع والإبتكار والتفكير فلا تلزم المعلم او المتعلم بخطوات مبرمجه تحد من نماء المخ للمتعلم.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.25in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">3.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">الخلايا العصبيه وما بينها من إرتباطات تميل الى عمل روابط وعلاقات بين الخبرات القديمه والخبرات الجديده، ويعمل المدخل التفاوضى على إيجاد هذه العلاقات والروابط عن طريق الطالب نفسه. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.25in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">4.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">العقل الانسانى فى نمو مستمر والبيئه الثريه بالمثيرات والتى تتضمن تفاعلات إجتماعيه متعدده ومتنوعه تدعم وتنشط هذا النمو، وهذا ما يعمل المدخل التفاوضي على تأكيده من خلال الأنشطة التعاونيه والمناقشات الحواريه وإستثارة التفكير لدى الطلاب عند تناولهم وتحليلهم للأحداث التاريخيه ومحاكاتهم للمواقف التفاوضيه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.25in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">5.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">يتراجع نشاط المخ حين يواجه تحدياً أكبر من قدراته ويزدهر حين يواجه تحدياً مناسباً ،وحتى لا يحدث إدراك جزئي لاى موقف ويصبح إدراكه مشوهاً لابد من معالجة الجزئيات بصوره كليه مترابطه، وهذا ما يعمل المدخل التفاوضى على تفعيله، فيعمل على إيجاد نوع من الإستثاره الفصليه لإيجاد نوع من التحدى المناسب للعقل ، مما يوجد نوع من الصراع المعرفى يساعد على إدراك الجزئيات بصوره كليه عن طريق ربط الجديد بما هو مخزون بالذاكره .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.25in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">6.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">يؤثر المعنى والخبرات السابقه فى كيفية تعامل المخ مع الخبرات الجديده وتنظيمه لها ،ومن هنا يعمل المدخل التفاوضى على تحقيق التعلم ذى المعنى من خلال تكوين علاقات بين المفاهيم مما يسهم على جعل المفاهيم اكثر ثباتاً ووضوحاً وأبقى أثراً.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin: 0in 0.25in 0.0001pt 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="color: lime; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">استفادت الدراسه الحاليه من الأسس البيولوجيه والعصبيه للمعرفه الانسانيه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.75in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">1.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">لعمل إستثاره فكريه ونوع من التحدى المناسب للمخ لينشط، وضعت اسئله بكتاب التلميذ تعمل على إنماء التفكير التاريخى عنده ووضعه فى حالة إستثاره دائمه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0.75in 0.0001pt 0in; text-align: justify; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">2.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">تم تنظيم محتوى الوحدتين محل الدراسه (مصر بعد الحرب العالميه الاولى _ مصر وقضايا العالم العربى المعاصر) فى صوره بنائيه .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiN-v-hj_Q2QBvtv39rc3GGC5nLxQpWmPn-A1rWd-d3C8XhyXOmT5qopFR7wDkNCLvIkajzvnnmuz0oKkB5ZQT0iq-l_xoxgStaliy2shzdwkNug3MX0xk1zFPWGeHdLOgv7ckW71pCyq6T/s1600/2.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiN-v-hj_Q2QBvtv39rc3GGC5nLxQpWmPn-A1rWd-d3C8XhyXOmT5qopFR7wDkNCLvIkajzvnnmuz0oKkB5ZQT0iq-l_xoxgStaliy2shzdwkNug3MX0xk1zFPWGeHdLOgv7ckW71pCyq6T/s640/2.gif" width="523" /></a></div><span style="color: blue;"><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>2- نظريات علم النفس المعرفيه<o:p></o:p></span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">يقوم المدخل التفاوضي على نظريات علم النفس المعرفى حيث يعمل على إبراز التداخل بين معطيات النظريات المتخصصه فى كل مجال وصولاً لبناء إطار شامل للتطبيق فى النموذج التدريسى المنبثق منه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ونظريات علم النفس المعرفى تمثل مجموعة النظريات التى تركز على دراسة العمليات الإدراكيه الداخليه فى دماغ المتعلم فى كيفية إكتساب المعرفه وتنظيمها وتخزينها فى ذاكرته.<o:p></o:p></span></div><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> وقد ظهر الإتجاه المعرفي في البداية على صورة مجموعة أفكار وطرائق بحثية ، وإكتسب تأييداً منذ أوائل الخمسينات وأطلق على الكم الهائل من المعرفة إسم الثورة المعرفية</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[6]</span></span><!--[endif]--></span></a><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وترجع هذه الثورة المعرفية لسببين هما : ـ</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR"></span> </span><br />
1 <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>- ظهور الكمبيوتر والذي كان له دور كبير في ظهور المنظور المعرفي حيث جسدت العمليات العقلية التي تحدث في المخ البشري أثناء معالجة المعلومات والنظر إلى تعامل الفرد مع المعلومات على غرار ما يحدث في أجهزة الكمبيوتر فقد أصبح المثير هو المدخل والإستجابة هي المخرج وما يحدث بينهما هو عملية معالجة المعلومات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
2 <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>- تأثير علماء النفس “الجشطلت ": حيث اهتموا بعملية التعلم والإدراك والتفكير.<span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn7" name="_ftnref7" title="">[7]</a></span></span></span></span></span></span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #e06666; font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">النظريات المعرفية</span></b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #e06666;"><br />
</span> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تهتم النظريات المعرفية بدراسة العمليات العقلية الداخلية التي تحدث داخل عقل المتعلم من كيفية اكتسابه للمعرفة وتنظيمها وتخزينها في ذاكرته <span class="apple-converted-space">والتى:</span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></a></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>1- تنظر إلى عملية التعلم كعملية نشطة بناءة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>2- عرض عمليات ذات مستويات عليا في التعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>3-</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">الطبيعة التراكمية للتعلم والدور المهم الذي تلعبه المعرفة السابقة لدى المتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>4- الاهتمام بالطريقة التي تعرض بها المعلومات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>5-</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">الاهتمام بتحليل مهام التعلم والأداء بما يتفق مع العمليات الذهنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiytv4iXOcji3UnkqUJHE7vf0fUxp90UWeBM5Ot0FVWlx9FI_BnIixgtCHFhvT256yAwXWTpKYEx_SOI2KBiNIVEqQUVXQnDwtqDsY8N9yY41HWg8T5PnX3dcDi6aoM2eHdtsNqILor7kw1/s1600/biagie+groth.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiytv4iXOcji3UnkqUJHE7vf0fUxp90UWeBM5Ot0FVWlx9FI_BnIixgtCHFhvT256yAwXWTpKYEx_SOI2KBiNIVEqQUVXQnDwtqDsY8N9yY41HWg8T5PnX3dcDi6aoM2eHdtsNqILor7kw1/s320/biagie+groth.jpg" width="262" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3rJJNdQuSU73TOs5BQ7Qu9MlAyUtJNjU6X6RyctBCzI_1NImJkGyzwRY6u41ECeAm_LBP7I3PHzL3bk7w4OaY46qD264FfVenlN05vwqazGGhsd0uxlQF_evhu30WZQJHjNyF4OboZDAL/s1600/biagie+steps.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="203" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3rJJNdQuSU73TOs5BQ7Qu9MlAyUtJNjU6X6RyctBCzI_1NImJkGyzwRY6u41ECeAm_LBP7I3PHzL3bk7w4OaY46qD264FfVenlN05vwqazGGhsd0uxlQF_evhu30WZQJHjNyF4OboZDAL/s320/biagie+steps.jpg" width="320" /></a></div><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ومن النظريات المعرفية للتعلم:</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span style="color: blue;"><br />
</span> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>• </span><span dir="RTL"></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-SA">نظرية </span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">بياجيه</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> ( 1896 – 1980 ) وهو عالم سويسري وهو في الأصل عالم بيولوجي ، ثم تحولت اهتماماته إلى دراسة تطور التفكير عند الأطفال ، حيث درس تعلم الأطفال ومراحل نموهم العقلي لمدة خمسين عاما. وكون مدرسة في هذا المجال تعرف بمدرسة جنيف الفكرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>• </span><span dir="RTL"></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">نظرية</span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">"برونر</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> " عالم النفس الأمريكي الذي طلب إليه النهوض بالتربية العلمية في أمريكا لما لحق بها من تخلف ، وعقد "برونر" مؤتمرا لخص فيه أبرز أفكاره في كتاب عام ( 1966) للنهوض بالتربية العلمية الأمريكية ، وقد أستفاد من بياجيه مما ساعده على بلورة نظريته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">"<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">نظرية</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التعلم بالاكتشاف " وهي حصول الفرد على المعرفة بنفسه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> . </span><span dir="RTL"></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-SA">وتبعه في التأثر <b>"أوزبل</b> " في كتابه الذي صدر عام (1968) ، ونادى بأهمية التعلم اللفظي ذي المعنى</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>. </span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: black; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[2]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> .</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span style="color: red;">ومن النظريات المعرفيه التى استفاد منها المدخل التفاوضى:<o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;">نظرية برونر</span></b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ولد </span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">جيروم . س</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span>”<span class="apple-converted-space"> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">Gerome.S.Bruner</span></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">عام 1915 ويعتبر من علماء النفس الامريكيين ساهم في تطور علم النفس المعرفي درس في جامعة هارفارد الأمريكية وتخرج فيها، وأسس في نفس الجامعة مركزا</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ً</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> للدراسات المعرفية، وكتب عدة كتب ومقالات</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">تناول فيها النظريات المعرفية، وأُسُسَ استخدامها وتطبيقاتها التربوية، واهتم بالبحث عن طرق تحديث التربية العلمية والمنهجية بالمدارس؛ لذلك انتشرت آراؤه المتعلقة بالمناهج ونظريات التعليم التي أوردها في كتابه نحو</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">نظرية</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">للتعليم أو العملية التربوية</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="RTL"></span><span class="apple-converted-space"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>.</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span style="color: #741b47;"><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;">نظرية</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span></b><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span></a></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;">في التعلم</span></b></span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;"><span style="color: #741b47;"><br />
</span> </span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> يعتبر عمل</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span>”<span class="apple-converted-space"> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وأتباعه تدعيماً لنظرية بياجيه حيث ركز</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">في نظريته على النواحي الحيوية في التعلم, ودرس كيفية تنظيم الفرد المتعلم للأشياء التي حوله في بيئته وكيفية الاستفادة منها لزيادة حصيلته المعرفيه.<o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> يرى</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: #1592be; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أن عملية التعلم تتضمن معالجة حيوية ونشطة للمعلومات ويتم بناء المعلومات بطريقة مختلفة من فرد إلى آخر، ومن الأشياء التي تميز</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">نظرية</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">في التعلم هو تركيزها على معرفة كيفية حدوث الشيء أو معرفة لماذا حدث هذا الشيء، وبذلك فإن التركيز يكون منصباً على المهارات والتعليمات المختلفة والإتجاهات أكثر من التركيز على الحقائق والمعلومات</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وكما ذكر سابقاً فإن عمل </span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">بياجيه</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> يعتبر نقطة الانطلاق لعمل</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ودراساته.</span></span><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[3]</span></span><!--[endif]--></span></a></span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="color: #274e13; font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;">مراحل النمو المعرفي عند برونر</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #274e13;"><br />
</span> </span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">اقترح</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> “</span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> ”<span class="apple-converted-space"> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ثلاث مراحل لتكون المعرفة لدى المتعلم وهذه المراحل هي</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:</span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>1<b>-</b></span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><b><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">مرحلة التمثيل الحسي</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> يبدأ الطفل التعلم في هذه المرحلة من خلال الأنشطة التي يمارسها الطفل بنفسه مع الأشياء الحقيقية او المصنعة المحسوسة مثل (القطع المنطقية او قطع دينز او الميزان الرياضي او شرائح الكسور......) ، فالتعلم هنا يحدث من خلال التمثيل الحسي لهذه الاشياء، ولا يحدث من خلال صورة عقلية لها ،او عن طريق كلمات او رموز، ويرى</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">الطفل يتعامل مع الاشياء مستخدما حواسه وان التعلم في هذه المرحلة هو الاساس لأي تعلم تالي</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></span><span dir="RTL"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[4]</span></span><!--[endif]--></span></span></a></span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">2-</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التمثيل شبه الحسي</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> في هذه المرحلة يتعامل المتعلم مع الصور والرسوم ،وفي نفس الوقت يستطيع التعامل بالصور الذهنية عندما تكون المعلومات على شكل محتوى لغوي ،والطفل في هذه المرحلة تكون لديه خلفية حسية مناسبة عن الاشياء ، مما لا يستدعي حضور هذه الاشياء بذاتها حيث يكون الطفل اكثر قدرة على التعلم بالصور كبديل للخبرات المباشرة.<o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">3-</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التمثيل الرمزي او المجرد</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> في هذه المرحلة يكون الطفل وصل الى مرحلة من النضج العقلي ، بحيث يتعامل مع الاشياء بواسطة الرموز المجردة ، دون الاعتماد على خلفيتها الحسية او شبه الحسية ،حيث يكون العرض في هذا المستوى من خلال الكلمات او الارقام بدون استخدام الصور او الاشياء الحقيقية</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> ومن خلال هذه المراحل الثلاث السابقة يستطيع الفرد التعرف على البيئة المحيطه به ولذلك اهتم</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span></a></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> <span lang="AR-SA">كثيرا بالتعلم الإستكشافي ،ومفهوم الإستكشاف عند</span></span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر يعنى</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">مساعدة المتعلم على الوصول الى المعارف بنفسه ، ولذلك فهو يقترح وضع المتعلم في موقف يتضمن مشكلة تدفعه للتساؤل والبحث عن المعارف اللازمة لحل هذه المشكلة.</span></span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[5]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="color: #134f5c; font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;">عملية التعلم عند برونر</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #134f5c;"><br />
</span> </span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">يرى</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> ”<span class="apple-converted-space"> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أن عملية التعلم تضم ثلاث عمليات أو مراحل وهي</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:</span></span><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: black; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[6]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>1-</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">اكتساب المعلومات الجديدة</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">Acquisition of New Information</span></b></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وفي هذه المرحلة تعمل المعلومات الجديدة على إلغاء المعلومات القديمة وتحل محلها أو تطورها وتنميها وتجعلها أكثر تعقيداً من السابق, وذلك عن طريق تطوير وتعديل المعلومات السابقة التي يعرفها الفرد</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>2-</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">تحويل المعلومات</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">Transformation of Knowledge</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وفي هذه المرحلة يتم نقل وتحويل المعارف أو المعلومات أو معالجتها لكي تصبح ذات معنى ومفيدة بالنسبة للمتعلم</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>3-</span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">مرحلة التقويم </span></b></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span class="apple-style-span"><b><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">Evaluation Level</span></b></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وفي هذه المرحلة يتم التأكد من أن المعلومات كافية وأنها وثيقة الصلة بالأهداف المخطط لها. ويتم ذلك عن طريق الحكم على الطريقة التي يتم معالجة المعلومات الجديدة بها وما يطرأ عليها من تحويل لكي تناسب الأعمال والمهام الحالية. </span></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">استفادة المدخل التفاوصي من دراسة نظرية برونر </span></b><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;">اهم خطوات التعلم عند برونر "</span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التعلم الاستكشافي" ومفهوم الاستكشاف عند</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR"><a href="http://www.acofps.com/vb/showthread.php?t=3122"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: windowtext; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span> </span></span></a></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">مساعدة المتعلم على الوصول الى المعارف بنفسه ولذلك فهو يقترح وضع المتعلم في موقف يتضمن مشكلة تدفعه للتساؤل والبحث عن المعارف اللازمة لحل هذه المشكلة، وهو ما ركز عليه المدخل التفاوضى.</span></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">يؤكد </span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">برونر</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> على ان عملية التعلم تتضمن معالجة حيوية ونشطة للمعلومات, ويتم بناء المعلومات بطريقة مختلفة من فرد إلى آخر، ويعمل المدخل التفاوضى على ذلك من خلال معالجة الأدله التاريخيه المرتبطه بالأحداث وجمع معلومات حولها، وكذلك من خلال وضع المتعلمين فى مجموعات يتم من خلالها تبادل الخبرات والمعلومات.<o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ركز </span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">برونر</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></span><span dir="RTL"></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> على معرفة كيفية حدوث الشيء أو معرفة لماذا حدث هذا الشيء، وبذلك فإن التركيز يكون منصباً على المهارات والتعليمات المختلفة والإتجاهات أكثر من التركيز على الحقائق والمعلومات، وقد اخذ المدخل التفاوضي بذلك عندما تناول موضوعات مرتبطه بحياة الطلاب وواقعهم السياسى وهذا عند محاكاتهم للثورات التى قامت بها مصر والدول العربيه، وبذلك ومن خلال المدخل ينصب الإهتمام على تنمية مهارات التفكير التاريخى والميول اكثر من التركيز على الحقائق والمعلومات</span></span><span dir="LTR"></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">يؤكد </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">برونر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> على <span class="apple-style-span">كيفية تنظيم الفرد المتعلم للأشياء التي حوله في بيئته, وكيفية الاستفادة منها لزيادة حصيلته المعرفيه وهذا ما استفاد منه المدخل التفاوضي عند تصميم نموذجه التدريسى.</span></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;"><span style="color: lime;">استفادة الدراسه الحاليه من نظرية برونر<o:p></o:p></span></span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">عرض منظومة كل درس فى بداية الحصه للتأكد من المعرفه المسبقه لدى الطلاب بالموضوع.</span></span><span class="apple-style-span"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span class="apple-style-span"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">عرض الافكار والموضوعات والمنظومات مجهولة العلاقات للطلاب ليكتشفوا هذه العلاقات من خلال تجارب وانشطه ومناقشه وعمل جماعى ، وبذلك يبنوا المعرفه بانفسهم .<o:p></o:p></span></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd1u6DwKVVElX7dJ450c6tYuJSPLKQ5xTNemWZF2BYnOtFUQLqmOzFLMJ9rWCU7o5xFikK8Hl-3oX1VS5sKh1XAhjS0Id64DL79_Irwc_oer4x0-GB4wuYZ-7XX0lFcSc599NtnSFMm_7H/s1600/11112.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="239" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd1u6DwKVVElX7dJ450c6tYuJSPLKQ5xTNemWZF2BYnOtFUQLqmOzFLMJ9rWCU7o5xFikK8Hl-3oX1VS5sKh1XAhjS0Id64DL79_Irwc_oer4x0-GB4wuYZ-7XX0lFcSc599NtnSFMm_7H/s320/11112.JPG" width="320" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;">النظرية البنائية</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt;"><o:p></o:p></span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">لقد تأثرت النظم التربوية في الأربعنات والخمسنات من القرن الماضي بالكثير من الأفكار والمبادئ التي تقود الممارسات التعليمية / التعلمية مثل الفكرة القائلة أن "الإلقاء اللفظي للمحتوى يعتبر دليلاً على التعلم" وأن "التعليم اللفظي المباشر يقود بالضرورة على التعلم" وانتشر ذلك في الأوساط التربوية حتى وكأن أسلوب المحاضرة "أصبح الأكثر انتشاراً والمفضل من المعلمين العرب في جميع المراحل التعليمية، وهذا الأسلوب هو ما يسمى في الأوساط التربوية " التعليم التقليدي " . ولعل السبب وراء هذا التوجه في استخدام الطريقة التقليدية كما يرى الكثير من المربيين هو تأثير الأيديولوجية السلوكية.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn7" name="_ftnref7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[7]</span></span><!--[endif]--></span></span></a> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">وازداد الأمر سوءاً خلال العقود القليلة الماضية إذ تم إدخال كل المعلومات ذات الأهمية إلى المناهج والكتب المقررة في مرحلة التعليم الأساسي ، بدعوى أن المثير يؤدى الى استجابة وأثر ذلك سلباً في نمو الأطفال بشكل عام ونموهم العقلي بشكل خاص الأمر الذي حدا ببعض المربين إلى اعتباره غير أخلاقي ويتنافى مع أسس التعامل العادل مع الأطفال بوصفهم متعلمين .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">وبناءً على افتراض تساوي الأطفال في القدرات والخبرات فقد أصبح النمط السائد تعليم جميع الأطفال المحتوى نفسه، وبالطريقة ذاتها وفي زمن واحد هو النمط السائد في هذه العملية وذهب الأمر إلى أكثر من ذلك إذ برزت أصوات جديدة تنادي بموضوعية طرق القياس والتقويم للتعرف على مدى تحققه من أهداف من خلال الاختبارات المكتوبة والمقننة وأصبحت مثل هذه الاختبارات المكتوبة التي توزع فيها العلامات بطريقة عادلة الأساس في اتخاذ القرارات المتعلقة بمستقبل المتعلم وتحديد مسؤولياته.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn8" name="_ftnref8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[8]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">وقد اتفق مع </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">بياجيه</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>”</span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span> الكثير من أتباعه المربين (والكثير من المنظمات التربوية العالمية) إذ رأى بياجيه وأتباعه أن دفع الأطفال باتجاه تعلم مواضيع أكاديمية بسرعة يسبب لهم المتاعب النفسية، الأمر الذي يجعلهم متوترين وتعرضهم للمشكلات سيؤثر في شخصياتهم مستقبلاً وتترك آثاراً سلبية حتى على تعلمهم المستقبلي، كما رأوا أن الهدف من التعلم هو توليد الفهم وليس توفير القدرة على النجاح في امتحان موضوعي أو الإجابة على سؤال المعلم بما هو مكتوب في الكتاب. <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn9" name="_ftnref9" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[9]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="2" dir="RTL"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> ونتيجة لهذه النداءات وبسبب الضعف الظاهر في مخرجات هذا المنهج التقليدي، فقد بدأت الأوساط التربوية ترفض هذا النهج وترجع مرة أخرى إلى أفكار بياجيه البنائية إذا أخذت تطفو على السطح النظرية البنائية. لكن ما هي البنائية وكيف تنظر للتعلم والتعليم؟<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn10" name="_ftnref10" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[10]</span></span><!--[endif]--></span></span></a>.<o:p></o:p></span></div><div class="2" dir="RTL"><b><span style="color: #a64d79;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-language: EN-US; mso-no-proof: no;">الجذور التاريخية للنظرية البنائية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 16pt;"><o:p></o:p></span></span></b></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: .5in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">اكتسبت النظرية البنائية شعبية كبيرة في السنوات الأخيرة على الرغم أن فكرتها ليست حديثة إذ يمكن ملاحظة الاتجاهات نحو النظرية البنائية من خلال أعمال كل من </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">سقراط، وأفلاطون، وأرسطو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> (من 320 ـ 470 ق. م)، الذين تحدثوا جميعاً عن "تكوين المعرفة". فمن خلال النظرية المعرفية التي أظهرت تحد للنظرية السلوكية والتي لعل جذورها (المعرفية) التاريخية تعود إلى الفيلسوف اليوناني أفلاطون الذي يؤمن بأن المعرفة الشخصية هي معرفة غير موروثة ،بمعنى أخر أن مهمة المعلمين تكمن في مساعده الطلاب على استذكار هذه المعرفة، والتذكر عند </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أفلاطون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> هو البحث واكتشاف الأفكار الحيوية ،حيث يتم إتباعها باستنباط مجموعه من المفاهيم الجديدة من خلال هذه الأفكار، كما أن </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">سقراط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الذي يؤمن بالتعليم المركب الذي يجعل فيه طلابه يستنبطون أفكاره دون أن يقول لهم شيئا. فأفكار أفلاطون وسقراط هي أساس الأفكار الحديثه التي تعتبر التعليم عمليه إستكشافيه وترى المعرفة تشتق من الحواس.<span class="MsoFootnoteReference"> <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn11" name="_ftnref11" title=""><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[11]</span></span><!--[endif]--></span></a></span><o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: .5in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">أما </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">سنت أوغستين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> (منتصف 300 ب. م) فيقول: "يجب الاعتماد على الخبرات الحسية عندما يبحث الناس عن الحقيقة" </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(ceowther, 1997)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، وقد علل ذلك في حالة عدم توازن مع الكنيسة في ذلك الوقت. ويقول جون لوك (من القرن السابع عشر وإلى القرن الثامن عشر): "لا يمكن لمعرفة الفرد أن تكون خلف خبرته". وكانت ( </span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">Cant</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> ) في القرن التاسع عشر نشر أسس النظرية المعرفية إذا افترض أن الحواس وعلاقتها مع بعضها البعض غير كافيه للحصول على المعرفة وقد فسر كانت </span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">Kant</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> ذلك بالقول: "التحليل المنطقي للأعمال والأشياء يؤدي إلى نمو المعرفة، وأن خبرات الفرد القديمة تكون سبباً في توليد معرفة جديدة". <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn12" name="_ftnref12" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="color: black; font-size: 14pt; line-height: 115%;">[12]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: .5in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وعلى الرغم من أن الفلسفة الرئيسة للبنائية تنسب إلى </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">جان بياجيه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> (1986 ـ 1980) ,إلا أن </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">بستالوزي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> (1746 ـ 1827) قد أتى بنتائج مشابهة قبل أكثر من قرن على ذلك، إذ أكد ضرورة</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"> اعتماد الطرق التربوية على التطور الطبيعي للطفل وعلى مشاعره وأحاسيسه، وهو بذلك أكد أهمية الحواس كأدوات للتعلم، ونادى بربط مناهج التعليم بخبرات الأطفال التي تتوافق وحياتهم في بيوتهم وبيئاتهم العائلية. <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn13" name="_ftnref13" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[13]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: .5in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">إذن نستطيع القول أن البنائية تعد نظرية في المعرفة منذ زمن طويل يمتد عبر القرون, وليس غريباً رؤية هذا التكرار من عدة فلاسفة ومنظرين عبر هذا التاريخ والمنظر الحديث الوحيد الذي حاول تركيب هذه الأفكار المتعددة في نظرية متكاملة وشاملة – شكلت فيما بعد الأسس الحديثة لعلم نفس النمو – وابرز المنظرين فيه هو العالم جان بياجية، إذ قام بتوحيد الفلسفة وعلم النفس لتحويل انتباه الناس إلى الاهتمام بالتفكير والذكاء لدى الأطفال وفاتحاً الطريق إلى نظرة ومنظمة جديدة في التربية وعلم النفس.<o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">وقد استندت البنائية مبدئيا إلى أربع نظريات وهي:<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn14" name="_ftnref14" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[14]</span></b></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></b></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: right .25in; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: Wingdings; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;">ü<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">نظرية بياجيه في التعلم المعرفي والنمو المعرفي.<o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: right .25in; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: Wingdings; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;">ü<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">النظرية المعرفية في معالجة الطالب (المتعلم) للمعرفة وتركيزها على العوامل المؤثرة في التعلم.<o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: right .25in; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: Wingdings; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;">ü<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">النظرية الاجتماعية في التفاعل الاجتماعي في غرفة الصف أو المختبر أو الميدان.<o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: right .25in; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: Wingdings; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-fareast-font-family: Wingdings;">ü<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">النظرية الإنسانية في إبراز أهمية (المتعلم) ودورها لفاعل في اكتشاف المعرفة وبنائها.<o:p></o:p></span></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">تعريف "بجان بياجيه" (</span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">Jean Piaget</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></b></div><div class="3" dir="RTL" style="margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: .5in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"> ولد </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">جان بياجيه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span> عام 1896م بسويسرا وقد اهتم بالكتابة وهو لا يزال في سن مبكرة, وقد حصل على الدكتوراه وهو في سن الثانية والعشرين, وفي عام 1921م أصبح مديرا للدراسات في معهد جاك روسو في جنيف ونشر بعد ذلك عدد من الكتب منها كتاب اللغة والفكر عند الطفل وكتاب التفكير الاستدلالي عند الطفل وكانت تتحدث عن تطور النمو عند الطفل التي تهتم بنمو الطفل. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">وظهرت الأفكار البنائية في كتابات بياجيه الذي كرس حياته لدراسة في ابستومولوجية المعرفة (أو كيف يتعلم المتعلم ما يتعلمه)، وكان اهتمام بياجيه منصباً على هياكل التفكير </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>(Mental Structures)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span> لدى الأطفال، ولهذا سميت نظريته البنائية" بالهيكلة " </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>(Structuralism)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span> ولم تركز هيكلية بياجية على محتوى معين بل اقتصرت على التفكير وحيثياته.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn15" name="_ftnref15" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[15]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"> واقترح بياجيه أن الخبرات الجديدة يتم استقبالها من خلال المعرفة الموجودة في عمليتي التمثيل والمؤاءمة وتبنى المعرفة من عقل الفرد (الطالب) المتعلم عندما يتكون لديه حالة عدم اتزان (معرفي – مفاهيمي), وتتطور المعرفة بالطريقة التي تتطور(تنموا) بها الكائنات الحية (البيولوجية). وبعد أن بدأ المربون بتبني هذه الأفكار بتعليم الموضوعات المختلفة مثل : العلوم ، الرياضيات ، واللغة ، وغيرها فقد سميت هذه النظرية بالبنائية </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>(Constructivism)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span> نظراً للتشابه الكبير في البناء في علم العمارة وبين البناء في علم التعليم، فالمبادئ والشروط التي يجب أن تتوافر في تصميم عمارة وبنائها لتكون مناسبة للسكن تماثل المبادئ والشروط التي يجب أن تتوافر في تصميم المعرفة وبنائها في عقل المتعلم حتى يكون لهذه المعرفة معنى بالنسبة له.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn16" name="_ftnref16" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[16]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #0b5394; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">تعريف النظرية البنائية<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">لقد ذكر </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>“</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">زيتون وزيتون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>”</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span> (1992) بأن البحث عن تعريف محدد للبنائية يعتبر إشكالية صعبة ومعقدة فالمعاجم الفلسفية والنفسية والتربوية قد خلت من الإشارة لهذا المصطلح باستثناء المعجم الدولي للتربية الذي قدم تعريفاً لا يوضح إلا القليل من معالم البنائية، كذلك فإن منظري البنائية المعاصرين لم يقدموا تعريفاً محدداً لها، وهناك احتمالات ثلاثة في محاولة تفسير عدم تناول منظري البنائية تعريفاً لها:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">أولـها</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">: جدة لفظة البنائية نسبياً في الأدبيات الفلسفية والنفسية والتربوية، وقد تحتاج لسنوات عديدة قبل أن تستقر على معنى محدد لها .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">ثانيها</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">: أن منظري البنائية ليسوا بفريق واحد ومن ثم فليس بينهم إجماع على تعريف محدد. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">ثالثها</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">: أن منظري البنائية قد قصدوا ألا يعرفوها وأن يتركوا لكل منا ليكوّن معنى محدداً لها في ذهنه .<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn17" name="_ftnref17" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[17]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7f6000; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">يمكن تحديد افتراضات النظرية البنائية في النقاط الآتية:<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn18" name="_ftnref18" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[18]</span></b></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">1- <b>أن بناء المعرفة يتم من الخبرة:</b> بمعنى أن التعليم عملية بنائية يتم فيها قيام المتعلم بنفسه ببناء تمثيل داخلي للمعلومات مستخدماً في ذلك خبرته السابقة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">2- <b>المتعلم يقوم بعمل تفسير شخصي:</b> فلكل متعلم تفسيره الخاص، وفى التعلم البنائي لا يشترك أكثر من شخص في تفسير واحد بنفس الطريقة للواقع الذي يحيط بكل منهما.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">3- <b>التعلم تساهمى:</b> بمعنى أن هذا النوع من التعلم يناقش المعنى المعروض من خلال أكثر من وجهة نظر واحدة (ويأتي النمو المفاهيمى من خلال المشاركة للموقف أو المفهوم استجابة لوجهات النظر هذه) والتعليم يجب أن يسمح فيه بالمساهمة مع الآخرين لعرض وجهات النظر المتعددة التي يمكن استحضارها للوصول إلى موقف تم اختياره ذاتياً.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">4- <b>التعلم يحدث من خلال مواقف حقيقية:</b> ينبغي أن يتم التعلم من خلال وضع المتعلم في مواقف تعليمية حقيقية يتم إعدادها وتجهيزها بحيث تقوم على أساس براهين قوية تعكس إحساس المتعلمين بالعالم الحقيقي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="color: #990000;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt;">مقتضيات ومتطلبات استخدام النظرية البنائية</span></b><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn19" name="_ftnref19" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[19]</span></b></span><!--[endif]--></span></span></b></span></a><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">إن استخدام النظرية البنائية يقتضى ما يلي:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">من الضروري أن يعرف المعلم كيفية بناء كل متعلم لمعرفته حينئذ يمكن مساعدته أن يكتسب الخبرة الجديدة. ويتم ذلك بأن يقدم المعلم بعض الأسئلة الكاشفة التي توضح إن كان لديه خبرة سابقة وبنيات لها علاقة بالموضوع الجديد من عدمه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"> وهذا بالضرورة يستلزم قيام المعلم بتنفيذ بعض الأنشطة الكاشفة لذلك والتي تعد بمثابة استبانه توضح له مستوى المتعلمين ومدى خبراتهم السابقة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0in;"><!--[if !supportLists]--><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">ضرورة أن يتفاعل المعلم في العملية البنائية مع كل واحد من طلابه على حده لكي يرى كيف يقوم كل منهم ببناء المعرفة. ويساعد المتعلم على تشكيل المعلومة وإضافة صفة الذاتية عليها وبالطريقة التي تروق لكل منهم من خلال استخدام المعلم لبعض التوجيهات البسيطة.</span><b><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #783f04; font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">و التعامل مع البنائية يستلزم الآتي:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">- ضرورة التعمق وعدم التعامل مع المفاهيم بطريقة سطحية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">- الاتجاه إلى التفسير والتأويل الصحيح للمفاهيم والابتعاد عن التفسيرات الخاطئة أو (البديلة).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">- عدم الإفراط في التمركز حول الذات أو الأنانية حيث تقوم هذه النظرية على استخدام الخبرة السابق بناؤها في عقول المتعلمين وقد يكون لكل منهم خبرة خاطئة يحاول تطبيقها على الآخرين.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial Narrow","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Arial Narrow"; mso-fareast-font-family: "Arial Narrow";">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">وهنا يجب أن تزيد من التفاعلات الاجتماعية التي تمنع المفاهيم الانفرادية الخاطئة.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn20" name="_ftnref20" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[20]</span></span><!--[endif]--></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="color: blue;">استفادة المدخل التفاوضى من النظريه البنائيه<o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0in;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">1.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">نقطة البدء فى الفكر البنائي التعرف على المعرفه المسبقه لدى المتعلم والمدخل التفاوضى يرتب المعارف والمفاهيم فى بداية كل درس للتعرف على ما لدى الطلاب من معرفه مسبقه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">2.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">تنظر البنائيه للتعلم على انه البناء الشخصى للمعرفه ، وتشدد على اهمية البناء الفعال للمعرفه لكل طالب بنفسه، ومن هنا تستخدم المعلومات بالمدخل التفاوضى بطريقه إستثاريه وبنوع من التحدى للمفاهيم القديمه وذلك للإعادة بناء المعلومات المتاحه ترابطياً مع المعلومات السابقه، وذلك من خلال إستخدام او خلق ظروف تعليميه ذات معنى حقيقى للمتعلمين، وبتشجيعهم على اتخاذ القرار بانفسهم ،وتزويدهم بفرص لتعميق فهمهم من خلال تبادل وجهات النظر بالحوار والمناقشه، وايضاً من خلال تشجيعهم للتوصل للعلاقات والروابط بين الأحداث التاريخيه من خلال انشطه تحاكى تلك الاحداث والشخصيات والمواقف التفاوضيه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">3.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">تشدد البنائيه على دور المتعلم ويعمل المدخل التفاوضي على إثارة المتعلم وزيادة دافعيته بتساؤلات عده قد لا تكون اجابتها متوفره فى بنية المتعلم المعرفيه، ولذا يقوم بنشاط عقلى بصوره فرديه او جماعيه، ومن هنا يحدث تفاعل مع الخبرات الجديده عن طريق اكتشاف علاقات او روابط بينها وبين المعلومات السابقه، وهذا يحدث نوع من المعالجه العميقه للمعلومات الجديده مما يؤدى للاستيعابها وتخزينها.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">4.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">تؤكد البنائيه على إجتماعية المتعلم ، والمدخل التفاوضى من خلال التجارب والأنشطه التعاونيه التنافسيه يخلق نوعا من المناقشات ، والحوارات بين الطلاب تخلق جواً اجتماعياً صحياً ضرورياً لعملية تعلم جيده وفعاله، ومن خلال الحوار والمناقشه يحدث تفاعل بين عقول المتعلمين ،وخلال ذلك يتم بناء المعرفه وتنظيمها.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">5.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">البنائيه أدخلت مفهوم التفاوض بالعمليه التعليميه ،وليس الهدف منه الوصول لرأى جماعى ، ولكنها نوع من بناء المعرفه الخاصه بكل طالب، ويعمل المدخل التفاوضى على تيسير التعلم وتهيئة بيئة تعلم جذابه من أجل التفاوض بقدر الامكان بين المعلم والمتعلم على الأهداف وإستراتيجيات التدريس الملائمه ، وإن كانت المناهج الحاليه تحد من التفاوض حول المحتوى ووقت تدريسه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">6.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">طبقا لفلسفة البنائيه تغيرت أدوار المعلم من محاضر وشارح الى مقدم وملاحظ ، ويؤكد المدخل التفاوضى على ذلك بإعطاء المعلم مساحه واسعه ليبتكر فرصاً تسمح بالربط بين المعرفه الفرضيه وواقع الفصل وخبرات الطلاب الشخصيه ، فالمعلم وفقاً للمدخل مقدم اسئله ، ومعطى مشكلات ومنظم بيئى ، ومساعد على حدوث علاقات عامه بين الطلاب.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">7.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">أهم افتراضات البنائيه ان المعرفه لا تقابل الحقيقه الوجوديه فهى فقط قابله للتطبيق بالإضافه الى ان المعرفه لا يمكن نقلها ، وهذا من اسس المدخل التفاوضى ومن سماته المميزه ،فالمدخل يركز على ان المعنى يبنى ذاتياً من قبل الجهاز المعرفى للطالب نفسه، ولا يتم نقله من المعلم الى المتعلم ولكن يتشكل المعنى بداخل عقل الطالب.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">8.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">البنائيه النقديه تؤكد على إنماء روح النقد والتأمل الفكرى لدى المتعلم ، وقد إنطلق المدخل التفاوضى من ذلك وعمل على تنمية تفكير الطلاب التاريخى بهدف تشكيل عقليه متفتحه دائمة التساؤل من خلال التحاور والمناقشه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; mso-list: l3 level1 lfo4; tab-stops: right 13.5pt; text-align: justify; text-indent: 0in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">9.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">تؤكد البنائيه على تنمية ميول الطلاب نحو التعلم ، ويعمل المدخل التفاوضي على تهيئة سياق تعلم مثالى للطلاب بحيث يقترن التعلم باللذه والسرور فى ذهن المتعلم.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><span style="color: lime;">استفادت الدراسه الحاليه من النظريه البنائيه<o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-list: l1 level1 lfo5; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">1.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">ارتكزت الدراسه الحاليه عند بناء الاطار النظرى للمدخل التفاوضى على النظريه البنائيه.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNoSpacing" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-list: l1 level1 lfo5; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Simplified Arabic";">2.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;">ارتكزت الدراسه الحاليه عند اعداد دليل المعلم وكتيب التلميذ على الاستفاده من النظريه البنائيه فى تحديد ادوار المعلم والمتعلم وعند تنظيم المحتوى واعداد الدروس.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Simplified Arabic","serif"; font-size: 14.0pt;"><o:p></o:p></span></div><div><!--[if !supportFootnotes]--><br clear="all" /> <div id="ftn1"><div align="right" class="MsoFootnoteText"><br />
</div></div></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-27483300749988334642012-08-21T12:30:00.001-07:002012-08-21T12:30:54.535-07:00فاعلية المدخل التفاوضي فى تدريس التاريخ لتنمية التحصيل المعرفى ومهارات التفكير التاريخى والميل الى الماده لدى طلاب المرحله الثانويه<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin: 0in -0.5in 0.0001pt -9pt; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhw_TA5BlBey7vQW6BGpQt1Z7m0J-5vUPirzwTkxxyz7rIcmgXd15d5hn0YCwi6voa1ZO7HTYfZILHdGCwa3BbBQYGK8B3jChXLaiyfYwZ4zCDcYgbBM7E-i7j9GHoAUgzh2pZxWXcZzYxn/s1600/13609.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="276" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhw_TA5BlBey7vQW6BGpQt1Z7m0J-5vUPirzwTkxxyz7rIcmgXd15d5hn0YCwi6voa1ZO7HTYfZILHdGCwa3BbBQYGK8B3jChXLaiyfYwZ4zCDcYgbBM7E-i7j9GHoAUgzh2pZxWXcZzYxn/s400/13609.jpg" width="400" /></a></div><div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: -9.0pt; margin-right: -.5in; margin-top: 0in; tab-stops: 97.65pt; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">مقدمه <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">يواجه العالم العربي العديد من التحديات التي خرجت من كونها تحديات إقليمية إلي كونها تحديات عالمية، فيها يجاهد المجتمع العربي بكافة فئاته ومنظماته في محاوله لمواجهة هذه التحديات والتغلب عليها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ومن أشكال هذه التحديات ظهور عصر الهيمنة الاقتصادية والسياسية، وإتجاه دول العالم الآن نحو تكوين إتحادات لمجموعات من الدول القوية، بمعيار قوة الاقتصاد والسياسة والتعليم والتكنولوجيا والقوى العاملة، وهذه الاتحادات تخطت مستوى الإقليميه والقاريه إلى العالمية، وأصبحت هناك حرب دائرة غير معلنه بين القوة ذات القطب الواحد وبين تلك التكتلات والإتحادات.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">وفي ظل هذه التحديات وجد العرب انفسهم أمام قوى ضخمة تتمثل في تكتلات وإتحادات وتحالفات، تحاول كل منها جاهدة بسط سيطرتها وإستغلال العالم العربي الذي متعه الله بثروات طبيعية وبشرية جعلته منذ الأزل مطمعاً للتدخل الأجنبي، فأصبحت الدول العربية ساحة للنزاعات والصراعات والأطماع والحروب، وزادت وتعددت أوجه وأشكال التدخل الأجنبي في شئون هذه الدول. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ومن هنا أصبحنا مطالبين الأن وأكثر من اي وقت مضي بتحديد أليات تمكننا ليس فقط من مواجهة هذه التحديات والتصدي لها بل ومن تحقيق النجاح في توضيح ونشر رؤيتنا وثقافتنا العربية والإسلامية. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ومن هذه الآليات التي يجب أن </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ي</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">تسلح بها إنسان اليوم "التعليم" والذي من خلاله يكتسب المتعلم المهارات والإتجاهات والأخلاقيات والقيم والوعي، والقدرة على التعامل مع الأخرين والعيش معهم فى سلام، وتنمية قدرته على تحليل المخاطر وتحديات المستقبل، وعلي تقبل المتغيرات العالمية ومواجهتها والسيطرة عليها وتوجيهها لما يحقق مصلحة الوطن.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>10</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ويأتى هنا دور المناهج الدراسيه بإعتبارها السبيل لتحقيق أهداف المجتمع، وهى الأداه التى تعتمد الحضارة المعاصرة بدرجة كبيرة عليها فى تنمية بعض القدرات الذهنية والعقلية والإجتماعية، وتثبيت بعض الممارسات السلوكية عند المتعلمين كى يتفاعلوا ويتعايشوا مع المتغيرات العالمية المتجددة.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>33</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ومن هنا كانت الدعوه لتطوير وتحديث المناهج، ومنها منهج التاريخ للمرحله الثانويه، ومن اهم الاهداف المرجو تحقيقها من هذا التطويرتعليم الطلاب كيف يفكرون لتنمية امكانيات التعامل مع المشاكل و التحديات، ومع ما تم من مجهودات فى سبيل ذلك الا ان العديد من الدراسات والادبيات اكدت ان مناهج التاريخ الحاليه تعانى من سلبيات كثيره وفى حاجه الى مزيد من الجهد لتطويرها لتواجه تلك التحديات ومن هذه الدراسات والادبيات</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">:(سحر رجب <sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>18</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)، كريمه طه <sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>16</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)، شرين على جاد<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) </span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>19</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)،عماد حسن)<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>6</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) </span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>28</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">واهم اوجه القصور التى توصلت لها هذه الدراسات والادبيات:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-EG">الاهداف معده بطريقه لا تظهر الترابط بين جوانبها المختلفه ( المعرفيه -المهاريه -الوجدانيه)ولا تظهر العلاقات المتبادله بين الجانب الواحد والاهتمام منصب على الاهداف المعرفيه دون غيرها، حتى الجانب المعرفى يكمن كل التركيز فيه على المعلومات وتذكرها، واغفال بقية العمليات المعرفيه الاخرى كالتحليل والتركيب والابتكار.<o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">- المحتوى يتكون فى الغالب من مجموعه موضوعات غير مترابطه، فلا يجمع بينها المفاهيم التى تجعل من العلم شيئا تراكميا ذا معنى وذا اتصال مستمر.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">- طرق التدريس بانماطها الحاليه تعتمد على التلقين دون التحليل والمناقشه، وبعرض للمعلومات دون ادراك للعلاقات القائمه او المشتقه فى المحتوى المعرفى،وتركز على اعطاء ركام معرفى هائل غير مترابط مما يجعل التلميذ غير قادر على ربط ما يدرسه بما سبقت دراسته.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">- دورالتلميذ الحفظ والصم دون الادراك الواعى للترابطات والتمايزات والتنظيمات المستعرضه افقيا وراسيا فى المحتوى فهو سلبى فدائما يتلقى المعلومات ويحفظها ليقوم باسترجاعها فى الامتحان وسرعان ما تتعرض هذه المعلومات للنسيان.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">- اساليب التقويم تهتم فى معظم الاحيان وتركز فقط على حفظ المعلومات.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">- محتوى المناهج وطرق التدريس الحاليه لا تعمل على تنمية مهارات التفكير لدى التلاميذ وخاصة مهارات التفكير التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">هذا الواقع التعليمى يؤدى فى الغالب الى تخريج اجيال معظمها يعانى من ضعف فى مستوى التحصيل المعرفى وبخاصة فى المستويات العاليا (التحليل والتركيب والتقويم)</span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Arabic Transparent","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">،و</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تفكر بطريقه نمطيه تقليديه، هذا النوع من التفكير لا يتمشى مع طبيعة العصر الذى يتميز بسهولة الاتصال واتساع رقعة التنافس، مما يتطلب استحداث اساليب ومداخل تعليميه تستطيع تنشئة افراد قادرين على توليد المعلومات وتقويمها ومواجهة التحديات والتفكير فيها ليستطيعوا تفهم العلاقات المتبادله والمتشابكه بين الاشياء والموضوعات من خلال رؤيتها بصوره كليه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وقد اصبحت تنمية التفكير هدفا اساسيا يحتل مركز الصداره فى اهدافنا التربويه لاى ماده دراسيه وهذا ينطبق على مادة الدراسات الاجتماعيه عامة والتاريخ خاصة التى تعتبر من المواد الدراسيه التى تعتمد على استخدام المصادر التاريخيه المتنوعه وتحليل ما تتضمنه من احداث تاريخيه، ولذا فانها تساعد على تنمية قدرة دارسى التاريخ على الفحص الموضوعى للاحداث والقضايا التاريخيه المحليه والعالميه، والتفكير فيها والبحث عن الحلول المناسبه لها، وذلك من خلال ما تنمية مادة التاريخ لدى دارسيها من القدره على التمييز بين الحقائق، وبين الحقائق والاراء، وربط الاحداث التاريخيه، واصدار الاحكام العامه، والخروج باستنتاجات ومبادئ عامه تفيده فى الحياه.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) </span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>54</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كما ان تنمية انواع التفكير بصفه عامه لدى الطلاب يكسبهم متعة التعلم والشعور الايجابى نحو التعلم ونحو اكتساب المعرفه، وبالتالى يكسبهم ميولا واتجاهات ايجابيه نحو المعرفه والتعليم،فالطلاب يصبحون اكثر دافعيه وارتباطا بالدروس التى يجدون فيها اثاره عقليه، وينمو لديهم اتجاهات ايجابيه نحو المعلمين والمواد الدراسيه التى تتطلب منهم تقديم تفسير وتحليل ومعالجة للمعلومات وتطبيق المعرفه والمهارات المكتسبه فى المواقف الجديده، فاعداد </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;">الطلاب للحياه لا يتطلب مجرد فئه منفصله من مهارات التفكير ، بل يتطلب ايضا تنمية الميول والاستعدادات والاتجاهات.</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وتؤكد الاتجاهات التربويه الحديثه اهميه ان يكون تدريس التاريخ اداه لتزويد الطالب بالاساسيات التى تمكنه من ممارسة اسلوب البحث التاريخى، والرجوع الى المصادر الاصليه والادله التاريخيه وهذا ما يحتاجه الطالب عند دراسته لمادة التاريخ، ومن هنا كان الاهتمام بتنمية التفكير عامة والتفكير التاريخى خاصة.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>47</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والتفكير التاريخى ليس مجرد حفظ واسترجاع للاحداث التاريخيه ولطبيعة الصراعات والازمات والحروب التى خاضتها مصر عبر العصور التاريخيه المتلاحقه ، وانما هو اسلوب يمكن الطلاب من فهم وتحليل الاحداث التاريخيه المتلاحقه المحليه والعالميه ،كما يساعدهم على اعمال عقولهم فى هذه الاحداث وتناولها بالتحليل والنقد والتفسير مما يفيدهم فى تكوين نظره شامله لها، ومن ثم ابتكار العديد من الحلول لها.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>50</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وقد اكدت العديد من الدراسات ضروره الاهتمام بتنمية التفكير التاريخى لدى الطلاب من مختلف المراحل التعليميه وكذلك لدى طلاب التاريخ بكلية التربيه ومعلمى الدراسات الاجتماعيه عامة والتاريخ خاصه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ومن هذه الدراسات ما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "على جوده محمد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">هدفت الدراسه الى تنميه مهارات التفكير التاريخى لدى معلمى التاريخ بالمرحله الثانويه وذلك من خلال تقويم المهارات الاساسيه لتنمية مهارات التفكير التاريخى، واوصت الدراسه بضرورة تنمية مهارات التفكير التاريخى لدى معلمى التاريخ فى كل المراحل التعليميه المختلفه باعتبارها مهارات اساسيه يجب ان يتمتع بها معلمى التاريخ.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>27</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "صفاء محمد على" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فعالية نموذج "هيلداتابا" فى تنمية التفكير التاريخى لدى تلاميذ المرحله الاعداديه ، واوصت الدراسه بضرورة تنمية مهارات التفكير التاريخى لدى جميع المراحل التعليميه، وان منهج الدراسات الاجتماعيه عامه والتاريخ خاصة من المناهج الثريه والتى يمكن من خلالها تنميه مهارات التفكير لدى التلاميذ وبخاصة مهارات التفكير التاريخى.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>19</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "فالس وثومسز دى" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه ضرورة تصميم انشطه وبرامج يمارس المتعلم من خلالها مهارات التفكير التاريخى وذلك بهدف تنمية مهارات التفكير التاريخى والمتمثله فى (مهارة تحليل الاحداث التاريخيه، مهارة تفسيرالاحداث التاريخيه، مهارة الادراك الزمنى لتتابع الاحداث التاريخيه) وذلك من خلال منهج التاريخ لمرحلة التعليم المتوسط.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>51</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسه "ستالى وديفيد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">وتقدم الدراسة عدداً من الأسئلة منها كيف يمكن اكتساب مهارات التفكير التاريخى ؟ وتقدم الدراسة الأسس النظرية والعملية التى تمكن المتعلم من تنمية وتطوير المهارات التي يمتلكها من خلال الموقف </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التدريسى</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> وتشير الدراسة إلى أهمية إستخدام الأنشطة المتنوعة المناسبة للموقف </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التدريسى</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> لما لها من تأثير فى توفير عنصر الممارسة، كما تناقش الدراسة مفهوم </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التفكير التاريخى</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> والمهارات ذات العلاقة ب</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التفكير التاريخى</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> وكذلك تقديم عدد من المواقف فى صورة أنشطة يمارسها المتعلم </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">، واوصت الدراسه بضرورة استخدام مداخل تدريسيه متنوعه لتدريس التاريخ تهدف الى تنمية مهارات التفكير التاريخى.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>45</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "ريزنجر وفريدريك" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه على فاعلية الانترنت فى تنمية بعض مهارات التفكير التاريخى والاتجاه نحو مادة التاريخ لدى طلاب المرحله الثانويه، كما اكدت الدراسه على ضرورة تنمية مهارات التفكير لدى طلاب جميع المراحل التعليميه وبخاصة مهارات التفكير التاريخى وذلك من خلال منهج الدراسات الاجتماعيه والتاريخ.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>46</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">دراسة "بورين هايد وبراد"</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">هدفت الدراسه الى تنمية مهارات التفكير التاريخى لدى تلاميذ مرحله التعليم الاساسى( المتوسط)من خلال تدريس موضوعات تاريخيه ترتكز على التفكير التاريخى ، واكدت الدراسه على ضرورة تضمين هدف تنمية مهارات التفكير التاريخى لطلاب المرحله المتوسطه فى الاهداف العامه لمادة التاريخ الخاصه بتلك المرحله، واوصت بضروره تنمية مهارات التفكير التاريخى لطلاب جميع المراحل التعليميه هذا نتيجه لاهمية تلك المهارات.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>43</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كما تؤكد هذه الدراسات ان المتعلم قادرا على التفكير التاريخى ما دام لديه المعلومات التاريخيه الازمه، وان مهارات التفكير التاريخى تعد مهارات عقليه يمكن تنميتها من خلال تدريب الطالب على ممارستها عندما يطلب منه الحكم على قضيه ما ومناقشة موضوع ما او تقييم راى ما او اتخاذ قرار ما على اساس من الدقه والموضوعيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والطالب عند دراسته لماده معينه لايقتصر ما يكتسبه من هذه الماده على المعلومات والمعارف والمهارات فحسب، ولكنه يكتسب بجانب ذلك –فى الوقت نفسه- ميل نحو هذه الماده يكون ايجابيا او سلبيا.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) </span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>8</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ولذلك يجب على المعلم تهيئة الجو الانفعالى المناسب لتكوين الاتجاهات والميول المرغوب فيها، وان يستخدم من الطرق والاساليب والوسائل ما يجعل من المواقف التعليميه خبرات غنيه تساعد فى بناء وتكوين ميول مرغوبه لدى الطلاب، فالمدخل السليم لتعديل سلوك الطلاب وبناء شخصياتهم هو استخدام المعلم لمداخل تعليميه تعتمد على نشاط المتعلم وامكاناته العقليه واهتماماته وميوله.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>13</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وتهدف مادة التاريخ كماده دراسيه الى اكتساب الطلاب اتجاهات وميول تاريخيه واجتماعيه مرغوب فيها ضمن ما تهدف اليه، لان الميول عموما توجه سلوك الطلاب وجهه معينه، ترتبط بما يؤمن به الطالب او يعتقده،فمنهج التاريخ اذا ما احسن تدريسه يمكن ان يكسب الطلاب اتجاهات وميول مرغوب فيها مثل حب الماده، تقدير الشخصيات التاريخيه التى يدرسونها ، احترام الاخرين ، واحترام العمل والقانون ،تحمل المسئوليه، احترام الملكيه العامه ، ولذلك فان التاريخ يهدف الى اكتساب الميول المرغوب فيها.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ولقد توصلت العديد من الدراسات ان الميل نحو المواد الدراسيه او التخصصات المهنيه يؤثر على الاداء فيها ويعمل كدافع للاقبال عليها وتحسين الاداء والانجاز فيها مثل :<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "اشرف حسن عبد الجليل" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فاعلية مدخل دورة التعلم فى تنمية التحصيل المعرفى والاتجاه نحو مادة الجغرافيا لدى طلاب الصف الاول الثانوى ، واوصت الدراسه باستخدام مداخل تدريسيه متنوعه هذا بعد ما اثبتت نتائج الدراسه فاعلية مدخل دورة التعلم فى تنمية تحصيل الطلاب المعرفى واتجاهاتهم وميولهم نحو مادة الجغرافيا. <sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>7</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "نيفين محمد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> اكدت الدراسه فاعلية المدخل البيئى فى تنمية بعض المفاهيم الجغرافيه والميل نحو الماده لدى تلاميذ الصف الاول الاعدادى ،وقد اشارت الباحثه الى مدى احتياج تلاميذ الصف الاول الاعدادى الى تنمية ميولهم لدراسة الماده حيث اثبتت نتائج التطبيق القبلى لمقياس الميول ضعف ميول التلاميذ نحو دراسه مادة الدراسات الاجتماعيه بصفه عامه و الجغرافيا بصفه خاصه، كما اثبتت نتائج الدراسه فاعلية المدخل البيئى فى تنمية ميول التلاميذ تجاه الماده ، واوصت باستخدام مداخل متنوعه لتدريس الماده تهدف الى زياده ميل وتنمية اتجاه التلاميذ والطلاب فى جميع المراحل التعليميه نحو دراسة الماده.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>37</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "دعاء محمد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فاعلية برنامج الكمبيوترى المستخدم فى تدريس الدراسات الاجتماعيه على تنمية التحصيل الدراسى والاتجاه نحو الماده لدى تلاميذ الصف الاول الاعدادى،واكدت الدراسه وجود قصور فى استخدام الكمبيوتر فى تدريس الدراسات الاجتماعيه وعدم اهتمام المعلمين باعداد برامج كمبيوتر تسهل عملية تدريس الماده.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>14</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "عادل رسمى حماد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فعالية استخدام الحوافظ التعليميه فى تدريس التاريخ على التحصيل وتنمية مهارات التعلم الذاتى والاتجاه نحوالماده لدى تلاميذ الصف الثالث الاعدادى<sup>.(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>22</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.45pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ومن المداخل الحديثه التى يمكن بها تنمية تحصيل وتفكير الطلاب وميولهم الى مادة التاريخ والتغلب على الكثير من اوجه القصور السابقه " <b>المدخل التفاوضى</b>" الذى يقوم على النظريه البنائيه ومن اهم الافتراضات التى تعكس ملامحها ان التعليم عمليه نشطه ومستمره وغرضية التوجه وهذا ما ينادى ويقوم على اساسه "المدخل التفاوضى" حيث يعمل على تفعيل دور المتعلم وايجابيته من خلال تعاونه مع زملائه ومع المعلم فى وضع الاهداف واختيار المحتوى واخذ قرار بالشيء الذى يدرسه ويتعلمه ، وتشجيع الوعى بالذات كمتعلم مستقل، ويمد المتعلم بمتعة الامتلاك والتنظيم الذاتى واتخاذ القرار والاستقلاليه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويبنى المدخل التفاوضى على افتراضين اساسيين من افتراضات "بياجيه" فى النمو المعرفى هما : </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>- ان تضمين الموقف التعليمى خبرات حسيه ييسر على المتعلم والمعلم انجاز اهداف التعلم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 28.3pt; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الخبرات التى تتضمن تحديا لتفكير المتعلم بدرجه معقوله تعكس لديه المعتقدات عن العالم الخارجى المحيط به وتعمل تلك الاعتقادات كدوافع تلازم المتعلم باستمرار.<sup> (</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>29</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ووتشير الادبيات ذات الصله"وليم عبيد ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>"، "ثناء عبد المنعم،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2005</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>" ،"ابراهيم عبد الفتاح </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2006</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>" ان التعلم وفق المدخل التفاوضى يمر بثلاث مراحل تتضمن كل منها سياقا تفاوضيا لتحقيق اغراض معينه وهذه المراحل هى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1-<span style="font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">مرحلة الاندماج (</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Engagement</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وفيها يدرك المتعلمون الصوره العامه للمقرر المستهدف او الوحده، وما هو مطلوب منهم ،وما الذى يعرفه مسبقا، وما الذى لا يعرفه وعليه ان يتعلمه ومصادر التعلم التى ممكن الاستعانه بها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2-<span style="font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">مرحلة الاستكشاف </span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Exploration</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>))<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وفيها يكتشف المتعلمون المسار الذى سيتحركون فيه عبر موضوعات المنهج (تحديد الموضوعات وترجمتها الى مهام تعليميه، وتحديد مهارات التفكير المراد تنميتها)، والبحث عن مصادر التعلم( كتب،مصادر اصليه، وثائق وادله تاريخيه،اقراص ليزر، صور تاريخيه، مواقع انترنت) ويحددون الخطوات الممكنه التى يسيرون فيها لانجاز المتوقع منهم، وذلك فى كل مهمه من المهام التعليميه سواء كان سيؤديها الطالب بمفرده او فى شكل تعلم تعاونى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3-<span style="font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">مرحلة التامل </span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Reflection</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>))<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وفيها يتاكد كل متعلم من بلوغه النتائج المستهدفه ، وانه تعلم ما هو متوقع منه ،وان يعى جوانب الاستفاده مما تعلمه ، ويساعده فى تحقيق ذلك قيامه بتقويم ادائه باستخدام بطاقة التقويم الخاصه بكل مهمه،كما يتجاوز ذلك الى التعرف على تحديات جديده يثيرها ما تم تعلمه ، ثم يفكر فى "ماذا بعد".<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> <b>ويقوم المدخل التفاوضى على مجموعه من الابعاد ومنها:<o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">البعد العقلى :والذى يركز على الوظيفه التحليليه لمنهج التاريخ ويهدف الى تنمية المهارات العقليه والمعرفيه لدى المتعلم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">البعد الثقافى والاجتماعى: ويهدف الى تنمية المهارات الاجتماعيه مثل التعاون ، الانفتاح على العالم ، الانتماء للوطن.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">البعد السياسى والاقتصادى: ويهدف الى ادراك المتعلم لهوية مجتمعه ودور التاريخ فى التوجيه السياسى والاقتصادى للافراد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">4.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">البعد التربوى: والذى يهدف الى تقريب محتوى التاريخ وتبسيط المصطلحات وتنميه المفاهيم والمهارات وقيم الطلاب.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 10.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">5.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">البعد الاخلاقى: ويهدف الى نشر قيم الحق والعدل والمساواه وانماء ميول ايجابيه للمتعلم تجاه مادة التاريخ <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويتميز استخدام المدخل التفاوضى فى تعلم وتدريس التاريخ بالاتى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.75in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: AR-EG;">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تسود التفاعلات الانسانيه مواقف التدريس فى المدخل التفاوضى بمختلف انواعها ومستوياتها، فالمناخ الصفى التسلطى لا يساعد على نجاح التفاوض، ولا يؤدى الى تحقيق اهدافه، ومن ثم فالحاجه ماسه الى المناخ الديموقراطى الانسانى الحافز على الاداء.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.75in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: AR-EG;">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">القراءه التحليليه الناقده للعديد من مصادر التعلم سمه رئيسيه فى المدخل التفاوضى، لزياده عمق واتساع خبرات الطلاب والقدره على الحكم الموضوعى العاقل المستند الى الدليل التاريخى.<sup> (</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>42</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.75in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: AR-EG;">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يساعد على النمو المهنى للمعلم ويساعده على رسم طرق واستراتيجيات التقويم المناسبه للطلبه والحكم بموضوعيه على مدى تحقيق اهداف التعلم واتقانها، فالمعلم هنا "مقدم – ملاحظ- منظم بنائى- مرجع للتعلم".<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.75in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: AR-EG;">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التقويم فى ضوء المدخل التفاوضى ينبغى ان يكون مصدر خبره ساره، تزيد من مستوى الدافعيه، من اجل المزيد من التعلم، لذلك التقويم بوضعه الراهن لا يتمشى مع المدخل التفاوضى.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>52</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">من اسس او افتراضات البنائيه"تهيئة افضل الظروف للتعلم عندما يواجه المتعلم بمشكله او مهمه" وهذا ما سوف تحاول ان تترجمه الدراسه الحاليه من خلال المدخل التفاوضى حيث يقوم المعلم فى بداية كل درس بطرح موقف تفاوضى محير او مربك او سؤال حتى يثير نشاط وتفكيرالطلاب التاريخى</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كذلك من افتراضات البنائيه" تتضمن عملية التعلم اعادة بناء الفرد لمعرفته من خلال عملية تفاوض اجتماعى مع الاخرين " والمدخل يحاول ان يوظف هذا الافتراض عند اختيار موضوع الوحده ودروسها وعند تحديد اساليب التدريس المناسبه ومراحل العمل الجماعى التى يركز عليها كخطوه مهمه من الخطوات الاجرائيه للمدخل، حيث ان الانشطه التعليميه التنافسيه تعمل على ايجاد نوع من المناقشات بين الطلاب، وتولد جوا اجتماعيا ضروريا لعملية تعليم جيده</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: "Courier New"; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: AR-EG;">o<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كما ان من الافتراضات البنائيه"المعرفه القبليه شرط اساسى لبناء التعلم ذى المعنى". وتحاول الدراسه الحاليه توظيف هذا الفرض من خلال المدخل فى الخطوه الثانيه من خطوات المدخل"الاستكشاف" حيث ان التفاعل بين المعرفه القبليه والمعرفه الجديده يعد احد المكونات المهمه فى عملية التعلم ذى المعنى .<sup> (</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>20</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">واكدت عدة دراسات فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية جوانب التعلم المختلفه لدى الطلاب بمختلف المراحل التعليميه ومن هذه الدراسات:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسه "ابراهيم عبد الفتاح ابراهيم" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التى اثبتت فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية القيم الاستقصائيه لدى طلاب المرحله الثانويه ،واشارت الى مدى ما يوفره المدخل من فرص تجعل من المتعلم شخصا ايجابيا قادراعلى الاختيار والتحليل والتفكير والاستقصاء وتقويم الذات ، ومن المعلم شخصا مشاركا معينا للمتعلم ، ومن منهج التاريخ منهجا مفتوحا وثريا بالمعلومات التى تساعد المتعلم على ادراك ماهية الاحداث التاريخيه التى مرت بها مصر.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: -.5in; tab-stops: 73.3pt; text-align: left; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>*دراسه "ثناء عبد المنعم رجب حسن" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">واكدت فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية مهارات التعبير الابداعى و الاتجاه نحو الماده لدى طلاب الصف الاول الثانوى ، واكدت هذه الدراسه فاعلية المدخل فى تنمية جوانب التعلم المختلفه ( المعرفيه- المهاريه- الوجدانيه) كما اشارت الى فاعليه المدخل فى تنمية ميول الطلاب نحو مادة اللغة العربيه.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>9</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "وليم عبيد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">قام بتقديم تصورا للمدخل التفاوضى فى التدريس ،واكد اهميه هذا المدخل كمدخل تدريسى للمناهج التعليميه المختلفه وكطريقة تدريس فعاله حيث يكون المعلم والمتعلم ايجابين ،كما انه ينمى كلا من تحصيل المتعلم ومهاراته وقيمه فهو بعنى بكل جوانب التعليم الثلاثه .<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>42</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ومن العرض السابق تتضح فاعلية المدخل التفاوضى فى تحسين عملية التعليم والتعلم وفى تنمية تحصيل الطلاب المعرفى وميولهم واتجاهاتهم وقيمهم ، وقدراتهم العقليه والتى تحتاج لتنميتها تنمية مهارات التفكير<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>49</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)، وذلك من خلال وضع الطلاب فى مواقف تفاوضيه يمارسون من خلالها مهارات التفكير،فعند وضع المتعلم فى موقف تفاوضى لدوله تعانى من الاحتلال مثل فلسطين هنا يقوم الطالب بتحليل موقف الدوله الفلسطينيه والظروف التى تمر بها والاحداث التى ادت الى حالة الصراع التى تعانى منها وهذا يعنى ادراكه الزمنى لبداية الصراع وظروف استمراره ومن ثم تحليله لاسبابه ونتائجه وتقديم تفسيرا لدواعى لجوء فلسطين الى التفاوض، منتهيا باصدار حكم على طبيعة الصراع واتخاذ قررات تؤيد او تشجب موقف السلطه الفلسطينيه عندما لجات الى التفاوض لاسترداد حقوقها المسلوبه. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ومن هذا المنطلق يحاول البحث الحالى التعرف على فاعلية المدخل التفاوضى لتدريس التاريخ فى تنمية التحصيل المعرفى والتفكير التاريخى والميل الى الماده لدى طلاب المرحله الثانويه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">مشكلة الدراسه<o:p></o:p></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1-<span style="font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الشعور بالمشكله<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">لقد نبع الشعور بمشكلة الدراسه من خلال ما يلى:-<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ممارسة الباحثه لمهنة تدريس مادة الدراسات الاجتماعيه لمدة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>6</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-EG">سنوات وبالتالى تمكنت من ملاحظة ما يلى:-<o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">انه بالرغم من أهمية مهارات التفكير- وبخاصة مهارات التفكير التاريخى- فإن كثيرا من المعلمين ينصب جل اهتمامهم خلال التدريس على تحقيق الأهداف المتصله بمستوى الحفظ والتذكر ونادرا ما يهتمون بتحقيق الأهداف المتصله بمستوى الفهم التاريخى والتطبيق، اما المستويات المعرفيه العليا (التحليل –التركيب –التقويم) فلا يكاد يهتم بها احد، فضلا عن اساليب التقويم السائده التى لا تزال بعيده فى اهدافها عن تقويم مهارات التفكير التاريخى (ادراك زمنى- تفكير مكانى- فهم تاريخى – تحليل تاريخى- بحث تاريخى – اصدار الاحكام –اتخاذ القرار).</span><span style="text-align: left;"> </span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اذا كان معيار نجاح اية ماده هو مدى وفائها بوظائفها، وهو امر يعتمد بطبيعة الحال على نظرة الطالب والمعلم اليها واتجاهاتهم وميولهم نحو الماده واساليب التفكير فيها، فان مادة التاريخ وفق هذا المعيار تعد عاجزه عن الوفاء بدورها، ومن مظاهر هذا العجز والقصور نفور الطلاب وعزوفهم عن هذه الماده ، وهذا ما اشارت اليه دراسة كل من "على جوده محمد </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1997</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-EG">،اشرف حسن عبد الجليل </span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2002</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>، صفاء محمد على </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>، ستالى وديفيد </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2007</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>".<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">استخدام معظم معلمى التاريخ فى تدريس هذه الماده طرائق واساليب تقليديه يؤكدون من خلالها للطلاب وبشكل غير مباشر صدق تصوراتهم عنها باعتيارها ماده صعبه جافه تبعد عن مدركات الطلاب واذا كان هذا يمثل جانبا من الحقيقه الا انه لا يمثل الحقيقه كامله، حيث يعزى القصور فى جانب كبير منه الى قصور النظر عن ادراك وظائفها او استثمار امكانياتها فى الارتقاء بعقول الطلاب، كما يرجع ذلك ايضا الى افتقار معلم التاريخ للكفاءات الازمه لتنمية مهارات التفكير التاريخى لدى الطلاب فمحور الاهتمام فى العمليه التعليميه بالمدارس كما اشارت نتائج دراسة( ولاء صلاح،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2006</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) هو التلقين وقد اشار لذلك ايضا (والى عبد الرحمن، يناير </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2006</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) حيث يرى ان التربيه المدرسيه الحاليه ليست لها الا اثرا ضعيفا فى تنمية مهارات التفكير بسبب سيادة النمط السردى التلقينى والالتزام باطار الدرس الضيق وعدم تشجيع الطلاب على التفكير خارج المقررات الدراسيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ومن هنا شعرت الباحثه بالمشكله وسعت الى اجراء دراسه تعتمد على المدخل التفاوضى لتنمية التحصيل المعرفى والتفكير التاريخى والميل الى ماده التاريخ لدى طلاب المرحله الثانويه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2-<span style="font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><u><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تدعيم الشعور بالمشكله<o:p></o:p></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">فى سبيل تدعيم الشعور بالمشكله تم القيام بما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الاطلاع على نتائج الدراسات والبحوث السابقه التى اثبتت عدم فاعلية الطريقه السائده فى تدريس التاريخ فى تنمية التحصيل المعرفى لطلاب المرحله الثانويه</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> ومن هذه الدراسات<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "ناديه محمد مصطفى"<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 10.2pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والتى اكدت فاعلية اسلوب تمثيل الادوار فى تنمية بعض القيم والتحصيل المعرفى من خلال الدراسات الاجتماعيه، واشارت الى ضرورة استخدام استراتيجيات واساليب ومداخل تدريسيه متنوعه تهدف الى اثراء عملية تدريس الدراسات الاجتماعيه بهدف تنمية القيم والتحصيل المعرفى لدى الطلاب.<sup> (</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>36</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "لمياء محمد ايمن"<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 10.2pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فاعلية خرائط التفكير فى تنمية التحصيل المعرفى والاتجاه نحو مادة التاريخ ،كما اكدت الدراسه ان المتعلم فى حاجه الى تنمية تحصيله المعرفى واتجاهاته.<sup> (</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الاطلاع على نتائج الدراسات والبحوث السابقه التى اثبتت عدم فاعلية الطريقه السائده فى تدريس التاريخ فى تنمية مهارات التفكير التاريخى لطلاب المرحله الثانويه</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> ومن هذه الدراسات <b>*دراسة "عاطف محمد سعيد عبد الله</b> "<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 10.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والتى اكدت فاعلية نموذج قائم على النظريه البنائيه على تنمية مهارات التفكير التاريخى لدى طلاب الصف الاول الثانوى ، واشارت الى ضرورة الاهتمام بتنمية التفكير التاريخى لدى متعلم التاريخ، كما اكدت على ان منهج التاريخ للمرحله الثانويه منهج ثرى بالاحداث والشخصيات والموضوعات التى من شانها تنمية تفكير الطلاب ووعيهم بطبيعة الماده.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>21</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>*دراسة "ولاء صلاح محمد حسن" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 10.3pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فاعلية طريقة الاستقصاء فى تنمية بعض مهارات التفكير التاريخى والاتجاه نحو مادة التاريخ لدى طلاب المرحله الثانويه، كما اكدت الدراسه على ضرورة تنمية مهارات التفكير لدى طلاب جميع المراحل التعليميه وبخاصة مهارات التفكير التاريخى وذلك من خلال منهج الدراسات الاجتماعيه والتاريخ.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>39</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسه "والى عبد الرحمن احمد "<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والتى اكدت فاعلية مدخل التراث فى تنمية مهارات التفكير التاريخى لدى الطالب معلم الدراسات الاجتماعيه بكليات التربيه، واوصت الدراسه بضرورة استخدام مداخل تدريسيه متنوعه لتدريس التاريخ وهذا نتيجه لما اثبتته الدراسه من فاعلية مدخل التراث فى تنمية مهارات التفكير التاريخى لطلاب معلمى الدراسات الاجتماعيه بكليات التربيه.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>40</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "مارتن ديزى" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فاعلية الانترنت كوسيله تعليميه يمكن من خلالها تنميه مهارات التفكير التاريخى لدى طلاب الفرقه الثالثه من طلاب كلية المعلمين بلندن وذلك من خلال تدريس بعض الموضوعات التاريخيه.واوصت الدراسه بالاهتمام باستخدام الانترنت كوسيله وكمدخل تدريسى من شانه ان يسهل عملية تعليم التاريخ ويكون تجاه ايجابى لدى الطلاب نحو دراسه مادة التاريخ .<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>44</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الاطلاع على نتائج الدراسات والبحوث السابقه التى اثبتت عدم فاعلية الطريقه السائده فى تدريس الدراسات الاجتماعيه فى تنمية ميول الطلاب الى مادة التاريخ</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> ومن هذه الدراسات <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">*دراسة "على احمد على الجمل"<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكدت الدراسه فعالية البحوث القصيره فى تنميه اتجاهات طلاب الصف الثانى الثانوى نحومادة التاريخ.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) </span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>25</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">دراسة "اسماء زكى محمد" <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> اكدت الدراسه فاعلية الانشطه المصاحبه فى التاريخ ،وقد كشفت الدراسه الى وجود ضعف فى اتجاهات طلاب الصف الاول الاعدادى تجاه مادة التاريخ واوصت الدراسه بضرورة الاهتمام بتنمية اتجاهات وميول الطلاب نحو دراسة التاريخ.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>6</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الاطلاع على المعايير القوميه لمناهج التاريخ التى وضعتها وزارة التربيه والتعليم وخاصة ما يتعلق منها بمجال التفكير التاريخى</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> ، وتمثلت فيما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التعرف على الاحداث التاريخيه وفقا لتسلسلها الزمنى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تفسير وتحليل الاحداث التاريخيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تحليل عمليات البناء التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">4-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">استخدام مهارات البحث التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">5-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تحليل القضايا التاريخيه واتخاذ القرار.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>6</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>38</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اجراء دراسه استطلاعيه اولى<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اعدت الباحثه اختبارا تحصيليا فى مادة التاريخ فى صورة اسئله اختيارمن متعدد فى مستويات (التذكر، الفهم، التطبيق، التحليل ، التركيب، التقويم) ومن ثم تطبيقه على </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-EG">طاليه من طاليات الصف الثانى الثانوى ( قسم ادبى) بمدرسة مصر الجديده النموذجيه بنات وكانت النتيجه العامه للاختبار حوالى </span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>40</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>%.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وقد تبين انخفاض مستوى التحصيل فى المستويات المعرفيه الاعلى ( التحليل ،التركيب، التقويم) وارتفاعه عند المستويات المعرفيه الادنى (التذكر، والفهم).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اجراء دراسه استطلاعيه ثانيه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تمثلت فى تطبيق اختبار فى مهارات التفكير التاريخى يتكون من </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>40</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-EG">مفرده ،يهدف قياس مهارات التفكير التاريخى التاليه:(التفكير الزمنى ، التفكير المكانى،الفهم التاريخى، التحليل التاريخى، والتفسير التاريخى، البحث التاريخى،اصدار الاحكام، اتخاذ القرارات) وقد جاءت نتائج الطلاب كما يوضحها جدول (</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; text-indent: .5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">جدول (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; text-indent: .5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">نتائج تطبيق اختبار مهارات التفكير التاريخى فى الدراسه الاستطلاعيه<o:p></o:p></span></div><div align="right" dir="rtl"> <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" dir="rtl" style="border-collapse: collapse; margin-left: 5.4pt; mso-padding-alt: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-table-dir: bidi; mso-table-layout-alt: fixed;"><tbody>
<tr> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">المهاره المراد قياسها<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عدد الطلاب<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اجابات صحيحه<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اجابات خاطئه<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">النسبه<o:p></o:p></span></b></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التفكير الزمنى<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">5<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">25<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">16%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التفكير المكانى<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">7<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">23<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">23%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الفهم التاريخى<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">10<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">20<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">33%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التحليل التاريخى<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">6<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">24<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">20%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التفسير التاريخى<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">3<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">22<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">10%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اصدار الاحكام<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">4<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">26<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">13%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 105.7pt;" valign="top" width="141"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اتخاذ القرار<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">6<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 73.15pt;" valign="top" width="98"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">24<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 85.75pt;" valign="top" width="114"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">20%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
</tbody></table></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يتضح من جدول (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) ما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة التفكير الزمنى لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>84</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة التفكير المكانى لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>77</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة الفهم التاريخى لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>67</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة التحليل التاريخى لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>80</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة التفسير التاريخى لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>90</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة اصدار الاحكام لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>87</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 123.75pt; text-indent: -33.75pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وجود ضعف فى مهارة اتخاذ القرار لدى افراد العينه بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>80</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويتضح مما سبق ان اعلى نسبة ضعف ظهرت لدى افراد العينه تمثلت فى ضعف مهارة التفسير التاريخى بينما اقل نسبة ضعف ظهرت لدى افراد العينه تمثلت فى ضعف مهارة الفهم التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كما يتضح مما سبق وجود ضعف فى مهارات التفكير التاريخى لدى طلاب الثانى الثانوى ومن هنا تظهر الحاجه الى الدراسه الحاليه التى تهدف الى تنمية مهارات التفكير التاريخى لدى طلاب الصف الثانى الثانوى من خلال استخدام المدخل التفاوضى فى تدريس التاريخ.</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;"> </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;"> </span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اجراء دراسه استطلاعيه ثالثه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تمثلت فى تطبيق مقياس الميول الى التاريخ، ويهدف المقياس الى تحديد ميل الطلاب الى مادة التاريخ ، ويتكون المقياس من عشرين عباره تندرج تحت اربع ابعاد رئيسيه هى(الاهتمام والاستمتاع بمادة التاريخ، طرق تدريس التاريخ، معلم التاريخ ،اهمية مادة التاريخ) بواقع خمس عبارات لكل عامل من العوامل السابقه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وقد جاءت نتائج الطلاب كما يوضحها جدول (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; tab-stops: 100.3pt; text-align: center; text-indent: .5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">جدول (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; tab-stops: 100.3pt; text-align: center; text-indent: .5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">نتائج تطبيق مقياس الميل فى التجربه الاستطلاعيه<o:p></o:p></span></div><div align="right" dir="rtl"> <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" dir="rtl" style="border-collapse: collapse; margin-left: 5.4pt; mso-padding-alt: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-table-dir: bidi; mso-table-layout-alt: fixed;"><tbody>
<tr style="height: 22.0pt;"> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; height: 22.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 159.7pt;" valign="top" width="213"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">البعد<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; height: 22.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: .75in;" valign="top" width="72"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عدد الطلاب<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; height: 22.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عدد اجابات اوافق<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-left: none; border: solid black 1.0pt; height: 22.0pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 94.9pt;" valign="top" width="127"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عدد اجابات لا اوافق<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border: solid black 1.0pt; height: 22.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 40.6pt;" valign="top" width="54"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">النسبه<o:p></o:p></span></b></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 159.7pt;" valign="top" width="213"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الاهتمام والاستمتاع بمادة التاريخ<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: .75in;" valign="top" width="72"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">11<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 94.9pt;" valign="top" width="127"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">19<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 40.6pt;" valign="top" width="54"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">36%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 159.7pt;" valign="top" width="213"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">طرق تدريس التاريخ<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: .75in;" valign="top" width="72"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">7<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 94.9pt;" valign="top" width="127"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">23<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 40.6pt;" valign="top" width="54"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">23%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 159.7pt;" valign="top" width="213"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">معلم التاريخ<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: .75in;" valign="top" width="72"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">10<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 94.9pt;" valign="top" width="127"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">20<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 40.6pt;" valign="top" width="54"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">33%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr style="height: 3.5pt; mso-yfti-lastrow: yes;"> <td style="background: #F3F3F3; border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; height: 3.5pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 159.7pt;" valign="top" width="213"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اهمية مادة التاريخ<o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; height: 3.5pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: .75in;" valign="top" width="72"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>30<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; height: 3.5pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 81.0pt;" valign="top" width="108"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">9<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid black 1.0pt; border-left: none; border-right: solid black 1.0pt; border-top: none; height: 3.5pt; mso-border-bottom-alt: solid black .5pt; mso-border-right-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 94.9pt;" valign="top" width="127"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">21<o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-top: none; border: solid black 1.0pt; height: 3.5pt; mso-border-alt: solid black .5pt; mso-border-top-alt: solid black .5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 40.6pt;" valign="top" width="54"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; layout-grid-mode: char; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">30%<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
</tbody></table></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يتضح من جدول (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) ما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اهتمام واستمتاع الطلاب بمادة التاريخ بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>64</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">طرق تدريس التاريخ المستخدمه تنمى ميول الطلاب تجاه ماده التاريخ بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>77</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اهتمام المعلمين بتشجيع الطلاب على ممارسة دور ايجابى فى الموقف التعليمى بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>67</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Symbol; mso-fareast-language: AR-EG;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اهمية مادة التاريخ بنسبة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>70</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>% .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وبذلك يتضح من خلال كل من الدراسه الاستطلاعيه الاولى والدراسه الاستطلاعيه الثانيه والثالثه ما</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> <b>يلى:<o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Wingdings; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Wingdings; mso-fareast-language: AR-EG;">v<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ضعف مستوى التحصيل المعرفى ومهارات التفكير التاريخى لدى طلاب العينه ، ويرجع ذلك الى وجود قصور فى اهداف مادة التاريخ لتلك المرحله والتى لاتهتم بتنميه تحصيل الطلاب و مهارات التفكير التاريخى لديهم ولا تعتبره هدف اساسى من اهداف المنهج، وايضا قصور فى دور كل من المعلم والمتعلم واتباع الطريقه التقليديه فى التدريس والقائمه على التلقين من قبل المعلم والحفظ والاستظهارمن قبل المتعلم، قصور فى اساليب التدريس المستخدمه وكذلك فى الوسائل التعليميه، وكذلك قصور فى اساليب التقويم التى لا تقيس مدى اكتساب الطلاب لمهارات التفكير التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Wingdings; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Wingdings; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: Wingdings; mso-fareast-language: AR-EG;">v<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ضعف مستوى ميول الطلاب الى مادة التاريخ و يعزى هذا الضعف الى الطريقه التلقينيه المستخدمه فى تدريس التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.75in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3-<span style="font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تحديد المشكله<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">فى ضوء ما سبق تتحدد المشكلة العامه للبحث فيما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ضعف مستوى التحصيل المعرفى ومهارات التفكير التاريخى لدى طلاب المرحله الثانويه ،وضعف مستوى ميولهم الى مادة التاريخ.ويحاول البحث الحالى الكشف عن فاعلية<b> </b>المدخل التفاوضى فى تدريس التاريخ لتنمية التحصيل المعرفى ومهارات التفكير التاريخى والميل الى الماده لدى طلاب المرحله الثانويه<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وبذلك يتمثل السؤال الرئيسى للدراسه فيما يلى:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ما فاعلية المدخل التفاوضى فى تدريس التاريخ لتنمية التحصيل المعرفى ومهارات التفكير التاريخى والميل الى الماده لدى طلاب المرحله الثانويه؟<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويتفرع عن هذا السؤال الرئيسى الاسئله الفرعيه التاليه:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- ما صورة الوحده المختاره بعد اعادة صياغتها باستخدام المدخل التفاوضى؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- ما فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية التحصيل المعرفى لدى طلاب المرحله الثانويه؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>3</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- ما فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية بعض مهارات التفكير التاريخى لدى طلاب المرحله الثانويه؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>4</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- ما فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية الميل الى مادة التاريخ لدى طلاب المرحله الثانويه ؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>5</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ما العلاقه الارتباطيه بين اكتساب طلاب المجموعه التجريبيه لبعض مهارات التفكير التاريخى وبين تنمية تحصيلهم المعرفى نحو مادة التاريخ؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>6</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ما العلاقه الارتباطيه بين اكتساب طلاب المجموعه التجريبيه لبعض مهارات التفكير التاريخى وبين تنمية ميولهم الى مادة التاريخ؟<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">فروض الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يوجد فرق دال احصائيا بين متوسطى درجات طلاب المجموعتين التجريبيه والضابطه فى التطبيق البعدى لاختبار التحصيل المعرفى( ككل وفى كل مستوى على حده) لصالح المجموعه التجريبيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يوجد فرق دال احصائيا بين متوسطى درجات طلاب المجموعتين التجريبيه والضابطه فى التطبيق البعدى لاختبار مهارات التفكير التاريخى( ككل وفى كل مهاره على حده) لصالح المجموعه التجريبيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يوجد فرق دال احصائيا بين متوسطى درجات طلاب المجموعتين التجريبيه والضابطه فى التطبيق البعدى لمقياس الميل الى مادة التاريخ( ككل وفى كل بعد على حده) لصالح المجموعه التجريبيه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">4.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">يوجد علاقة ارتباط </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">بين اكتساب طلاب المجموعه التجريبيه لبعض مهارات التفكير التاريخى وبين تنمية تحصيلهم المعرفى نحو مادة التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">5.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">يوجد علاقة ارتباط </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">بين اكتساب طلاب المجموعه التجريبيه لبعض مهارات التفكير التاريخى وبين تنمية ميولهم الى مادة التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">هدف الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">فى ضوء ما تقدم فإن البحث يهدف إلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">"قياس فاعلية المدخل التفاوضى فى تدريس التاريخ لتنمية التحصيل المعرفى ومهارات التفكير التاريخى والميل الى الماده لدى طلاب المرحله الثانويه".<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">حدود الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">سوف تقتصر الدراسه الحاليه على ما ياتى:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- عينة من طلاب الصف الثانى الثانوى باحدى مدارس القاهره وقد اختارت الباحثه هذا الصف للاعتبارات التاليه:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>1-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">يدرس طلاب هذا الصف منهج التاريخ كماده متخصصه منفصله قائمه بذاتها وبتعمق اكبر عن دراستها بالصف الاول الثانوى مما قد ينشئ ميول سالبه نحوها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>2-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">مناسبة منهج التاريخ لهذا الصف فى تنمية مهارات التفكير التاريخى من خلال المدخل التفاوضى، باعتباره منهج ثرى بموضوعاته وبالاحداث والشخصيات التاريخيه التى اثرت فى تاريخ مصر الحديث ، كما انه يتناول علاقات مصر بغيرها من الدول بالاضافه الى تناوله لقضية الصراع العربى الاسرائيلى ولمحاولات مصر لفض النزاع القائم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- استخدام المدخل التفاوضى المعد من قبل الباحثه فى صياغة دروس الوحده المختاره، وذلك لانه يتناسب مع طلاب الصف الثانى الثانوى العام .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>3</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- قياس مستويات التحصيل المعرفى لدى الطلاب :" التذكر، الفهم"</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اهمية الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">قد تفيد الدراسه الحاليه فى تحقيق ما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">مسايرة الاتجاهات التربويه الحديثه التى تدعو الى اهمية قيام المتعلم بدور ايجابى قى الموقف التعليمى والا يكون مجرد متلقى سلبى للمعلومات.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">امداد واضعى مناهج التاريخ بقائمه بمهارات التفكير الناريخى المناسبه لطلاب المرحله الثانويه والتى يمكن تنميتها لديهم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تقديم وحده فى التاريخ مصاغه باستخدام المدخل التفاوضى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.3pt; text-indent: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">4.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اعداد اختبار التحصيل المعرفى،اختبار مهارات التفكير التاريخى،مقياس الميل الى مادة التاريخ، تمثل ادوات موضوعه تفيد معلمى التاريخ فى الكشف عن مستوى تحصيل الطلاب ومهارات التفكير التاريخى وميلهم الى مادة التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 19.3pt; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">5.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">تحليل محتوى الوحده المختاره ( مصر والصراع العربى الاسرائيلى) من كتاب التاريخ للصف الثانى او الثالث الثانوى قسم ادبى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 19.3pt; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">6.<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اعداد دليل المعلم لتدريس الوحده المختاره باستخدام المدخل التفاوضى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">منهج الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- <b>المنهج الوصفي التحليلى:</b> حيث تم استخدامه عند عرض المشكله طبيعتها وابعادها والجانب النظرى في البحث.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>- </span><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">المنهج التجريبي التربوى:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> فى تجريب استخدام المدخل التفاوضى فى تدريس التاريخ، وذلك باستخدام التصميم التجريبى ذى المجموعتين المتكافئتين التجريبيه والضابطه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>3</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>- <b>المنهج الاحصائى:</b> فى اجراء المعالجات الاحصائيه لبيانات ونتائج الدراسه بهدف التحقق من صحة فروض الدراسه والتوصل الى القرار الاحصائى الملائم بشانها ، وذلك من خلال استخدام بعض الاساليب الاحصائيه الوصفيه والاستدلاليه اللازمه والملائمه، مثل المتوسط الحسابى، والانحراف المعيارى، واختبار (ت)، ومعامل الارتباط، وحجم التاثير، ومعدل الكسب.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">ادوات الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">سوف تعد الباحثه الادوات التاليه:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اولا: ادوات التجريب:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>1-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">قائمة مهارات التفكير التاريخى لطلاب الصف الثانى الثانوى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>2-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">تحليل محتوى الوحده المختاره.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>3-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">دليل المعلم لتدريس الوحده المختاره باستخدام المدخل التفاوضى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>4-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">كتيب الطالب لدراسة الوحده المختاره.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ثانيا: ادوات القياس:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>1-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اختبار التحصيل المعرفى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>2-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اختبار مهارات التفكير التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.5in; text-indent: -0.5in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="font-size: 7pt;"> </span>3-<span style="font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">مقياس الميل الى مادة التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">اجراءات الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">للاجابه عن اسئلة الدراسه والتحقق من صحة فروضها يتم اتباع الخطوات التاليه:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">أولا</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> إعداد قائمة ببعض مهارات التفكير التاريخى المناسبه لطلاب الصف الثانى الثانوي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">من خلال الرجوع الى المصادر التالية:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">الدراسات والبحوث السابقة المرتبطة بموضوع الدراسة. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">الكتب والمراجع العربية والاجنبية الخاصة بمناهج وطرق تدريس التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">طبيعة مادة الدراسات الإجتماعية بصفة عامة والتاريخ بصفة خاصة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">طبيعة نمو طلاب المرحله الثانويه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">استطلاع أراء الخبراء فى مناهج وطرق تدريس التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">المشروعات والبرامج العالميه والمحليه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ثانياً:</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ضبط القائمة والتأكد من سلامتها العلمية وذلك بعرضها علي مجموعة من السادة المحكمين في مجال المناهج وطرق تدريس التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ثالثاً</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">: </span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اعداد ادوات القياس<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin: 0in 0.25in 0.0001pt -0.25in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">اختبار التحصيل المعرفى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.25in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">إعداد إختبار مهارات التفكير التاريخى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 0.25in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><b><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt; font-weight: normal;"> </span></span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">إعداد مقياس الميل الى مادة التاريخ .<b> <o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin: 0in 0.25in 0.0001pt -0.25in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">عرض اختبار التحصيل المعرفى وإختبار مهارات التفكير التاريخى ومقياس الميل الى مادة التاريخ على مجموعة من السادة المحكمين في مجال المناهج وطرق تدريس التاريخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">خامساً</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ً:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> اختيار عينه من طلاب الصف الثانى الثانوى باحدى مدارس محافظة القاهرة الكبرى وتقسيمها الي مجموعتين إحداهما تجريبية والأخري ضابطة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">سادساً:</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> تطبيق أدوات القياس تطبيقا قبليا على طلاب المجموعتين التجريبية و الضابطة ضمانا للتكافؤ بينهما.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">سابعاً:</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">تدريس الوحده لطلاب المجموعة التجريبية بحيث يعتمد التدريس علي استخدام المدخل التفاوضى فى حين يتم التدريس للمجموعة الضابطة بالطريقة المعتادة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">ثامناًً:</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">تطبيق أدوات القياس تطبيقا بعديا علي طلاب المجموعتين التجريبية و الضابطة .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">تاسعاً:</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">رصد النتائج ومعالجاتها إحصائيا وتفسيرها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">عاشراً:</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">التوصيات والمقترحات.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">مصطلحات الدراسه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">فاعليه </span></b><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">(</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;">Effectiveness<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تعرف لغة بانها: مقدرة الشئ على التاثير.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>34</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يعرفها" حسن شحاته، وزينب النجار، وحامد عمار" بانها: مدى الاثر الذى يمكن ان<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> تحدثه المعالجه التجريبيه باعتبارها متغيرا مستقلا فى احد المتغيرات التابعه. كما تعرف بانها مدى اثر عامل او بعض العوامل المستقله على عامل او بعض العوامل التابعه.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>12</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويعرفها " كمال زيتون" بانها: القدره على انجاز الاهداف او المدخلات لبلوغ النتائج المرجوه والوصول اليها باقصى حد ممكن.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>16</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تعرف الفاعليه فى هذه الدراسه بانها: تاثير استخدام المدخل التفاوضى فى تدريس الوحده المختاره فى تنمية التحصيل المعرفى وبعض مهارات التفكير التاريخى، والميل نحو مادة التاريخ لدى طلاب المرحله الثانويه، وتقاس بالفارق بين درجات الطلاب فى التطبيقين القبلى والبعدى لادوات القياس.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">المدخل (</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Approach</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تعددت التعريفات التى تناولت المدخل حيث تعرفه بعض الدراسات بانه" طريق يتبعه المعلم فى عملية التدريس مستخدما اسلوبا او اكثر".<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">او هو اتجاه فكرى او منحنى يقصد به الاتجاه الفكرى نحو موضوع او موقف ما وقد يكون هذا الاتجاه بعيدا عن المصلحه الشخصيه او التحيز، وقد يكون الاتجاه ذاتيا </span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Subjective Approach</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <span lang="AR-EG">ومتاثرا بالمصلحه الشخصيه او التحيز.<sup>(</sup></span></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اما بالنسبه لمدخل تدريسى فيعرف بانه" التنظيم الخاص لعناصر موضوع دراسى ما وفق نقطة بدايه معينه واسلوب محدد فى ترتيب وعرض جوانب التعلم المتضمنه فيه وصياغته فى صورة وحده دراسيه يتم تدريسها بطرق تدريس محدده."<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>6</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>48</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يعرفه محمد السيد المدخل بانه"مجموعه من الاسس والمبادئ والمنطلقات التى تستند اليها طريقة معينه من طرق التدريس سواء كانت هذه اسس والمبادئ اكاديميه متخصصه ام تربويه ام اجتماعيه ام نفسيه".<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>32</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">التفاوض </span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;">The Negotiation</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>) )<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">هناك عدة تعريفات للتفاوض منها ما يلى:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">-التفاوض هو الطريقة التي نحقق من خلالها ما نريد الحصول عليه ممن يريد شيئاً مقابلها منا و هي كذلك طريقه لفض النزاع.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>41</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">- التفاوض وسيلة يمكن بواستطها تحقيق المصالح القومية للأطراف المتنازعة، وتتم فى العادة عن طريق قبول حل وسط وتسوية ودية تتوصل اليها الأطراف المعنية عن طريق الاتصال الشخصى المباشر.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>3</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>35</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">- يشير مصطلح التفاوض الي إنه موقف يتباري فيه تعبيرياً طرفان او أكثر من خلال مجموعة من العمليات التي لاتخضع لشروط محدده سلفاً حول موضوع من الموضوعات المشتركة يتم في هذه المباراة عرض مطالب كل طرف وتبادل الآراء وتقريب وجهات النظر ومواءمة الحلول المقترحه تنتهي باتفاق يتبادل بموجبه الأطراف المواد المطلوبة.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>4</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>24</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">المدخل التفاوضى ((</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt;">The Negotiation</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> Approach<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عرفه ابراهيم عبد الفتاح على انه" اتفاق يتم بعد بحث وجدال بين الطلاب بعضهم مع بعض وفيما بينهم وبين معلمهم لاختيار الموضوعات والمهام التى يرغبون فى دراستها والقيام بها بحريه تامه ودون ضغط او فرض من المعلم".<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تعرفه الباحثه اجرائيا على انه " مجموعه من المسلمات والافتراضات بعضها يصف طبيعة مادة التاريخ التى ستدرس، والبعض الاخر يتصل بعمليتى تعليمها وتعلمها اى يصف عمليتى تدريسها وتعلمها القائمه على استخدام التفاوض كمدخل تدريسى يجعل المتعلم محورا للعمليه التعليميه، فهو الذى يبحث ويجرب ويكتشف حتى يصل الى النتيجه بنفسه، ويتيح له الفرصه لممارسه عمليات العلم ليكون مواطنا مفكرا يستطيع التعايش مع الاخرين ، كما انه يزيد من فرص نجاح المتعلم فى تعلم الماده التعليميه وتنمية ميوله نحوها ،ويساعد على النمو المهنى للمعلم وعلى رسم طرق واستراتيجيات التقويم المناسبه للطلبه والحكم بموضوعيه على مدى تحقيق اهداف التعلم ." <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التحصيل المعرفى (</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Cognitive Achievement</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يعرفه احمد حسين اللقانى ،على الجمل بانه "مدى استيعاب الطلاب لما فهموا من خبرات معينه، من خلال المقرر الدراسى ويقاس بالدرجه التى يحصل عليها الطلاب فى الاختبارات التحصيليه المعده لهذا الغرض"<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>6</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">.(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> ويعرفه حسن شحاته ، وزينب النجار بانه " مقدار ما يحصل عليه الطالب من معلومات او معارف او مهارات معبرا عنها بدرجات فى الاختبار المعد بشكل يمكن معه قياس المستويات المحدده"<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>7</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">.(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>12</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> يعرف اجرائيا فى هذا البحث بانه: "</span><span lang="AR-EG" style="font-family: "Arabic Transparent","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اكتساب معلومات ومعارف وخبرات وفق محتوى معرفي منظم لوحدات أو برامــج دراسية، وهو تحصيل نظري في معظمه يتركز على المعارف والخبرات التي تجسدها المحتويات المنهجية أو غير المنهجية في العملية التدريسية، ويقاس بالدرجات التي يحصل عليها المبحوث في اختبار التحصيل المعرفي للمحتوى العلمي للمتغير الاساسى."<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تعريف المهاره (</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Skill</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">تتعدد تعاريف المهاره فقد تم استخدام مصطلح المهاره فى المجال التربوى لوصف وتصنيف بعض انواع السلوك الملائم من الطالب وذلك فى ضوء محكات اومستويات الاداء المتوقعه من الطالب فى موقف معين.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يعرفها "احمد اللقانى وبرنس رضوان" على انها ذلك الشيء الذى تعلم الفرد ان يؤديه عن فهم بسهوله ويسر ودقه وقد يؤدى بصوره بدنيه او عقليه. <sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>) </span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>4</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويعرفها "علم الدين عبد الرحمن الخطيب" المهاره على انها ذلك الشيء الذى تعلم الفرد ان يؤديه عن فهم وبسهوله ويسر ودقه وقد يؤدى بصوره بدنيه او عضليه او عقليه ويحتاج الطالب الى العديد من المهارات التى تلزمه فى حياته المدرسيه والاجتماعيه.<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>26</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كما يعرفها "احمد حسين اللقانى وعلى الجمل" على انها الاداء السهل الدقيق القائم على الفهم لما يتعلمه الانسان حركيا وعقليا مع توفير الوقت والجهد والتكاليف.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويعرفها "حامد عبد السلام زهران" على انها تتضمن الاداء الماهر والقيام باستجابه موجهه نحو هدف معين، ولذلك فان عملية تعلم المهاره تشبه كثيرا اى تعلم اخر الا ان تعلم المهارات ابسط نسبيا لان المهاره تتكون عادة نتيجه للخبره فى عمل محدد ويترتب على ذلك اتقان نمط من الاستجابه الى حد الكمال تقريبا.</span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>31</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>11</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">التفكير التاريخى </span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Historical Thinking</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>))<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يعرفه عاطف محمد سعيد على انه" القدره على القيام بعمليات تتناول الماده التاريخيه بشكل يثير التفكير مثل وصف وتفسير الاحداث التاريخيه والقدره على استخدام المصادر التاريخيه واعادة تخيل المواقف التاريخيه او توضيح التعليلات الخاطئه والمزيفه، وفهم المواقف التاريخيه واكتشاف الدليل التاريخى، والاستنتاج، وفهم الدليل التاريخى، والربط بين الاسباب والنتائج، واصدار الاحكام".</span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>42</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>21</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويعرفه والى عبد الرحمن على انه"عمليات عقليه تتعلق بالتاريخ كماده دراسيه يتضمن ستة عناصر هى: الاهميه التاريخيه- نظرية المعرفه والادله- الاستمراريه والتغير- التقدم والتاخر- التعاطف والاحكام الاخلاقيه- القوه التاريخيه".<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>40</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وتعرفه ولاء صلاح على انه" قدرة طالب الصف الاول الثانوى عند دراسته للتاريخ الفرعونى على معالجة الماده التاريخيه، وذلك ابتداء من جمع الماده التاريخيه من مصادرها الاوليه والثانويه واستنتاج ما تتضمنه من حقائق تاريخيه، ويتخلل ذلك ممارسة الطالب لبعض العمليات العقليه والتى تتمثل فيما يلى: الفهم التاريخى، والتفكير الزمنى والمكانى فى الحدث </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;">التاريخى، والتفسير والتحليل التاريخى، والتقصى واليحث التاريخى، وكشف الراى والحقيقه التاريخيه، واصدار الاحكام يشان الاحداث التاريخيه بحيث تكون مدعمه بالادله التاريخيه والحجج المنطقيه".<sup>(</sup></span><span dir="LTR" style="text-indent: 0.5in;"></span><sup style="text-indent: 0.5in;"><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1</span></sup><span dir="RTL" style="text-indent: 0.5in;"></span><sup style="text-indent: 0.5in;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;"> (</span><span dir="LTR" style="text-indent: 0.5in;"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;"><span dir="LTR"></span>39</span><span dir="RTL" style="text-indent: 0.5in;"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt; text-indent: 0.5in;"><span dir="RTL"></span>)</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وتعرف مهارات التفكير التاريخى فى الدراسه الحاليه بانها: تتضمن كل من مهارات</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;"> الفهم التاريخى، التفكير الزمنى، التفكير المكانى، التفسير التاريخى، التحليل التاريخى،التقصى والبحث التاريخى، اصدار الاحكام، اتخاذ القرار،</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والتى تساعد المتعلمين على الفهم الجيد للتاريخ من خلال تجاوزهم للحقائق التاريخيه التى تتضمنها الكتب المدرسيه ، وقراءتهم التاريخ بشكل مختلف عمن كتبوه والوصول الى وجهات نظر صحيحه من خلال التحليلات والتفسيرات والتوضيحات والوصول الى نتائج ، والتامل فى احداث الماضى والربط بينها وبين الحاضر، والحكم لها او عليها ، واكتشاف اثارها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">الميل نحو الماده (</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14pt;">(</span></b><b><span dir="LTR" style="font-size: 14pt;">The Tendency To History<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">يعرفه فرج عبد القادر على انه" اتجاه ايجابى محب ودود نحو موضوع معين قد يكون شخصا او ماده او فكره، ويعتبر الميل من الدوافع النفسيه المكتسبه حيث نكتسبه من البيئه المحيطه بنا".<sup>(</sup></span><span dir="LTR"></span><sup><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2</span></sup><span dir="RTL"></span><sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)</span></sup><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>31</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ويعرف الميل فى الدراسه الحاليه بانه" هو محصلة استجابات الطلاب نحو مادة التاريخ والتى توضح شعورهم العام نحوها، ونظرتهم اليها بالقبول او الرفض والتى تقاس بالدرجه التى يحصل عليها الطالب فى مقياس الميل المعد لهذا الغرض". <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; text-indent: .5in; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">قائمة المراجع<o:p></o:p></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-indent: 1.3pt; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اولا: المراجع العربيه<o:p></o:p></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">1.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ابراهيم عبد الفتاح ابراهيم،"اثر استخدام المدخل التفاوضى ومهام الاداء فى تدريس التاريخ على تنمية القيم الاستقصائيه لدى طلاب المرحله الثانويه"، <b>مجلة الجمعيه التربويه للدراسات الاجتماعيه</b></span><b><span lang="AR-EG">، </span></b><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كلية التربيه، جامعة عين شمس</span></b><span lang="AR-EG"> </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">،العدد السادس يناير </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2006<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">2.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">احمد ابراهيم شلبى ويحيى عطيه سليمان واخرون،<b>تدريس الدراسات الاجتماعيه بين النظريه والتطبيق</b>، القاهره،المركز المصرى للكتاب،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1998<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">3.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">احمد حسين اللقانى ،<b>المواد الاجتماعيه وتنمية التفكير</b>،عالم الكتب،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1979<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">4.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">احمد حسين اللقانى وعلى الجمل، <b>معجم المصطلحات التربويه فى المناهج وطرق التدريس</b>،</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">، ط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="RTL"></span>، القاهرة ،عالم الكتب ، </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1999<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">5.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">احمد زكى بدوى، <b>معجم المصطلحات والعلوم الاجتماعيه</b>، بيروت، مكتبة لبنان،ط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>2</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="RTL"></span> ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1997<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">6.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اسماء زكى محمد صالح،"استخدام الانشطه المصاحبه فى تدريس التاريخ لطلاب الصف الاول الاعدادى واثرها فى تحصيلهم المعرفى وتنميه اتجاهاتهم نحو الماده"،رسالة ماجستير غير منشوره كلية البنات ،جامعة عين شمس،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2001<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">7.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">اشرف حسن عبد الجليل، "فاعلية استخدام مدخل دورة التعلم فى التحصيل المعرفى فى مادة الجغرافيا والاتجاه نحوها لدى طلاب الصف الاول الثانوى"،رسالة ماجستير غير منشوره،كلية البنات ،جامعة عين شمس،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2002<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">8.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">امام مختار حميده، والى عبد الرحمن احمد،<b>اسس بناء وتنظيمات المناهج"الواقع والمامول</b>، القاهره ،دارزهراء الشرق،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2001<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">9.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ثناء عبد المنعم رجب،" اثر استخدام المدخل التفاوضى واسلوب الحافظه على تنمية مهارات التعبير الابداعى والاتجاه نحو الماده لدى طلاب الصف الاول الثانوى"، <b>دراسات فى المناهج وطرق التدريس ،</b></span><b><span lang="AR-EG"> </span></b><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كلية التربيه، جامعة عين شمس</span></b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">، العدد المائه ،يناير </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2005</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="RTL"></span> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">10.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">جاك ديلور<b>،التعليم ذلك الكنز الكامن،</b> تعريب جابر عبد الحميد جابر،القاهرة،دار النهضة العربية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1997<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">11.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">حامد عبد السلام زهران،<b>علم نفس النمو والطفوله والمراهقه</b>،القاهره،عالم الكتب،ط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>5<span lang="AR-EG">،</span>1990<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">12.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">حسن شحاته،زينب النجار،مراجعة حامد عمار،<b>معجم المصطلحات التربويه والنفسيه</b>،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2003<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">13.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">حسن شحاته</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"> ،محبات ابو عميره<b>، المعلمون والمتعلمون انماطهم وسلوكهم وادوارهم</b>، القاهره، مكتبة الدار العربيه للكتاب، </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1994<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-right: -16.7pt; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: -16.7pt list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -1.3pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">14.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">دعاء محمد ، "تطوير برنامج الكمبيوترى المستخدم فى تدريس الدراسات الاجنماعيه لتلاميذ الصف الاول الاعدادى واثر ذلك على التحصيل الدراسى والاتجاه نحو الماده"، ماجستير غير منشوره، كلية التربيه، جامعة حلوان،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">15.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كريمه طة نور عبد الغنى،"فاعلية استخدام النشاط التمثيلى فى تدريس التاريخ على التحصيل وتنمية مهارة اتخاذ القرار لدى تلاميذ الحلقة الثانية من التعليم الاساسى"،ماجستير،غير منشوره،جامعة حلوان،كلية التربية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2000<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">16.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">كمال عبد الحميد زيتون، <b>التدريس نماذجه ومهاراته</b>،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2003<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">17.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">سحر رجب<b>، "</b>فاعلية استخدام المدخل الوظيفى فى تدريس الدراسات الاجتماعيه لتلاميذ المدرسه الاعداديه المهنيه"،ماجستير غير منشوره، كلية تربيه، جامعة حلوان،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1999<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">18.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">شيرين على جاد احمد،"فاعلية تدريس التاريخ لتلاميذ الصف الثالث الاعدادى باستخدام الرسوم الكاريكاتيه"،رسالة ماجستبر غير منشوره،كلية تربيه ،جامعة عين شمش،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2003<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">19.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">صفاء محمد على، "اثر استخدام خرائط المفاهيم ونموذج هيلداتابا فى تنمية المفاهيم التاريخيه والتفكير التاريخى لدى تلاميذ المرحله الاعداديه"،رسالة دكتوراه غير منشوره،كلية التربيه بالوادى الجديد، جامعة اسيوط ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">20.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عائش محمود زيتون،<b>النظريه البنائيه واستراتيجيات تدريس العلوم</b></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">، دار الشروق للنشر والتوزيع</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2007<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">21.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عاطف محمد سعيد ، "اثر نموذج مقترح لتدريس التاريخ وفقا للنظريه البنائيه على التحصيل وتنمية مهارات التفكير التاريخى لدى طلاب الصف الاول الثانوى"،<b>مجلة الجمعيه التربويه للدراسات الاجتماعيه، كلية تربيه، جامعة عين شمس</b>، عدد اول،اكتوبر </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">22.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عادل رسمى حماد،"فعالية استخدام الحوافظ التعليميه فى تدريس التاريخ على تحصيل وتنمية بعض مهارات التعلم الذاتى والاتجاه نحو الماده لدى تلاميذ الصف الثالث الاعدادى"،<b>مجلة الجمعيه التربويه للدراسات الاجتماعيه،كلية التربيه جامعة عين شمس</b>،عدد اول،اكتوبر </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">23.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عباس راغب علام، "تقويم مناهج الدراسات الاجتماعيه بالمرحله الابتدائيه فى ضوء المهارات الاجتماعيه"، ماجستير،غير منشوره، جامعة المنوفيه،كلية التربيه،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1993<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">24.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">عبد الحكم أحمد الخزامي ، <b>أسس عمليات التفاوض (بناء المفاوض الفعال</b> )،القاهرة ، مكتبه ابن سينا، سلسله الاداره المعاصره ، </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1998</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="RTL"></span> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">25.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">على احمد على الجمل،" اثر استخدام البحوث القصيره فى تدريس التاريخ بالصف الثانى الثانوى على تحصيل التلاميذ واتجاهاتهم نحو الماده"، رسالة ماجستير غير منشوره كلية التربيه ،جامعة عين شمس،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1992<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">26.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">علم الدين عبد الرحمن الخطيب<b>، الاهداف التربويه تصنيفها وتحديدها السلوكى</b>،القاهره،مكتبة الفلاح،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1998<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">27.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">على جوده محمد عبد الوهاب، "تقويم المهارات الاساسيه اللازمه لتنمية مهارات التفكير التاريخى لدى معلمى التاريخ بالمرحله الثانويه"،<b>مجلة كلية التربيه ببنها،جامعة الزقازيق</b>،المجلد الثانى،العدد السابع والعشرون،الجزء الاول، يناير </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1997<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">28.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">عماد حسن، "تصميم بعض الانشطه التعليميه والتعلميه فى مادة الدراسات الاجتماعيه لتنمية مهارات التفكير الابتكارى لتلاميذ المدرسه الاعداديه وقياس فاعليتها"، ماجستير غير منشوره،جامعة حلوان،كلية التربية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2005<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">29.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">غسان يعقوب، <b>الطفل عند بياجيه</b>،دار الكتاب المصرى،القاهره، لايوجد تاريخ للنشر<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">30.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">لمياء محمد ايمن، فاعلية خرائط التفكير فى تنمية التحصيل المعرفى والاتجاه نحو مادة التاريخ لطلاب الصف الاول الثانوى، ماجستير غير منشوره،بنات عين شمس،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2008<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">31.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">فرج عبد القادر طه، <b>موسوعة علم النفس والتحليل النفسى</b>،دار سعاد الصباح، الكويت،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>1993<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">32.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">محمد السيد على، <b>مصطلحات فى المناهج وطرق التدريس</b>،دار عامر للنشر،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1998<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">33.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">مجدي عزيز إبراهيم <b>، المنهج التربوي و تحديات العصر</b> , القاهرة , عالم الكتب , </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>2002<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">34.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">مجمع اللغه العربيه،<b>المعجم الوجيز</b>، </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2005<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">35.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">مصطفي عبد الله خشيم ، <b>موسوعه علم العلاقات الدوليه</b> ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1996<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt 1.0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">36.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ناديه محمد مصطفى، فاعلية اسلوب تمثيل الدور فى تنمية بعض القيم والتحصيل المعرفى المعرفى من خلال الدراسات الاجتماعيه لتلاميذ الصف الخامس الابتدائيه،، ماجستير غير منشوره،بنات عين شمس،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2007<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">37.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">نيفين محمد، "اثر استخدام المدخل البيئى فى تنمية بعض المفاهيم الجغرافيه والميل نحو الماده لدى تلاميذ الصف الاول الاعدادى"، ماجستير غير منشوره، كلية التربيه، جامعة حلوان،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2003<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">38.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وزارة التربيه والتعليم، <b>المعايير القوميه للتعليم فى مصر</b>،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">39.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ولاء صلاح محمد حسن، "فاعلية طريقة الاستقصاء فى تنمية بعض مهارات التفكير التاريخى والاتجاه نحو مادة التاريخ لدى طلاب المرحله الثانويه"، ماجستير غير منشوره،بنات عين شمس،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2006<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">40.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">والى عبد الرحمن احمد،"اثر استخدام مدخل التراث فى تنمية بعض مهارات التفكيرالتاريخى لدى الطالب المعلم للدراسات الاجتماعيه بكليات التربيه"، <b>مجلة الجمعيه التربويه للدراسات الاجتماعيه</b>،العدد السادس، يناير </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2006<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">41.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ويليم اوري ،ترجمه نفين غراب، <b>فن التفاوض</b>،مصر-كندا،الدار الدوليه للنشر و التوزيع،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span dir="LTR"></span>1994<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; margin-left: 0in; mso-list: l12 level1 lfo13; tab-stops: list 0in left 1.3pt; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: AR-EG;">42.<span style="font-size: 7pt; line-height: normal;"> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">وليم عبيد، "المدخل المنظومى والمنهج التفاوضى، المؤتمر العربى الرابع حول المدخل المنظومى فى التدريس والتعلم"، <b>مركز تطوير تدريس العلوم، جامعة عين شمس</b>، ابريل </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-right: -0.25in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-EG" style="font-size: 16.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">ثانيا:المراجع الاجنبيه<o:p></o:p></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span dir="LTR"></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><span dir="LTR"></span>42-Amy Von Heyking, <b>Historical Thinking Elementary Years: A Review of Current Research</b>, Canadian Social Studies, <u>Eric Data Base</u>,VO39 N1,FALL 2004<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">43- Brad ,Burenheide, Revelation on Teaching with Historical Thinking, History Teacher, <b>Eric Data Base</b>,V41N11nov 2007<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">44- Daisy ,Martin ,<b>Using the Web to Teach Historical Thinking</b>, Social Education,V72 N3 apr 2008<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">45- David L ,Staley, a Heuristic for Visual Thinking in History, Internationally Journal of Social Education ,<b>Eric Data Base</b>, V22N1,2007<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">46- Frederick ,Risinger,C, Teaching Historical Analysis and Thinking using the Internet ,Social Education,<u> </u><b>Eric Data Base</b>,V72 N1 Jan –Feb. 2008<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">47- John D ,Hoge, <b>Achieving History Standards in Elementary Schools </b>,Eric Clearinghouse for Social Studies /Social Science Education Bloomington in,1994<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">48-</span> <span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">Kirman,M.J <b>,Elementary Social Studies</b>, Prentice-Hall,Canada,Company,1999,12-22<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">49- Lester, Boomer, <b>Negotiating the curriculum educating for the twenty first century, the flamer press</b> ,London ,washington,d.c.,1992<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">50- Robert H ,Mayer, Learning to Think Historically :The Impact of a Philosophy and Methods of history course on three preserves teachers ,<b>paper presented at the annual meeting of the American Educational Research assertions 84 the</b> ,Chicago ,<u> Eric Data Base,</u> April 21-25,2003<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">51- Thomas D , Fallace ,Second Ganders Thinking Historically Theory in to Practice ,Journal of social studies research ,<b>Eric Data Base</b>, V31N1 spar 2007 <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">52- Sheldon M. Stern, <b>Thinking Historically</b>, The john f. Kennedy library American history project for high school students,<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><a href="http://www.cs.umb.edu/rwhealan/jfk/thnkist.htm">http://www.cs.umb.edu/rwhealan/jfk/thnkist.htm</a><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">53- Pogers ,Peter, Discovery, Learning, Critical Thinking and Nature of knowledge, -<b>British Journal of Education Studies</b>, VOI.Xxx,No1,1990,<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="line-height: 120%; margin-left: -0.5in; text-align: left;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 120%; mso-bidi-language: AR-EG; mso-fareast-language: AR-EG;">54- Yeager Elizabeth Anne &Davis O.L.JR, <b>Classroom Teachers: Thinking about Historical texts: An Exploratory Study :Theory and Research in Social Education</b>,VOI24 NO2.</span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-39239123808162864102012-07-14T03:06:00.000-07:002012-07-14T03:06:17.117-07:00المنظم الشكلي ونظرية السكيما<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 8.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><b><span style="color: blue;">مقدمه</span></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 8.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يحتاج الفرد لتذكر معلومة ما أن يفهمها أولا، ومن أجل فهمها يجب تنظيمها ضمن تنظيم معين، وذلك من خلال تكوين روابط لها مع معرفة سابقة موجودة. كما أن على الطلبة أن يتمثلوا ما تعلموه ويدمجوه مع المعلومات التي يعرفونها سابقا حتى يكون التعلم ذا معنى وهذا ما يعرف بنظرية السكيما. إذ تقول نظرية السكيما أن الناس يدمجون المعلومات الجديدة في بناء موجود لديهم تم تطويره من خبرات سابقة، وعندما تندمج هذه المعلومات مع المعرفة السابقة يتكون عندها المعنى للمعلومات الجديدة وهذا من شأنه أن يسهل عملية استرجاع تلك المعلومات </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Dalrymple, 2005)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>.</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 8.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: red;">المنظم الشكلي و نصفا الدماغ الأيمن والأيسر: <o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 2.5pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">يقوم كل من نصفي الدماغ بوظائف مختلفة. </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(Gardner, 1983)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span> يسيطر النصف الأيسر من الدماغ على حركة الجانب الأيمن من الجسم، إضافة إلى ضبط اللغة والتحليل. ويركز التعليم في المدارس عادة على معالجات هذا النصف من الدماغ. أما النصف الأيمن من الدماغ فيسيطر على حركة الجانب الأيسر من الجسم إضافة إلى تنظيم الوظائف غير اللفظية مثل تمييز الأنماط، وضبط الإيقاع، وكذلك معالجة الصور (السلطي، 2004). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">إن التعلم يكون أكثر فاعلية عندما يستثار نصفا الدماغ معا، فعندما تعرض المعلومات على الطلبة سمعيا وبصريا فإن كلا من نصفي الدماغ يقوم بمعالجة تلك <span style="letter-spacing: -.1pt;">المعلومات بشكل متزامن، مما يجعل الطلبة أكثر تخيلا وإنتاجا للمفاهيم </span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; letter-spacing: -.1pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(Jensen, 2000)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; letter-spacing: -.1pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: red;">المنظم الشكلي وأساليب التعلم: <o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 2.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">أسلوب التعلم هو طريقة المتعلم في فهم وتذكر المعلومات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(Brown, 1998) </span><span dir="RTL"></span><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">التي يصبح بواسطتها المتعلم أكثر فاعلية في إدراك ومعالجة وتخزين واسترجاع ما يحاول تعلمه.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ويتعلم المتعلم إما بطريقة سمعية، أو بصرية، أو حسية جسدية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(James & Gardner, 1995)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>. تظهر البحوث أن أكثر المعلمين فاعلية هم أولئك الذين يكيفون أساليب تعليمهم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">وطرقهم مع أساليب تعلم طلبتهم المتنوعة. </span><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">إن المعلم الذي ينوع في أساليب تعليمه يمكنه الوصول إلى أكبر عدد من الطلبة مقارنة بالمعلم الذي يستخدم أسلوب تعليم واحد كالمحاضرة التي تصل إلى الطلبة ذوي التفضيل السمعي والذي تقل نسبتهم عن (30%). تظهر البحوث أهمية حاسة البصر في معالجة التعلم والاحتفاظ به إذ تصل إلى (85%) في حين تصل أهمية حاسة السمع إلى (10%) فقط، وأما الحواس الأخرى فأهميتها حوالي (5%)</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>)<a href="http://www.loyno.edu%2C2004/"><span style="color: black; mso-ascii-font-family: Arial; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Arial; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">Dalrymple,2005</span></a></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">(</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 10.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: red;">المنظم الشكلي و الذكاء المتعدد: <o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 2.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">حدد جاردنر تسعة أنواع من الذكاء هي: <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 3.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">اللغوي، والمنطقي، والرياضي، والبصري، والفضائي، والحسي الجسدي، والشخصي، والاجتماعي، والبيئي، والوجودي. ويقول جاردنر أنه لا يوجد شخصان يمتلكان نفس الذكاءات وبنفس القوة حتى ضمن الثقافة الواحدة. كما أشار جاردنر إلى أن أغلب المدارس وفي مختلف الثقافات تركز معظم اهتمامها على كل من الذكاء اللغوي والمنطقي، والرياضي. ولذلك أكد أنه من الضروري أن يعتمد المعلمون الطرق التدريسية التي تستند إلى كل الذكاءات والتي تتضمن: التخيل، والفن وغيرهما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(Gardner, 1999)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">إن المنظمات الشكلية من الاستراتيجيات الهامة التي تجسر الهوة ما بين بحوث الدماغ والصف الدراسي، فهي تمثيل بصري لكيفية تنظيم الدماغ للمعلومات، وتتوافق هذه الاستراتيجية مع ما أشارت إليه نظرية التعلم المستند إلى الدماغ، ونظرية الذكاء المتعدد، وأساليب التعلم، والتعلم ذو المعنى. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">إن المنظمات الشكلية عدة أنواع ويمكن تصنيفها ضمن أربع فئات هي </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(Dalrymple, 2005)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 2.0pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">1)<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: purple;">الهرمية</span>:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> من مثل الرسوم البيانية العنقودية، الخارطة المفهومية، الخارطة العقلية، والخارطة العنكبوتية. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 2.0pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">2)<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: #674ea7;">المفهومية</span>:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> من مثل الرسم البياني المتداخل </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">Venn Diagram</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>، وخارطة الفقاعات الثنائية </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">Double Bobble</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 2.0pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">3)<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: #e06666;">المتتالية</span>:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> من مثل رسمة عظم السمكة البياني، والمتصل. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 2.0pt; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 13.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">4)<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: #3d85c6;">الدائرية</span>:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> من مثل: النمط الحلقي المتسلسل (ملحق رقم 1). <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 8.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span style="color: red;">استخدامات المنظمات الشكلية: <o:p></o:p></span></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-top: 2.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">إن الفرق بين المتعلم الجيد والمتعلم الضعيف ليس في كمية ما يتعلمه الأول ولكن في قدرته الجيدة على تنظيم واستخدام المعلومات. ويمكن استخدام المنظمات الشكلية في المواقف التالية </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span>(Gregory & chapman, 2002)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="RTL"></span>:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right: .25in; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">من أجل العصف الذهني في بداية وحدة دراسية لمعرفة ما تعلمه الطلبة مسبقا. </span><span lang="AR-JO" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-language: AR-JO; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right: .25in; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">مع عرض الواجبات أو أثناء مشاهدة فيلم فيديو حيث يمكن للطلبة تنظيم المعلومات والإلمام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">بها. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right: .25in; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">للمساعدة في تسلسل مجموعة من الأحداث أو العمليات. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right: .25in; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ربط المعلومات الجديدة بالمعلومات السابقة التي تم تعلمها. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right: .25in; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">للتأكد من الفهم. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right: .25in; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list .25in; text-align: justify; text-indent: -.25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 16.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-size: 14.0pt; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Arial; mso-fareast-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">من أجل أخذ الملاحظات والتلخيص. </span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-75625948521159195962012-07-12T12:10:00.001-07:002012-07-12T12:14:40.390-07:00نظرية بوصلة التفكير (HBDI)قفزة في فهم الإنسان وتطويره<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlOtHSxSoVwId1hBxafx-8qtFrgZseGqLRacQX2vvoWprW9qsJdWdnYi_xGsjrOC2D0uef6dMNRS2GtTrNQ_hiaeA2zmLdzvMrimytmO1UbwHTQDbGR7Z-9wac-Kbq6F4PMXdytKhSxvOA/s1600/6353.imgcache.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlOtHSxSoVwId1hBxafx-8qtFrgZseGqLRacQX2vvoWprW9qsJdWdnYi_xGsjrOC2D0uef6dMNRS2GtTrNQ_hiaeA2zmLdzvMrimytmO1UbwHTQDbGR7Z-9wac-Kbq6F4PMXdytKhSxvOA/s320/6353.imgcache.jpg" width="292" /></a></div><br />
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 0in 0in 0in;"><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="width: 691px;"><tbody>
<tr style="height: 22.5pt; mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-irow: 0;"> <td style="background: #A8A8A8; height: 22.5pt; padding: 1.5pt 7.5pt 0in 6.0pt;" valign="top"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نظرية بوصلة التفكير</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (HBDI)</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قفزة في فهم الإنسان وتطويره</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <o:p></o:p></span></b></div></td> <td style="height: 22.5pt; padding: 0in 0in 0in 0in; width: 2.25pt;" width="3"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></td> <td style="background: #85AB4D; height: 22.5pt; padding: 1.5pt 0in 0in 0in; width: 67.5pt;" valign="top" width="90"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></td> <td style="background: #85AB4D; height: 22.5pt; padding: 0in 0in 0in 0in; width: 6.0pt;" valign="top" width="8"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="color: #8d8d8d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><img height="32" src="file:///C:\Users\HEBAEL~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.gif" v:shapes="_x0000_i1025" width="32" /><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr style="height: 3.75pt; mso-yfti-irow: 1; mso-yfti-lastrow: yes;"> <td style="height: 3.75pt; padding: 0in 0in 0in 0in;"></td> <td colspan="3" style="height: 3.75pt; padding: 1.5pt 7.5pt 0in 6.0pt;" valign="top"></td> </tr>
</tbody></table></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 26.25pt 7.5pt 0in;"><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 0in 0in 0in;"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هذه النظرية تسمى بوصلة التفكير أو (مقياس هرمان للتفكير)، ويرمز لها بـ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (HBDI)</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهي مختصر لـ</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Hermann Brain Dominance Instrument)) </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، وتعني حرفياً أداة هرمان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للسيطرة الدماغية. مبدع هذه النظرية هو ند هرمان عالم فيزيائي وفنان (رسام) وموسيقي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أمريكي، ولد عام 1922. عمل في جنرال إلكتريك سنوات عديدة، وقاد الجانب التطويري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فيها. مات عام 1999 وخلف ثلاث بنات ، ونظرية في التفكير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>!.</span><span dir="LTR" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والتعمق في هذه النظرية وأخذ دورات فيها يساعد الأفراد والمؤسسات على:</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم الآخرين زملاء العمل، رؤساء العمل، والموظفين، الطلاب،الأبناء..، وغيرهم.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> رفع مستوى فاعلية التفاهم والتخاطب بشكل إيجابي.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تحسين فاعلية عمل الفريق ومجموعات العمل.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم العلاقات بين أفراد الفريق وتطويره.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تقديم طرق وأساليب لحل المشكلات والخلافات فيما بين الناس.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> معرفة ملائمة العمل لقدرات الشخص وزيادتها.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> إثارة القدرات الإبداعية والابتكار لدى الطلاب أو الموظفين.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> استعمال القدرات العقلية بأفضل ما يمكن عمله.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تحويل الخلافات بين الأفراد إلى قوة إبداعية.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم طبيعة الإبداع ومصادره، وكيفية تطويره.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .25in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أقام هرمان نظريته على عدد كبير من أبحاث الدماغ البشري وأهمها أبحاث روجر سبيري وماكلين وانطلق من اكتشافاتهما في تقسيم الدماغ إلى أيمن وأيسر وإلى مخ ومخيخ فوضع نموذجاً رمزيا يمثل هذه الأقسام الأربعة للدماغ البشري صانعا بذلك تحولا طور به نتائج البحوث الطبية إلى النموذج الرمزي الرباعي للدماغ المتكون من:</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> أربع مناطق مترابطة.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> كل منطقة تختص بطريقة معينة لعمل العقل</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الطرق الأربع تعمل سويا لتشكل “الدماغ الكلي”.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> منطقة واحدة أو أكثر تكون غالبة أو مهيمنة.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiO98AKl2PKvex9ar_NskQSBxXf38hA1Ise_nxLcoDUhwuMwjZmUDg1z2YdI4k2FtfDJ354ldTDLNYWAPKAj6-0vWn7ptL4aqS27J7w6YsK6LR6u6UwblzUdFMIuQRRceewEHC2nG-Uzcsm/s1600/HBDI+plot.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="370" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiO98AKl2PKvex9ar_NskQSBxXf38hA1Ise_nxLcoDUhwuMwjZmUDg1z2YdI4k2FtfDJ354ldTDLNYWAPKAj6-0vWn7ptL4aqS27J7w6YsK6LR6u6UwblzUdFMIuQRRceewEHC2nG-Uzcsm/s400/HBDI+plot.jpg" width="400" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">سمى هرمان كل منطقة من المناطق الأربع بحرف معين وأعطاها لونا خاصاً وقد بدأ من اليسار إلى اليمين (عكس عقارب الساعة ) فسمى المنطقة <b><u>الأولى </u></b></span><b><u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">A</span></u></b><span dir="RTL"></span><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وأعطاها اللون الأزرق</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> ، والمنطقة <b><u>الثانية سماها </u></b></span><b><u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">B</span></u></b><span dir="RTL"></span><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وأعطاها اللون الأخضر</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">، والمنطقة <b><u>الثالثة سماها </u></b></span><b><u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">C</span></u></b><span dir="RTL"></span><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وأعطاها اللون الأحمر</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> والمنطقة<b><u>الرابعة </u></b></span><b><u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">D</span></u></b><span dir="RTL"></span><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وأعطاها اللون الأصفر.</span></u></b><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> ومن خلال السمات التي فصلها هرمان عن كل منطقة من مناطق الدماغ الأربع يمكن أن نستنتج محاور لتلك المناطق. فمنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">A</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الزرقاء هي العقلية التحليلية المنطقية فتهتم بـ: (التحليل والمنطق والأرقام والتكنولوجيا)، ومنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">B</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الخضراء هي العقلية التنفيذية التنظيمية فهي تهتم بـ: ( الترتيب والتنظيم والتفاصيل والإجراءات والتوجيه والإدارة)، ومنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">C</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> هي العقلية الإنسانية العاطفية، فهي تهتم بـ:( العلاقات وصنعها ورعايتها والاهتمام بالإنسان ومساعدته والتأثير عليه) ومنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">D</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وهي العقلية الإبداعية الحرة، فهي تهتم بـ: ( الخيال والمرونة والإبداع والقدرة على الاستنتاج والاهتمام بالقضايا الكبرى).</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولكل قسم من الأقسام الأربعة عيوبه التي قد تخرج في الشخص الذي يسيطر عليه ذلك القسم . وتختلف الصفات الموجودة من شخص إلى آخر فحتى لو غلب على أحد الأشخاص أنه منطقي تحليلي فليس بالضرورة أن تكون كل صفات ذلك القسم فيه، فقد يوجد فيها أحدها وينعدم الآخر، وقد توجد فيها صفة أخرى بنسبة معينة، وهذا ما يسمى في النظرية بالعنقود الشخصي.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقد هيأ الله تعالى لي أن ألتحق بالمؤسسة الخاصة في لندن التي تتولى تقديم برامج تدريبية في هذه النظرية وأن أحصل على اعتماد منهم لتدريبها فاطلعت على عدد من الدراسات التي أجريت على هذه النظرية وكانت سبباً كبيرا في تطويرها وإخراجها بالصورة التي هي عليها الآن؛ وتذكر مدير المؤسسة أنه أجري لخدمة النظرية أكثر من 60 رسالة دكتوراه وأكثر من 120 بحثاً محكما في مجلات علمية وخاصة في جامعات كاليفورنيا التي تبنت النظرية وحرصت على تطويرها.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والقراءة في هذه النظرية - وللأسف لا يوجد حسب اطلاعي عنها إلا كتابان ألفهما هرمان نفسه بالانجليزية – أو حضور برنامج تدريبي فيها يطور الشخصية في فهمها لذاتها وفهمها للآخرين ويخدم الموظفين والمدراء والأزواج والمعلمين ويخدم الناس جميعا في تحديد علاقاتهم وتطويرها؛ لأنه يساعد على فهم:</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> كيف تفكر وكيف يفكر الطرف الآخر؟</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> لماذا تفعل ما تفعله , ويفعل الآخرون ما يفعلونه.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم العلاقات بينك وبين من يهمونك؟</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تحسين التفاهم والتخاطب بين الأفراد.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> القدرة على حل المشكلات بإبداع...</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .25in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <b><u>والتعمق في هذه النظرية وأخذ دورات فيها يساعد الأفراد والمؤسسات أيضاً على:</u></b></span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم الآخرين زملاء العمل، رؤساء العمل، والموظفين،الطلاب،الأبناء..، وغيرهم.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> رفع مستوى فاعلية التفاهم والتخاطب بشكل إيجابي.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تحسين فاعلية عمل الفريق ومجموعات العمل.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم العلاقات بين أفراد الفريق وتطويره.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تقديم طرق وأساليب لحل المشكلات والخلافات فيما بين الناس.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> معرفة ملائمة العمل لقدرات الشخص وزيادتها.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> إثارة القدرات الإبداعية والابتكار لدى الطلاب أو الموظفين.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> استعمال القدرات العقلية بأفضل ما يمكن عمله.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> تحويل الخلافات بين الأفراد إلى قوة إبداعية.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> فهم طبيعة الإبداع ومصادره، وكيفية تطويره.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .25in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من حسنات مقياس هرمان، انه لا يهتم بإصدار حكم على الشخص، وهو مقياس سريع ويمكن فهمه بسهولة، متوازن من حيث العمق والسهولة. صممه هرمان بحيث يمكن تذكره عن طريق الحروف أو الألوان.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ومن أهميته انه يزودنا بمعلومات قيمة عن الفرد والمجموعة، <b>ويعتبر تباين أفراد المجموعة (أيا كانت في المدرسة أو الجامعة أو البيت أو بيئة العمل)عاملاً إيجابياً.</b> يقيس هذا المقياس فقط التفضيلات في طريقة التفكير وأنماط معالجة المعلومات ، وإقامة العلاقات ، وإصدار الأحكام ، ولا يقيس الجدارة ولا الشخصية ولا المزاج أو الذكاء.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يقدم مقياس هرمان في جانبه النظري معلومات كافية عن كيفية عمل دماغ الإنسان، وكيف يمكن التعامل معه بفاعلية، وكيف يفهم الشخص عقليته وعقلية الآخرين: أفراد العائلة، الأصدقاء، زملاء العمل، الزبائن… ويعطي تفسيرات علمية عن: لماذا نفعل ما نفعله، ويفعل الآخرون ما يفعلونه؟ كيف نفهم الإنتاجية، والتحفيز، ومواصفات العمل المنتج ، والتفكير الإبداعي من منظور جديد متعدد الرؤية. كما أن هذه النظرية تشرح بشكل قوي كيف يتم التعرف على المبادئ الأساسية لتطوير الموارد البشرية في المؤسسات، وكيف يمكن تطوير نموذج جديد فعال؟ ، وأيضا كيف يمكن استخدام أنماط التفكير للحصول على طاقة تفكيرية قصوى؟</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span style="color: #38761d;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تطور أبحاث الدماغ البشري:</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بدأ "هرمان" بمبدأ تنظيمي بناء على أبحاث الدماغ، ثم حول ذلك إلى نموذج دائري مقسم إلى أربعة أجزاء، وصار هذا أساسا للنموذج الذي يتم تحديد شكل الصفات الغالبة للعقل على أساسه.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقبل الحديث عن تقسيمات هرمان سنتحدث عن تاريخ تطور أبحاث الدماغ وعن الأساس النظري والاكتشافات العملية التي بنى عليها هرمان نظريته بوصلة التفكير.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الحديث عن الدماغ قبل ند هرمان كثير جدا ويرجع أقدمها إلى ما قبل الميلاد حينما تم الحديث عن ما الازدواجية العقلية. وهناك العديد من المفاهيم (والبحوث) المتعلقة بالدماغ ومهامه</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> 1960 اكتشف الدكتور روجر سبيري (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Roger Sperry</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) تشريحيا أن كلا من قسمي الدماغ له خصوصياته، ومهامه الخاصة التي يقوم بها، جانب أيمكن من الدماغ وجانب أيسر ، وقد نال سبيري جائزة نوبل على اكتشافه هذا.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> ومما يجدر ذكره هنا أن الأبحاث توصلت بعد ذلك إلى تفاصيل الفروق بين الجانبين في قضايا المهام التي يقوم بها كل منهما ... فالجانب الأيمن من الدماغ يهتم ويتعامل مع تركيب الصور والأفكار والخيال والتصور والإبداع، وينتج الفن الراقي ويتذوقه ويحكم بالبديهة والحدس ويحتكم إلى الإحساس ، بينما يتعامل الجانب الأيسر ويهتم بالتحليل والمنطق والعقلانية واللغة والرياضيات والعلوم التكنولوجيا والترتيب والتنظيم والدقة.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وفي السبعينات 1970 اكتشف بول ماكلين (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Paul MacLean</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> ) في نظريته الثلاثية أن دماغ الإنسان يتكون من ثلاثة أدمغة بعضها فوق بعض هي: دماغ الزواحف، دماغ الثدييات، والدماغ الإنساني العاقل.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .25in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">دماغ الزواحف</span></u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> ويقع في أعلى الحبل (النخاع) الشوكي وتحت المخيخ : وهو المسؤول عن الحاجات البيولوجية كالطعام والشراب الأمن والسلامة الجنس</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">دماغ الثدييات</span></u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> وهو المخيخ ويقع في مؤخرة الرأس وحجمه أصغر بكثير من المخ: وهو المسؤول عن الشعور، والمهارات اللطيفة والمشاعر والانفعالات والشم، الذوق.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الدماغ العقلي </span></u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أو الدماغ البشري ويقع في النصف العلوي من الرأس وهو المسؤول عن التفكير، التصور، التعلم.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي تطويره لنظريته أبعد هرمان من مشروعه القسم الأول من الأدمغة الثلاثة وهو دماغ الزواحف كما سيتضح بعد قليل.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span style="color: red;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نموذج هرمان الرباعي</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي عام 1976 جاء هرمان (وقد كان يعمل في قسم التطوير الإداري في شركة جنرال إلكتريك ما ذكرنا سابقاً) ، وبدأ يفكر كيف يمكن استثمار هذه البحوث عن الدماغ بحيث يمكن توظيفها لخدمة التنمية البشرية وفهم السلوك البشري والتأثير عليه، وتطوير وسائل لتحديد ما إذا كان من المحتمل أن يكون لمختلف الناس تفضيلات من أنماط التفكير يمكن قياسها، وقد نجح فيما هدف إليه بعد عمل وجهد وبحوث خلال أكثر من عشرين سنة قام بها العديد من العلماء والباحثين في الجامعات ومراكز البحوث التي تعاونت معه والمجموعة التي أسسها لهذا لتطوير النظرية ودعمها وتسويقها.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقد بدأ هرمان بدراسة اكتشافي سبيري وماكلين ...........اكتشاف سبيري الذي يقول بوجود جانبين للدماغ أيمن وأيسر وكل منهما له مهام خاصة به ، واكتشاف ماكلين الذي يقول بوجود ثلاثة أدمغة في الإنسان بعضها فوق بعض.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي تطويره لنظريته أبعد هرمان من مشروعه القسم الأول من الأدمغة الثلاثة وهو دماغ الزواحف لأن المهام التي يقوم بها هذا الدماغ لا يمكن التعامل معها ولا تطويرها ولا التأثير عليها ( وهي الحاجات البيولوجية كالطعام والشراب الأمن والسلامة الجنس) ، فبقي لهرمان إذن القسمان الأخيران، وهما دماغ الثدييات المسؤول عن الشعور، والمهارات اللطيفة والمشاعر والانفعالات ، والدماغ الذي فوقه وهو الدماغ العقلي أو الدماغ البشري المسؤول عن التفكير، التصور، التعلم. وقام هرمان بدمج هذين القسمين بنظرية سبيري التي ترى وجود جانبين للدماغ هما الجانب الأيمن والجانب الأيسر فأصبح لدى هرمان بعد عملية دمج النظريتين أربعة أقسام للدماغ البشري:</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">علوي أيسر وسفلي أيسر وعلوي أيمن وسفلي أيمن</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ومن خلال السمات التي فصلها هرمان عن كل منطقة من مناطق الدماغ الأربع يمكن أن نستنتج محاور لتلك المناطق. فمنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">A</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الزرقاء هي العقلية التحليلية المنطقية، ومنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">B</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> الخضراء هي العقلية التنفيذية التنظيمية، ومنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">C</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> هي العقلية الإنسانية العاطفية، ومنطقة </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">D</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وهي العقلية الإبداعية الحرة.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقد استعرض هرمان المناطق الأربع كلها، متوقفاً عند كل واحدة منها ذاكرا عددا من السمات التي يتميز بها من تكون هذه المنطقة من دماغه مسيطرة على تصرفاته ، وقد ذكر عددا من نقاط القوة وعددا آخر من نقاط الضعف لكل منطقة دماغية.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نماذج من الجزئيات</span></u></b><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأزرق</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">: تحليل – حقائق وأرقام – معلومات – ملموس مادي محسوسات - مركّز – جدوى – ممحص – فاحص – رياضيات - عقلاني – منطقي – تكنولوجي - مالي.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #38761d;">الأخضر </span>: </span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">جاهز للعمل – تخطيط – تنفيذي – إجراءات – تفاصيل - محافظة صيانة – ترتيب – منهجية – تعاقبي - روتيني – إدارة الوقت – مرتب – منظم للوقت ولغيره - فعال – يوثق به .</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: red;">الأحمر </span>:</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> اجتماعي جدا – مهارات – مشاعر- حساس – عاطفي – إنساني – تواصلي مع الآخرين – متعاطف – عناية بالآخرين – يهتم بالناس (يعتمد على البديهة في الإحساس وهي قوية عنده) – غريزي.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #bf9000;">الأصفر </span>:</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> تفكير استراتيجي - تفكير جانبي – رؤية واسعة (سعة الأفق) – أفكار مجردة – تقريبي – يحافظ على الصور الذهنية في الهواء – اكتشاف – يجرب – مغامر – مخترع – انحراف مفاجئ ( خارج الموضوع) - يعتمد على بديهة فكرية. مبدع – مرح-</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #660000;">عيوب أو صفات قد تظهر</span></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <b><u><span style="color: blue;">أزرق </span> :</u></b> (صرامة - بارد عاطفيا – قسوة – يحتاج إلى بينات وشرح – قصير النفس )</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <b><u><span style="color: #6aa84f;">أخضر </span> :</u></b> (مجادل في توافه الأمور – متأمر يحب الترأس – يحجر نفسه في توافه الأمور) (ممل – يهتم بالقشور</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <b><u><span style="color: red;">أحمر </span> :</u></b> (حساس جدا أكثر من المعقول – لا يحب التجارة – عاطفي – يفتقد للانضباط ) ( خواف – خائف من المصائب والكوارث- شديد الحذر بسبب الخوف – متحمس – بسيط وساذج -</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> <b><u><span style="color: #bf9000;">أصفر</span>:</u></b> (غير مركز مشتت الذهن - – كسول – متهور – غافل عن المواعيد النهائية – يعطي تخمينات دون التفكير في العواقب ) (كثير الهواجيس حب المغامرة – ربما الوسوسة – ركوب المخاطر –</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .25in; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span style="color: orange;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">العنقود الشخصي</span></u></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قد تتساءل الإنسان أنه إذا كنت قوياً في منطقة من المناطق الأربع أو في أكثر من منطقة فهل معنى ذلك أن كل سمات القوة ونقاط الضعف موجودة فيه بالضرورة ؟؟ هذا في الحقيقة سؤال وجيه .</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفكرة العنقود الشخصي في هذه النظرية تجيب عليه وتقول بما أن هرمان قد خصص عددا من السمات الجيدة (نقاط القوة) والسمات غير الجيدة (نقاط الضعف ) التي قد تكون متوفرة في الشخص، فإنه ليس كل الصفات الموجودة في المنطقة تكون بالضرورة موجودة في الشخص ، فالإنسان يأخذ من كل منطقة نصيبا من الصفات التي فيها ، فإذا أخذ مثلا كثيرا من سمات المنطقة الزرقاء </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">A</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> يمكن القول إنه قوي في هذه المنطقة وهكذا في المناطق الثلاث الباقية ......</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وإذا افترضنا أن هرمان قد حدد 20 نقطة قوة وخمس نقاط ضعف لكل منطقة من المناطق الأربع فمعنى هذا أن المجموع 100 صفة ، والإنسان يأخذ من هذا المائة نصيباً أو عددا من الصفات قل أو كثر ( ويسمى هذا العدد من الصفات العنقود الشخصي ) وسيكون هذا العنقود مأخوذا من المناطق الأربع للدماغ ، لكن لا يمكن تحديد تلك الصفات وهل هي نقاط قوة أم نقاط ضعف ، وما درجة وجودها في حياة الشخص وتأثيرها عليه ، إلا عن طريق الجلسات الاستشارية الخاصة ، ويمكن أخذ بعض التفاصيل الخاصة عن طريق الدورة التدريبية التي أقدمها شخصياً تحت عنوان (بوصلة التفكير). ، وفي آخر هذه المجموعة المسجلة (في الوجه الثاني من الشريط الثالث ) سأوضح لك أخي المستمع وأختي المستمعة ما يمكن أن تقدمه الجلسة الاستشارية أو الدورة التدريبية، مما يعد الحصيلة الأساسية والأكثر أهمية بالنسبة للفرد والمكملة لهذه المعلومات العامة عن نظرية هرمان في هذه المجموعة السمعية.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التفضيل والقدرة</span></u></b><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تتحدث نظرية هرمان عن ما يفضله الإنسان وليس عن ما يستطيع ولا يستطيع، فكل صفة يتضح أنها موجودة فيك أخي المستمع أختي المستمعة فهذا يعني أنك تفضل العمل من خلالها وتحب أن تراها في الآخرين، وكل صفة يتضح مبدئياً أنها غير موجودة فيك فليس معنى هذا أنك لا تستطيعها ، أنت تستطيع عملها والقيام بتنفيذها ولكن بدون أن يكون ذلك عملا مفضلا لك، ومن خلال الحديث عن المناطق الأربع في الدماغ ونقاط قوتها وضعفها سيتم شرح هذه القاعدة من النظرية بشكل أكثر تفصيلاً.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مدى صحة نظرية هرمان</span></u></b><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يشعر كثير من خبراء القياس السيكولوجي أن "طريقة هرمان لتحديد الشكل السائد البشري" قد أثبتت فعاليتها بشكل كبير بعد دراسات لإثبات صحة هذه الطريقة استمرت لما يزيد عن 15 سنة.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقد تم إجراء الدراسات الأولية في "بركلي"، في كاليفورنيا, باستخدام جهاز الرسم الكهربائي المزدوج للمخ (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">EEG</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) والذي يقيس القسمين الأيسر/ الأيمن معاً، وكذلك باستخدام أول "مرآة للعقل" تم التعامل معها في الولايات المتحدة. وقد تلا ذلك إجراء ثلاث دراسات منفصلة لإثبات صحة هذه الطريقة أشرف عليها السيد فيكتور بندرسون، كبير علماء " ويكات" </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">WICAT</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> سابقا ونائب رئيس إدارة الأبحاث في وكالة الاختبارات التربوية، وكانت نتائجها إيجابية ، وأيد ذلك نتائج الدراسة التي قام بها الدكتور "كفين هو" أيضاً.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي في بداية الثمانينات قام شكيد وبوتفن عضوا هيئة التدريس بجامعة تكساس بدراسة أخرى.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولم تتوقف الدراسات عن هذه النظرية عند هذا الحد بل توالت الإثباتات لصحة نظرية هرمان لتحديد الشكل السائد للعقل البشري من خلال ورش العمل المستمرة والموثقة التي تؤكد باستمرار نجاح أفكار النظرية ورؤيتها، بالإضافة إلى ما يزيد عن 60 أطروحة للدكتوراه ودراسات يقوم بها طلاب وباحثون ركزوا عملهم على "نظرية هرمان لتحديد النمط الغالب للعقل البشري".</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقد قام ند هرمان بتلخيص هذه الدراسات المستفيضة في أحد ملاحق كتابه الأول (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">the creative brain</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>): "العقل الإبداعي" الذي ألفه كتابه عام 1988.</span><span lang="AR-SA" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
ويوجد للنظرية اختبار يجريه أي أحد من 120 سؤالا مكون من 13 ورقة مترجمة إلى العربية، ويخرج دائرة في وسطها مربع أو مثلث، أو أي شكل أحيانا غير منتظم هذا المربع يمثل شخصية من قام بحل الأسئلة، ويمكنك مراسلة إدارة الموقع للحصول عليها بعد دفع المبلغ المخصص للشركة البريطانية.</span><span dir="LTR" style="color: #666666; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
</tbody></table></td> </tr>
</tbody></table><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-23731842536065292082012-07-11T01:23:00.000-07:002012-07-11T01:23:35.505-07:00نظرية تطور الإدراك لجان بياجيه<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4o55tZNC4nujE7L4azh39NslXb1x0hhSMFyr5CVEPE0hjp5rNN41ni04W7v4Kt6FgihAWMFEl9wwGGzNuM5nvxFfpbHv9Tcek6-kEa8YS-J0FqFTaofP8CwDu4K1nJxugxruwKYFfqvHV/s1600/%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AC%D9%8A%D9%87.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4o55tZNC4nujE7L4azh39NslXb1x0hhSMFyr5CVEPE0hjp5rNN41ni04W7v4Kt6FgihAWMFEl9wwGGzNuM5nvxFfpbHv9Tcek6-kEa8YS-J0FqFTaofP8CwDu4K1nJxugxruwKYFfqvHV/s1600/%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AC%D9%8A%D9%87.png" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; direction: rtl; margin: 6pt; unicode-bidi: embed;"><b><span dir="LTR" style="color: #003366; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p> مقدمه</o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="background: white; color: #07679a; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><br />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--></span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يعتبر جان بياجي أحد أهم علماء النفس بالقرن العشرين و رائداً من رواد المدرسة البنائية في علم النفس (ولد سنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> 1896</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتوفي سنة 1980) ويشتهر بصياغته لنظرية تطور الإدراك أو نظرية النمو المعرفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">انطلقت أبحاث جان بياجي بعدما لاحظ أن الأطفال يتشابهون في نموهم الفكري و قد بين فيما بعد أن جميع الأطفال تقريباً يصلون إلى الاكتشافات المعرفية نفسها عن موضوعات العالم كما أنهم يرتكبون نفس الأخطاء ويصلون إلى الحلول ذاتها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كمثال كل أطفال سن الثالثة يدركون أن كمية معينة من الماء إذا صببناها في إناء طويل تكون أكثر من الكمية الأولى مبدأ الاحتفاظ في حين أن معظم الأطفال سن السادسة يدركون أن الكميتين من الماء معاً متساويتين معاً مهما غيرنا شكل الإناء.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن هذه التغيرات التي تتم على مستوى التجريد و على مستوى تعقد فكر الطفل أدهشت بياجي و أقنعته بان النمو يوظف قوى تدفع بالطفل إلى فهم عالمه و استيعاب محتوياته و لما كان التكوين العلمي لبياجي ينتمي إلى مجال البيولوجيا فان مفاهيمه في النمو استخدمت مصطلحات البيولوجيا و لم لا و هو الذي يرى أن القوى التي تتدخل في النمو ذات طبيعة بيولوجية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يرى بياجي أن عضوية الإنسان هي قابلة بطبعها للتلاؤم مع محيطها و ذلك بشكل فعال و أن الوسط لا يشكل الطفل و أنما الطفل هو الذي يبذل مجهوداً لفهم محيطه إذ انه خلال اكتشافاته يقوم باختيار الأشياء و تجريب الموضوعات المحيطة به.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و تتم عملية التكيف مع المحيط عبر ثلاثة عمليات وظيفية و هي: عملية الاستيعاب و عملية المواءمة و عملية التوازن. أننا كلما وجدنا أنفسنا أمام شيء أو شخص أو موقف معين فإننا نستوعبه بشكل من الأشكال فنلاحظه و نميزه و نعرفه و نفهمه و نقوم بربطه بما نعرفه من قبل أو نقوم بتصنيفه و تخزينه فإذا شاهدت سيارة غريبة مثلاً فأنت تعتبرها سيارة في جميع الأحوال رغم غرابتها و حسب مصطلحات بياجي فانك قمت بإستيعابها انطلاقاً من الصورة التي كونت من قبل عن السيارة كما إنك إذا أردت أن تتعلم صنع الحلوى و شاهدت شخصاً يعجن العجينة فإنك تستوعب ما يقوم به من حركات بعد ملاحظته و فهم سلوكه و بعد عملية الإستيعاب فإننا ننتقل إلى مرحلة المواءمة أي أننا نغير مفاهيمنا وإستراتيجيتنا بحسب المعلومات الجديدة التي قمنا بإستيعابها فالفكرة التي كوناها عن السيارة الغريبة أو الجديدة قمنا بربطها بمفهومنا السابق عن السيارات فإذا ما قابلتنا من جديد سيارة من ذلك النوع سهل علينا التعرف عليها كما أننا قمنا بتعديل حركاتنا لصنع الحلوى أن هذه الاستراتجيات و هذه التصنيفات أو الفئات الذهنية هي ما يطلق عليه الشيمات أو الخطاطات الذهنية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أما مفهوم التوازن فهو مفهوم واسع يدل على عملية أساسية للضبط الذاتي تنبعث من قوة تدفعنا إلى البقاء في حالة التوازن أن الطفل يسعى بإستمرار للوصول إلى بنية ذهنية عامة تتلاءم مع كل التجارب الماضية من استيعاب و مواءمة أن مفهوم التوازن بحسب بياجي يشتمل على العملية التي يقوم الفرد بموجبها بتعديل فروضه الأساسية أي نظريته الأولى وبمعنى أخر الأساس المعرفي لديه أن الطفل في نظر بياجي يكون سلسلة من النظريات أو الرؤى حول العالم و تبدو كل نظرية في البداية مناسبة و كلما عاش الطفل خبرات جديدة و جمع معلومات جديدة فإنه يبدأ بالتدرج في التخلي عن كل نظرياته السابقة فهو في مرحلة المراهقة يتبنى بشكل نهائي نظرية تحكم كل التجارب.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و لما كان كل الأطفال يبدؤون من نقطة واحدة فانه إذا تشابه الوسط الذي يعيشون فيه و ينمون فإن عمليات الإستيعاب و المواءمة و التوازن تتخذ الإيقاع نفسه بحيث تتشابه أفكارهم و نظراتهم حول الواقع المحيط بهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و تبعاً لذلك فإن بياجي يعرض مجمل المراحل التي يقطعها الطفل في نموه و تطويره المعرفي كما يلي:<o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidDyA2kT23kDFOFhA1b2JBzYAc7ZZHdykabaW72TMUwEOsg9Q-g8PFy4-quvlLSW87Ird3gifK-WjQXmKyh9zII3_KfEe3XSlVDuq_c57yZQM66YINkjfSjpTmHfD9gCI7dWqY6PWo14z2/s1600/biagie+groth.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidDyA2kT23kDFOFhA1b2JBzYAc7ZZHdykabaW72TMUwEOsg9Q-g8PFy4-quvlLSW87Ird3gifK-WjQXmKyh9zII3_KfEe3XSlVDuq_c57yZQM66YINkjfSjpTmHfD9gCI7dWqY6PWo14z2/s400/biagie+groth.jpg" width="327" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.0in; mso-list: l2 level1 lfo1; tab-stops: list .5in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="color: blue;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 10pt;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المرحلة الحسية الحركية من الولادة إلى سنتين:</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن الرضيع يتواصل مع العالم بشكل خاص عن طريق حواسه و عن طريق الأفعال التي ينجزها على أشياء فهو غير قادر بعد على تمثل الأشياء و أشخاص بشكل ذهني.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.0in; mso-list: l3 level1 lfo2; tab-stops: list .5in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="color: blue;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 10pt;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مرحلة ما قبل العمليات من سنتين إلى 6 سنوات</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يستطيع الطفل خلال هذه المرحلة أن يتمثل الموضوعات إلا أن انتباهه يبقى مركزاً على المظاهر الخارجية للأشياء أو الأشخاص مثل الطول و الشكل و اللون أو اللباس فهو ما يزال يستخدم هذه المظاهر لتصنيف الأشياء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.0in; mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list .5in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="color: blue;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 10pt;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مرحلة العمليات المشخصة من 6سنوات إلى 12 سنة:</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يتقدم الطفل خلال هذه المرحلة تقدماً كبيراً على مستوى التجريد الذهني فهو يكتشف سلسلة من القواعد الأساسية المتعلقة بالأشخاص و الموضوعات بحيث يمكنه تصنيفهم وفق عدة معايير مثل الحجم أو الطول و لكن يمكن أن تحتفظ الأشياء بشكلها رغم ما يطرأ على أوضاعها مبدأ الاحتفاظ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما يصبح للطفل في هذه المرحلة قدرة على إجراء عمليات ذهنية معقدة كالجمع و الطرح و تصنيف شيء ما في فئتين أو عدة فئات في نفس الوقت الكرسي الخشبي و متاع البيت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 1.0in; mso-list: l1 level1 lfo4; tab-stops: list .5in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><!--[if !supportLists]--><span style="color: blue;"><span style="font-family: Symbol; font-size: 10pt;">·<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مرحلة العمليات الشكلية من 12 سنة فما فوق:</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في المرحلة الأخيرة يستطيع المراهق التفكير بشكل أكثر تجريداً فهو قادر على اتخاذ القرارات بطريقة الاستقراء و الاستنباط و معالجة المشكلات بشكل منظم و هو قادر على التفكير في الأشياء أو الأفكار و الصور الذهنية عن طريق تصور الأشياء أو الحوادث التي لم يسبق أن واجهها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpBLHYTP-_KpNZYdQEyA2xM-61JzDSXZEE49xzBLTXkWQsTyr2IHH5prXdH6JFbcFqdTwZvpKbzTQvr7OinF3y3-9aSDAUDW8-iF9gIhLvsOYAlMPKKwgQyQqMS7ve1uNrQAOW4vIavPGb/s1600/biagie+steps.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpBLHYTP-_KpNZYdQEyA2xM-61JzDSXZEE49xzBLTXkWQsTyr2IHH5prXdH6JFbcFqdTwZvpKbzTQvr7OinF3y3-9aSDAUDW8-iF9gIhLvsOYAlMPKKwgQyQqMS7ve1uNrQAOW4vIavPGb/s1600/biagie+steps.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للمزيد أنصح بالكتاب التالي:</span></u><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اسم الكتاب: التطور المعرفي عند جان بياجيه<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: 35.4pt; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اسم المؤلف: موريس شربل</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-10043222373162538332012-07-09T15:04:00.001-07:002012-07-09T15:04:24.137-07:00نظرية التعلم الاجتماعي<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #07679a; font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;">مقدمه</span><br />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--></span></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">تعرف هذه النظرية بأسماء أخرى مثل نظرية التعلم بالملاحظة والتقليد"</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">eaning by Observing and Imitating</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>", أو نظرية التعلم بالنمذجة "</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Learning by Modeling</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>" وهي من النظريات الانتقائية التوفيقية "</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Eclectic Theory</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>" لأنها حلقة وصل بين النظريات المعرفية والسلوكية ( نظريات الارتباط _ المثير والاستجابة )</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يرجع الفضل في تطوير الكثير من أفكار هذه النظرية إلى عالمي النفس</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ألبرت باندورا وولترز</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">(</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Bandura & Walters, 1963</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>). وفيها يؤكدان مبدأ الحتمية التبادلية "</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Reciprocal determinism</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>" في عملية التعلم من حيث التفاعل بين ثلاث مكونات رئيسية وهي: السلوك والمحددات المرتبطة بالشخص والمحددات البيئية.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><!--[if gte vml 1]><v:shapetype
id="_x0000_t75" coordsize="21600,21600" o:spt="75" o:preferrelative="t"
path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" filled="f" stroked="f"> <v:stroke joinstyle="miter"/> <v:formulas> <v:f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0"/> <v:f eqn="sum @0 1 0"/> <v:f eqn="sum 0 0 @1"/> <v:f eqn="prod @2 1 2"/> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelWidth"/> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelHeight"/> <v:f eqn="sum @0 0 1"/> <v:f eqn="prod @6 1 2"/> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelWidth"/> <v:f eqn="sum @8 21600 0"/> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelHeight"/> <v:f eqn="sum @10 21600 0"/> </v:formulas> <v:path o:extrusionok="f" gradientshapeok="t" o:connecttype="rect"/> <o:lock v:ext="edit" aspectratio="t"/> </v:shapetype><v:shape id="Picture_x0020_1" o:spid="_x0000_i1027" type="#_x0000_t75"
alt="http://upload.illaftrain.co.uk/uploads/images/cgxfvn.jpg" style='width:195pt;
height:227.25pt;visibility:visible;mso-wrap-style:square'> <v:imagedata src="file:///C:\Users\HEBAEL~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.jpg"
o:title="cgxfvn"/> </v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><!--[endif]--></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqfLIlwsSLbFKzDSXg6sgjgyXunpFTCVyInGJnBxAN2cEfW2L77rHEnDg0oofQlozHRxO8LrMiTcGwW_F_eaVayBwKj-Ptdtr-HnTJ2JP03UNYaUfgbiCAu_6Yi3A_nb1E72P_DQhiz9iZ/s1600/cotent+of+learn.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqfLIlwsSLbFKzDSXg6sgjgyXunpFTCVyInGJnBxAN2cEfW2L77rHEnDg0oofQlozHRxO8LrMiTcGwW_F_eaVayBwKj-Ptdtr-HnTJ2JP03UNYaUfgbiCAu_6Yi3A_nb1E72P_DQhiz9iZ/s1600/cotent+of+learn.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">مخطط يبين الحتمية المتبادلة بين السلوك والبيئة والشخص</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">افتراضات ومفاهيم النظرية:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">تنطلق هذه النظرية من افتراض رئيس مفاده أن الإنسان كائن اجتماعي يعيش ضمن مجموعات من الأفراد يتفاعل معها ويؤثر ويتأثر فيها، وبذلك فهو يلاحظ سلوكات وعادات واتجاهات الأفراد الآخرين ويعمل على تعلمها من خلال الملاحظة والتقليد. حيث يعتبر هؤلاء الآخرين بمثابة نماذج (</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Models</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>) يتم الإقتداء بسلوكاتهم.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ترى هذه النظرية أن هناك عمليات معرفية معينة تتوسط بين الملاحظة للأنماط السلوكية التي تؤديها النماذج وتنفيذها من قبل الشخص الملاحظ. ومثل هذه الأنماط ربما لا تظهر على نحو مباشر، ولكن تستقر في البناء المعرفي للفرد بحيث يصار إلى تنفيذها في الوقت المناسب، وهذا ما يشير إلى مفهوم التعلم الكامن "</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Latent learning</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">".</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يتضمن التعلم بالملاحظة جانباً انتقائياً، إذ ليس بالضرورة أن عمليات التعرض إلى الأنماط السلوكية التي تعرضها النماذج يعني تقليدها. فقد يعمل الأشخاص على إعادة صياغة تلك الأنماط السلوكية على نحو معين، وهكذا فإن الانتقائية في تعلم جوانب معينة من سلوكات النماذج، وأداء بعض الجوانب منها يرتبط على نحو دقيق بمستوى الدافعية والعمليات المعرفية لدى الفرد الملاحظ.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">آليات التعلم الاجتماعي:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يرى باندورا (</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">Bandura, 1969</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="RTL"></span>) أن التعلم بالملاحظة يتضمن ثلاث آليات رئيسية هي:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 12pt;"><!--[if gte vml 1]><v:shape
id="Picture_x0020_2" o:spid="_x0000_i1026" type="#_x0000_t75" alt="http://upload.illaftrain.co.uk/uploads/images/5t8vqq.jpg"
style='width:225pt;height:234.75pt;visibility:visible;mso-wrap-style:square'> <v:imagedata src="file:///C:\Users\HEBAEL~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image002.jpg"
o:title="5t8vqq"/> </v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><!--[endif]--></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhe9RrvjU4GazzQplYvtA5b6DOp5ro2YfVn5OPo-MrIBiwVS0a2aVeAigwMn0WIw2VgAUcNQjyPxkbRkwX_xSwwvuPQh3HCRi09O-Hn1DK50ORcs7Y08VOfFJEhnOKljoDIJXJXZc_DoviM/s1600/mekanism.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhe9RrvjU4GazzQplYvtA5b6DOp5ro2YfVn5OPo-MrIBiwVS0a2aVeAigwMn0WIw2VgAUcNQjyPxkbRkwX_xSwwvuPQh3HCRi09O-Hn1DK50ORcs7Y08VOfFJEhnOKljoDIJXJXZc_DoviM/s1600/mekanism.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أولاً: العمليات الإبدالية "</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span dir="LTR" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Reciprocal processes</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>"</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وفقاً لهذه الآلية ليس بالضرورة أن يتعرض الفرد مباشرة إلى الخبرات المتعددة كي يتعلمها، ولكن يمكن له ملاحظة النماذج المختلفة وهي تمارس مثل هذه الخبرات. فالنتائج التعزيزية أو العقابية الناجمة عن سلوك النماذج تؤثر على نحو بديلي في عملية التعلم. ومن الأمثلة عليها الخوف من بعض الأشياء كالحيوانات والحشرات وغيرها من الأحداث.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثانياً: العمليات المعرفية "</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span dir="LTR" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Cognitive Processes</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">"</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يرى باندورا أن عمليات التعلم للأنماط السلوكية من خلال الملاحظة لا تتم على نحو أوتوماتيكي، فمثل هذه العمليات تتم على نحو انتقائي وتتأثر إلى درجة كبيرة بالعديد من العمليات المعرفية لدى الفرد الملاحظ، مثل الاستدلال والتوقع والقصد.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثالثاً: عمليات التنظيم الذاتي "</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span dir="LTR" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Self – Regularity Processes</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">"</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br clear="all" /> يشير هذا المبدأ إلى قدرة الإنسان على تنظيم الأنماط السلوكية في ضوء النتائج المتوقعة منها.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">نواتج التعلم الاجتماعي</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: #c00000; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span>:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أولاً</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">تعلم أنماط سلوكية جديدة</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثانياً</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">كف أو تحرير سلوك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثالثاً</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">تسهيل ظهور سلوك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">عوامل التعلم الاجتماعي:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">هناك أربعة جوانب رئيسة يجب توفرها لحدوث التعلم من خلال الملاحظة, حيث أن عدم توفر أحدها ربما يؤدي إلى حدوث خلل في هذا النوع من التعلم. ويمكن النظر إلى هذه الجوانب على أنها عمليات أو متطلبات أو عوامل أو مراحل للتعلم الاجتماعي, وتتمثل هذه الجوانب في</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">الانتباه والاحتفاظ والاستخراج الحركي والدافعية.</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><!--[if gte vml 1]><v:shape
id="Picture_x0020_3" o:spid="_x0000_i1025" type="#_x0000_t75" alt="http://upload.illaftrain.co.uk/uploads/images/3zg34k.jpg"
style='width:210pt;height:209.25pt;visibility:visible;mso-wrap-style:square'> <v:imagedata src="file:///C:\Users\HEBAEL~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image003.jpg"
o:title="3zg34k"/> </v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><!--[endif]--></span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEinB-Z_2OXsOkU4Q9eV_ZFjrQtaVLH3ih6YaWkrNbOC9nmpWMLWjthuhlWGR8aj8LPaGwEuiqII6UCc7zVADdJll0Wl3zjV4GtKUOC9qAmgh6XobIpUfqdSgQmvFqQibTbWNN6uFb-Ef1Mr/s1600/3zg34k.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEinB-Z_2OXsOkU4Q9eV_ZFjrQtaVLH3ih6YaWkrNbOC9nmpWMLWjthuhlWGR8aj8LPaGwEuiqII6UCc7zVADdJll0Wl3zjV4GtKUOC9qAmgh6XobIpUfqdSgQmvFqQibTbWNN6uFb-Ef1Mr/s1600/3zg34k.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">مصادر التعلم الاجتماعي:</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أولاً</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">التفاعل المباشر مع الأشخاص الحقيقيين في الحياة الواقعية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثانياً</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">التفاعل</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">غير المباشر ويتمثل في وسائل الإعلام المختلفة كالسينما والتلفزيون والراديو</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #7030a0; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثالثاً</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">:</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">هناك مصادر أخرى غير مباشرة يمكن من خلالها تمثل بعض الأنماط السلوكية: ومن هذه المصادر القصص والروايات الأدبية والدينية، وكذلك من خلال عمليات تمثل الشخصيات الأسطورية والتاريخية.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 0in 0in 0in;"></td> </tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-28161973480506631952012-07-08T04:17:00.000-07:002012-07-08T04:17:57.086-07:00نظرية التعلم الاقتراني "Contiguity theory"<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNWx8zIJhOXqRjbvnFJQ3XVTnq4F1t4nr8jdmflyu2edbGXBYEWaQCPv9JGGs2_XyfoWoOeyIn_Nn31oqoEMHNq4q9WwN5aiFagp8Y5t-04rszIdFceesrSTvVuiHGs9WZ9swK9AbFqAxZ/s1600/53ac083dcd05bc556bc90504e4cc0262_1M.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="342" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNWx8zIJhOXqRjbvnFJQ3XVTnq4F1t4nr8jdmflyu2edbGXBYEWaQCPv9JGGs2_XyfoWoOeyIn_Nn31oqoEMHNq4q9WwN5aiFagp8Y5t-04rszIdFceesrSTvVuiHGs9WZ9swK9AbFqAxZ/s400/53ac083dcd05bc556bc90504e4cc0262_1M.png" width="400" /></a></div><div align="right" class="MsoNormal"><span style="background: white; color: #07679a; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><br />
<br />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--></span><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">مقدمة:</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">واضع هذه النظرية هو عالم النفس السلوكي الأمريكي أدوين جثري (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Edwine Guthrie</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) (1886-1959م)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعد نظرية أدوين جثري في التعلم إحدى النظريات السلوكية التي تؤكد مبدأ الاقتران في التعلم، أي أنه يؤكد على عملية الاقتران المباشرة بين المثير والاستجابة لمرة واحدة فقط. وأن المثير غير الشرطي في تجربة بافلوف لا لزوم له. وينكر أهمية التعزيز كعامل في تقوية الارتباط الشرطي. بالإضافة إلى أنه لا يرى داع للتكرار كما في الإشراط الكلاسيكي. وقد صاغ جثري مبدأ الاقتران على النحو التالي: "إذا نشط مثير ما, وقت حدوث استجابة معينة, فإن تكرار ظهور هذا المثير يؤدي إلى تكرار حدوث تلك الاستجابة".<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يقدم جثري أمثلة كثيرة للتدليل على صحة هذا المبدأ وبساطته, منها أن الطفل الذي عضه الكلب مرة, يتعلم الابتعاد عن الكلاب كلها.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما أن جثري لا يولي اهتماما لنتائج الاستجابة الظاهرة (نجاح السلوك أو فشله في تحقيق الهدف), وإنما يعنيه في المقام الأول حركات العضلات وأعضاء الجسم وإفرازات المعدة ذات الصلة بإحداث الاستجابة. ومن هنا جاءت دعوته المربين إلى التعليم والتعلم عن طريق العمل (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">learning by doing</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>). فإذا ربط الطفل بين مثيرات البيئة التعليمية وحركات عضلاته وأعضاء جسده, فإن ذلك يساعده على اكتساب كثير من الخبرات المعرفية والمهارية, التي كثيراً ما يخفق في تعلمها بسبب عدم النجاح في تكوين الارتباطات الشرطية المرغوب فيها بطريقة سليمة. لذا ينبغي على المعلم أن يعمل على التنويع في تقديم المثيرات في البيئة التعليمية, وأن يجعل منها جزءاً غير معزول عن البيئة الاجتماعية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">الافتراضات الرئيسية حول التعلم:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">أولاً: يحدث التعلم من خلال الاقتران بين المثيرات والاستجابات لمرة واحدة:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهذا هو السبب في تسمية نظرية جثري بنظرية الاقتران. وحسب نظريته فإن تعلم أي عمل من أعمال السلوك المعقد هو عملية تشكيل العديد من الارتباطات بين الملامح البيئية "المثيرات" وحركات عضلية معينة "الاستجابات" . <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ثانياً: ينطوي التعلم على تعلم الكل أو لا شيء على الإطلاق:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حيث يرفض جثري بشدة فكرة التعلم والإتقان في السلوك من خلال المحاولة والخطأ أو من خلال المران والممارسة؛ فهو يرى أن ليس هناك تعلم يحدث على نحو تدريجي كما هو الحال في نظريات ثورنديك وسكنر وهِل. فالتعلم يحدث دفعة واحدة أو لا يحدث أبداً. ولا يرى جثري أن المسؤول عن تعلم السلوك النهائي هو التدريب أو المران ولكن آخر فعل أو حركة يقوم بها الكائن الحي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ثالثاً: انطفاء الاستجابة يعني تشكيل ارتباط جديد:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يرى جثري أم محو العادات والارتباطات المتعلمة لا يتضمن التوقف عنها وعدم القيام بها فحسب، وإنما تتضمن عملية إحلال أو إبدال لمثل هذه الارتباطات من حيث أن عادة أو رابطة جديدة وإنما تتضمن عملية إحلال أو إبدال لمثل هذه الارتباطات من حيث أن عادة أو رابطة جديدة تحل مكانها. وبهذا المنظور يرى أن النسيان يحدث عند الأفراد بسبب وجود خبرات جديدة تكف الخبرات السابقة, وهو ما يسمى بمبدأ الكف الرجعي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">رابعاً: التعزيز ليس ضرورياً لحدوث التعلم:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خلافاً لما أكده كل من ثورنديك وسكنر وهل حول أثر التعزيز في التعلم، نجد أن جثري يؤكد أن التعزيز أو المكافأة ليس عنصراً حاسماً وأساسياً في عمليات التعلم؛ إذ أن الاقتران الزمني كافٍ لوحده لتقوية الارتباط والاحتفاظ به.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">خامساً: الدافعية هي حالة إثارة داخلية دائمة:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يرى جثري أن الحالات النفسية للكائن تتألف من مثيرات داخلية قد تبقى طوال أداء عمل ما حتى تحدث استجابة ختامية ما. فالحفاظ على المثيرات يزال في النهاية بفعل الاستجابات التي تثيرها تلك المثيرات ذاتها. ففي حال العطش, تتألف مثيرات تحافظ على الاستجابة حتى يتم استهلاك الماء.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">سادساً: العقاب لا يعمل على قمع الاستجابات أو إضعافها بل يعمل على إحداث نوع جديد من التعلم:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فعند عقاب الفرد على سلوك ما، فإن العقاب حسب وجهة نظر جثري لا يؤدي إلى محو هذا السلوك عند ذلك الفرد ولكن<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يؤدي إلى تعلم استجابة جديدة تجنباً لهذا العقاب. فالعقاب يعمل على إحداث تعلم سلوك جديد مخالف للسلوك المعاقب، بحيث يحل السلوك الجديد محل السلوك القديم في الارتباط مع المثيرات ذات العلاقة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #00b050; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">سابعاً: يلعب الانتباه دوراً هاماً في اختيار الاستجابة.</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اعترف جثري بالدور النشط الذي يلعبه الكائن في اختيار المثيرات المتاحة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">تعديل العادات وإطفاؤها:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن أهم ما اشتهر به جثري في المجال التطبيقي تمكنه من إيجاد طرائق ناجعة في محاربة العادات السيئة. تقوم هذه الطرائق على اكتشاف المثيرات التي تستدعي الاستجابة غير السوية, ثم إيجاد طريقة لجعل استجابة أخرى سوية تصدر حين تظهر هذه المثيرات, مما يساعد على حدوث الاستجابة الجديدة في المرة القادمة التي تنشط فيها هذه المثيرات.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">استطاع جثري إيجاد ثلاث طرائق لتغيير العادات السلوكية غير السوية, أو ما أطلق عليه بكسر العادات (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">The Breaking of Habits</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), وهذه الطرائق هي:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><!--[if gte vml 1]><v:shapetype id="_x0000_t75"
coordsize="21600,21600" o:spt="75" o:preferrelative="t" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe"
filled="f" stroked="f"> <v:stroke joinstyle="miter"/> <v:formulas> <v:f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0"/> <v:f eqn="sum @0 1 0"/> <v:f eqn="sum 0 0 @1"/> <v:f eqn="prod @2 1 2"/> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelWidth"/> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelHeight"/> <v:f eqn="sum @0 0 1"/> <v:f eqn="prod @6 1 2"/> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelWidth"/> <v:f eqn="sum @8 21600 0"/> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelHeight"/> <v:f eqn="sum @10 21600 0"/> </v:formulas> <v:path o:extrusionok="f" gradientshapeok="t" o:connecttype="rect"/> <o:lock v:ext="edit" aspectratio="t"/> </v:shapetype><v:shape id="Picture_x0020_1" o:spid="_x0000_i1025" type="#_x0000_t75"
alt="طرائق تغيير العادات السلوكية" style='width:532.5pt;height:339.75pt;
visibility:visible;mso-wrap-style:square'> <v:imagedata src="file:///C:\Users\HEBAEL~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.gif"
o:title="طرائق تغيير العادات السلوكية"/> </v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><!--[endif]--></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAaAYS5tWe29sgQq59hkTeCTjsN2rMhYRFL2XsNkqP0M1Ixw0y2DYJgA0xE4WdrkfK62zEG0xCLETIHpV2Wh64ZtT1cepM7h6g6NYqEygGIAGi1KVErgsZZPDKuAWF9LukV2hmdCe6aHe_/s1600/3.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="408" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAaAYS5tWe29sgQq59hkTeCTjsN2rMhYRFL2XsNkqP0M1Ixw0y2DYJgA0xE4WdrkfK62zEG0xCLETIHpV2Wh64ZtT1cepM7h6g6NYqEygGIAGi1KVErgsZZPDKuAWF9LukV2hmdCe6aHe_/s640/3.gif" width="640" /></a></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">نقد النظرية:</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>1. يرى جثري في مبدأ الاقتران مبدأً جامعاً شاملاً يفسر بالاعتماد عليه سائر أنماط السلوك. ولكن الإنسان في مواقف التعلم يقوم بإصدار عدد غير قليل من الاستجابات في كل موقف, فاي الاستجابات ستقترن بالموقف المثير وستميل أكثر من سواها إلى الحدوث إذا ما تكرر الموقف ذاته في المستقبل؟؟ إن الإجابة الوحيدة التي سيقدمها جثري لهذا السؤال هي : الاستجابة الأخيرة هي التي ستتكرر. وهذا ما ليس صحيح دائماً.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2. نفى جثري أهمية التكرار في التعلم, وعدم الحاجة إليه إطلاقاً عندما يقتصر التعلم على مجرد حدث أو حركة واحدة في الموقف السلوكي من ناحية, ومن ناحية أخرى إلى تأكيده في الوقت نفسه على ضرورة التكرار كشرط لا بد منه في تكوين العادات وتكاملها, نظراً لان العادات تركيبات معقدة من أنماط ثابتة نسبياً من الحركات, مما يتطلب تكوين قدر كبير من الارتباطات الشرطية. إن هذا الموقف من مسألة التكرار أصبح نقطة ضعف مميزة في نظرية جثري, مما حد من إمكان الاستفادة منها في مواقف التعلم المدرسية. لأن الاستفادة منها عملياً يقتضي تكرار المواقف التعليمية وفق الصورة نفسها التي حدثت بها في المرة الأولى, وهذا أمر لا يمكن تحقيقه أبداً.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal"><br />
</div></td> </tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-77642326858082479242012-07-07T07:06:00.000-07:002012-07-07T07:06:28.630-07:00نظرية الاشراط الكلاسيكي لبافلوف<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTDoLL9inAb6FeKPxhaD7bxqrtGHwhKghkWFPvPeja-5dV3uf5VlMw5iNnIPKm1_Y2SWuyndy0VkT2QXC-lsjgSp3SusHJN_6All_ybf1Ios5HWMQmkS8IAYJqyCejr358sFhOnLdf55Dy/s1600/large_1238075356.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="264" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTDoLL9inAb6FeKPxhaD7bxqrtGHwhKghkWFPvPeja-5dV3uf5VlMw5iNnIPKm1_Y2SWuyndy0VkT2QXC-lsjgSp3SusHJN_6All_ybf1Ios5HWMQmkS8IAYJqyCejr358sFhOnLdf55Dy/s320/large_1238075356.gif" width="320" /></a></div><div align="right" class="MsoNormal" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin: 6pt;"><b><span style="color: #003366; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-font-kerning: 18.0pt; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><br />
</span></b></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعرف هذه النظرية بتسميات أخرى مثل نظرية التعلم الاستجابي " </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Respondent Learning</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>" أو الإشراط الانعكاسي " </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Reflexive Conditioning</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>" أو الإشراط البافلوفي " </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Pavlovian Conditioning</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>" نسبة إلى العالم الروسي الشهير ايفان بافلوف " 1849_ 1936 ". كما ساهم العالم الأمريكي جون واطسون أيضاً في تطوير مفاهيم هذه النظرية.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">افتراضات ومفاهيم النظرية</span></b><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> لقد اعتبر بافلوف أن آلية التعلم الرئيسية هي الاقتران، ويقصد بالاقتران: التجاور الزماني لحدوث مثيرين معاً لعدد من المرات, حيث يكتسب أحدهما صفة الآخر, ويصبح قادراً على استجرار الاستجابة التي يحدثها المثير الآخر.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والمثير هو حدث أو شيء يمكن أن نشعر به بحيث يثير لدينا ردة فعل معينة، وقد يكون هذا المثير مادياً أو معنوياً.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويمكن اختصار فرضيات هذه النظرية بالنقاط التالية:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1. يمكن إشراط الكائن الحي عن طريق المثيرات المحايدة التي تتم قبل الإشراط.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2. تقديم المثير الشرطي وحده, يُضعف الاستجابة الشرطية ويُطفئها في نهاية الأمر.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3. تعميم المثير يتم وفق أسس محددة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">4. يتم الإشراط من درجة أعلى عندما تستطيع المثيرات البديلة استدعاء الاستجابة الشرطية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">5. الإشراط الكلاسيكي قد لا يتطلب بالضرورة مثيراً بيولوجياً قوياً غير شرطي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">6. الاستجابات الانفعالية المشروطة يمكن تكوينها إذا اشتمل الإشراط على مكونات دافعية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">7. الإشراط الكلاسيكي المنفر قد يكون قيداً على التعلم فيما بعد.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أما سيليجمان (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Seligman</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) فقد توصل من خلال دراسته الإشراط إلى ما يُعرف بظاهرة العجز المُتَعَلَّم (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Learned helplessness</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) حيث استطاع تشكيل سلوك العجز وعدم القدرة على تجنب الصدمة الكهربائية لدى الكلاب.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> وباختصار نعرض تعريف سيليجمان للعجز المتعلم على أنه حالة يصل إليها الفرد نتيجة مروره بسلسلة من الخبرات التي تفقده السيطرة على الظروف البيئية التي تحيط به، مما يترتب عليها استقلالية استجاباته عن نتائجها بحيث يتولد لديه الاعتقاد بأنه لا يملك السيطرة على نتائج الأحداث وأن ليس هناك علاقة بين الجهد المبذول (السلوك) والمتغيرات البيئية؛ أي لا جدوى من تنفيذ أي جهد استجابي لتغيير الوضع القائم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">نطاق نظرية الإشراط الكلاسيكي:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">توضح لنا هذه النظرية آلية تشكل جوانب السلوك الانفعالي لدى الإنسان المتمثل في الكره والخوف والحب والقلق والتشاؤم والتجنب وفي تشكيل الاتجاهات المتعددة، كما أنها ربما تسهم في تفسير بعض جوانب السلوك اللغوي المتمثل في تسمية الأشياء على اعتبار أن الأسماء هي أصوات ألفاظ معينة تقترن بأشياء من مواصفات وأشكال معنية. ويمكن أيضاً لهذه النظرية أن تفسر لنا كيفية تشكل الأفعال الحركية اللاإرادية التي يظهرها الأفراد حيال بعض المثيرات والمواقف.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">قوانين بافلوف في التعلم الإشراطي:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قام بافلوف بصياغة معلوماته على شكل علاقات وقوانين تفسر الجوانب المختلفة لعملية التعلم و أهم هذه القوانين: قانون التعزيز, وقانون الانطفاء, وقانون التعميم, وقانون التمييز, وقانون الكف, وقانون الاسترجاع التلقائي, وقانون الكم والكيف.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">المضامين العملية لنظرية الإشراط:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يمكن استخدام مبادئ الإشراط الكلاسيكي في العديد من الجوانب العملية والمواقف التربوية وبرامج تعديل السلوك والعلاج النفسي، ممثلاً ذلك في النواحي التالية:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1_ تشكيل العديد من الأنماط السلوكية والعادات لدى الأفراد من خلال استخدام فكرة الإشراط، ويتمثل ذلك بإقران مثل هذه الأنماط والعادات بمثيرات تعزيزية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2_ محو العديد من الأنماط السلوكية والعادات غير المرغوب فيها من خلال استخدام إجراءات الاشراط المنفر. هناك عادات سيئة مثل مص الأصبع، ونقر الأنف، والعبث بالأشياء والرضاعة يمكن محوها من خلال أقرانها بمثيرات منفرة، كما ويمكن كف مثل هذه السلوكات من خلال إشغال الأفراد بمثيرات أخرى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3_ تعليم الأسماء والمفردات من خلال إقران صور هذه الأشياء مع أسمائها أو الألفاظ التي تدل عليها مع تعزيز هذه الاستجابات. كما في النطق الصحيح للحروف والكلمات وطريقة كتابتها , فالطفل الصغير لا يتعلم بصورة فعالة إلا حينما يتم الربط بين مادة التعلم ببعض الأماكن والظواهر. كما يلجأ واضعو المقررات الدراسية إلى استخدام الصور والأشكال والمواقف وربطها مع معاني الكلمات, حيث تكون الكلمة بمثابة المثير الشرطي الذي يقترن بالصور أو الشكل أو الموقف الدال على معنى هذه الكلمة. أما بالنسبة للكبار فتقدم لهم كلمات أو مصطلحات سبق تعلمها بدلا من الصور والأشكال وعن طريق الربط بين المثيرات الشرطية التي هي الكلمات أو المصطلحات الجديدة التي ينبغي تعلمها, والمثيرات الشرطية السابقة وهي المصطلحات المتعلمة من قبل, يتعلم الأفراد معاني المصطلحات الجديدة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">4_ كما ويمكن استخدام مبادئ التعميم والتمييز لمساعدة الأفراد على تكوين المفاهيم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">5_ يعد التعزيز الخارجي من المبادئ الأساسية التي يعتمد عليها في التعليم, فعندما يستخدم المدح كمعزز للاستجابات الصحيحة يؤدي إلى نتائج ايجابية في التحصيل الدراسي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">6_ علاج بعض الاستجابات الانفعالية السلبية نحو المدرسة مثلا أو زملاء الدراسة عن طريق الربط بينها وبين مثيرات محببة, أو على الأقل العمل من أجل تجنب اقترانها بالمثيرات غير المرغوب فيها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">5_ تستخدم في مجال تعديل السلوك وبرامج العلاج النفسي من حيث علاج القلق والخوف العصابي أو ما يعرف بالفوبيا.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ففي علاج مثل هذا العرض يتم استخدام إجراء الإشراط المعاكس " </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Content conditioning</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>" بحيث يتم من خلاله إزاحة الاقتران بين مثير الخوف واستجابة الخوف على نحو تدرجي. لقد ابتكر هذا الإجراء جوزيف ولبي، ويعد من أفضل الأساليب في علاج المخاوف المرضية، ويشتمل على ثلاثة إجراءات رئيسية:<o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDo3oKRDxb4c2XlNTX3j1TBljdn80vWcGrHCE_Zx9itTkYuAPBVvLjKh5LGjLoUfuW2hrKg3V9Zww2WZ2uS0Io41MSU01TP8RNF4PgvDOvVRKi21jkqnlCG9F02ic1fVtGcRz9hg-dENhX/s1600/4(1).gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="529" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDo3oKRDxb4c2XlNTX3j1TBljdn80vWcGrHCE_Zx9itTkYuAPBVvLjKh5LGjLoUfuW2hrKg3V9Zww2WZ2uS0Io41MSU01TP8RNF4PgvDOvVRKi21jkqnlCG9F02ic1fVtGcRz9hg-dENhX/s640/4(1).gif" width="640" /></a></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #0070c0; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">نقد النظرية:</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من أهم الانتقادات التي وجهت للنظرية:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1. اهتم بافلوف بتلازم المثير الشرطي مع المثير غير الشرطي أكثر من اهتمامه بالحاجات والدوافع, إذ مر عليها سريعاً, بشكلٍ لا يتناسب والأهمية التي تحتلها في منظومة العوامل المؤثرة في السلوك الإنساني.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-right: .5in; text-align: right; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2. اقتصرت تجاربه على الكلاب ولم تشمل البشر مما حال بينه وبين دراسة ظواهر نفسية إنسانية أصيلة كاكتساب مهارة, أو تعلم لغة, أو طريقة في التفكير, والتي تؤلف الموضوعات الرئيسة في علم النفس المعاصر وبخاصة في علم النفس المعرفي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></td> </tr>
</tbody></table><div class="MsoNormal"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-69850794795959459662012-06-28T05:03:00.000-07:002012-06-28T05:03:08.028-07:00تطبيق نظرية التعلم عن طريق المحاولة والخطأ لـــثرونـدايــك<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfhoukJzMOVepO-wr8wGf4d7I5pDaoW8prfHjr-SF-QStsnZ-tUwofly5W85qHSNqh7RVqtKUk8qZOY3bz_Q8LhqD7Fxc_vdhJHGLCyJ9K5gY94nyr1ocMuelL72fA7g8gyS0_lUtO4C1Z/s1600/edward-thorndike.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfhoukJzMOVepO-wr8wGf4d7I5pDaoW8prfHjr-SF-QStsnZ-tUwofly5W85qHSNqh7RVqtKUk8qZOY3bz_Q8LhqD7Fxc_vdhJHGLCyJ9K5gY94nyr1ocMuelL72fA7g8gyS0_lUtO4C1Z/s320/edward-thorndike.gif" width="249" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أ.محمود الفرماوي</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span>: </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">سميت نظريه ثرونديك بأسماء كثيره منها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
1- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">التعلم عن طريق المحاولة والخطأ</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
2- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">النظرية الوصلية</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
3- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">التعلم عن طريق الانتقاء والربط</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أغلب تجارب هذا العالم تقوم على أسلوب حل المشكلات وهو التدرج فى حل المشكلات من السهل الى الصعب</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">تجربة ثروندايك</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg65oxfciL2tLdHrNQMmymryg_McPVsRFZtif3AKwDDQ5goKD_DlWDgedoVRWPw5a0h-9SbtbIQN1aHSap5gyEGVYwy0giHfIO6wb-FcQbzQm0SVBJv8OaGg9iBz_cYFDvHf-R4tdxiYh32/s1600/Thorndikescat.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="239" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg65oxfciL2tLdHrNQMmymryg_McPVsRFZtif3AKwDDQ5goKD_DlWDgedoVRWPw5a0h-9SbtbIQN1aHSap5gyEGVYwy0giHfIO6wb-FcQbzQm0SVBJv8OaGg9iBz_cYFDvHf-R4tdxiYh32/s320/Thorndikescat.jpg" width="320" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"><span style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span style="font-size: 14px;"><br />
</span></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وضع ثرونديك قطة جائعة فى قفص مغلق ووضع خارج القفص وعاءا به طعام</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">بحيث ترى القطة الطعام ولا تستطيع الوصول اليه الا اذا خرجت من القفص</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ولايمكن أن تخرج من القفص الا اذا جذبت ساقطة او رافعة موجودة بداخل القفص</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">راقب ثرونديك القطة وهي تحاول الوصول الى الهدف وهو (الطعام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ووجد أن القطة تقوم ببعض المحاولات الخاطئه والعشوائية</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">مثل ( تدور بداخل القفص – تعض القفص – تمد يديها من القفص</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> )<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">واستمرت محاولات القطة الى أن قامت بجذب الرافعه فانفتح الباب وخرجت من القفص ووصلت الى الهدف وتناولت الطعام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وصف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثرونديك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">سلوك القطة وهي تحاول الوصول الى الطعام بأنها تقوم بمحاولة لحل المشكلة والوصول الى الهدف وهو (الطعام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>).<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">وبتكرار التجربة وجد ثروندايك مايلى</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span> :-</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ان الحركات الخاطئة التى تقوم بها القطة أخذت تقل بالتدريج وأمكن للقطة في النهاية اصدار الاستجابة الصحيحة بعد وضعها فى القفص مباشرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ولو قمنا بتحليل سلوك القطة أثناء تعلمها بالمحاولة والخطأ والخروج من القفص والوصول الى الطعام نجد مايلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>:-<br />
1- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">لابد من وجود حاجة أو دافع لدى الحيوان يوجه سلوكه نحو الهدف وهو (الطعام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
2- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وجود عقبه بين الحيوان والهدف وهو (القفص) وهي تمثل المشكلة التى يجب أن يصل الى حلها قبل أن يصل الى الهدف وهو (الطعام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
3- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يبذل الحيوان عددا من الاستجابات الخاطئة والعشوائية قبل أن يصل الى حل المشكلة والوصول الى الهدف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
4- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">بعد وصول الحيوان الى الاستجابه الصحيحه يصبح سلوكه فى المرات التاليه اقل عشوائيه وتقل المحاولات الخاطئة بالتدريج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
5- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أمكن للحيوان اصدار الاستجابة مباشرة بعد وضعه فى القفص مباشرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjL0mCCvEIshdZDvy50KriFsZ0YaJix0DeQ0CCbASPYVOcwU8tlYe_gkBs7UpkNfFhS549QKh0TX9su5Fbf_Ot-1JWg5b3GmnzzyX2XivEl3dsbNopP3sBCHyKAyxnO6pVIWC-jCVOKoUuO/s1600/hqdefault.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjL0mCCvEIshdZDvy50KriFsZ0YaJix0DeQ0CCbASPYVOcwU8tlYe_gkBs7UpkNfFhS549QKh0TX9su5Fbf_Ot-1JWg5b3GmnzzyX2XivEl3dsbNopP3sBCHyKAyxnO6pVIWC-jCVOKoUuO/s320/hqdefault.jpg" width="320" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"><span style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span style="font-size: 14px;"><br />
</span></span> <br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">متغيرات في الموقف التجريبي</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أولا : المثير الشرطي ( المثير المعزز</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يختلف المثير الشرطي فى هذه التجربة عن التجارب الاخرى التي تعتمد على الاشتراط البسيط (الذي يحدد فيه مثير شرطي واضح ومحدد مثل صوت الجرس كان يؤدى الى حدوث الاستجابة الصحيحة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">في هذه التجربة لايوجد مثير شرطي واضح أو محدد فيمن القول أن البيئة التي يوجد فيها الموقف التعليمي وما فيها من عناصر تؤدى جميعها دور المثير الشرطي فمن الممكن اعتبار أن الرافعة التي ينشأ عنها الاستجابة الصحيحة هي المثير الشرطي (المثير الشرطي يقوم بدور المساعد للكائن الحي في توجيهه نحو الحصول على التعزيز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> )<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثانيا : المثير الغير شرطي (المثير المعزز</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">المثير المعزز هو اى شىء يعمل على زياده احتمال حدوث الاستجابة وهو (الهدف) ويقدم المثير المعزز بعد حدوث الاستجابة الناجحة مباشرة والاستجابة الناجحة هي استجابة جذب الرافعة أو الساقطة والمثير المعزز هنا يكون ( الطعام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> )<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثالثا : الاستجابة الغير شرطية</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">تختلف أيضا الاستجابة الغير شرطية في هذه التجربة عن التجارب التي تعتمد على الاشتراط البسيط ففى التجارب الأخرى يحدث الآتى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :-<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ان كل مثير غير شرطي ينشأ معه استجابة غير شرطية مثل(الطعام يؤدى الى سيل اللعاب) فهى استجابه غير شرطية محددة ،أما في هذه التجربة لا توجد استجابة غير شرطية محددة بل يكون (جري الحيوان وعضه للقفص ومد يديه من القفص )بمثابة استجابة غير شرطية لذلك فان المثير الغير شرطي يعمل على انشاء الاستجابة الغير شرطية ولكن ليس من الضرورى أن تكون هذه الاستجابة هي استجابة الأداء المطلوب تحقيقه أو الاستجابة الصحيحة انما هي أي استجابة تظهر من الحيوان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">رابعا :الاستجابة الشرطية</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وهي الاستجابة التي تساعد على الوصول الى الهدف وهي غالبا تكون ارادية حركية مثل سلوك جذب الرافعة أو الساقطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">قوانين التعلم الاساسيه عند ثرونديك</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span style="color: navy; font-family: Arial, sans-serif;"><b><br />
</b></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8L_P7znY0nn-ojM_W9-fIGmCmQ658ywC3RehIlNcw6dZzfsO03EWXjSHWIKCRj4rgD-doEEbzL-Djw56KNubwe79lQINQUAGKhzAXTc4lteo64g3sGFxghUnkgY3X5W0vlMBZUYbyPzPy/s1600/6.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="251" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8L_P7znY0nn-ojM_W9-fIGmCmQ658ywC3RehIlNcw6dZzfsO03EWXjSHWIKCRj4rgD-doEEbzL-Djw56KNubwe79lQINQUAGKhzAXTc4lteo64g3sGFxghUnkgY3X5W0vlMBZUYbyPzPy/s320/6.gif" width="320" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span style="font-size: 14px;"><br />
</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">لثرونديك ثلاثه قوانين رئيسية</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span dir="LTR"></span> :-</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: #cc0033; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أولا : قانون الاستعداد</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يمكن القول بأن قانون الاستعداد هو الميل النفسي والاتجاهات النفسية والتوافق النفسى للقيام بالعمل المطلوب بدون مضايقة؛وهي عمليه تهيئة أو استعداد حتى يقبل على العمل بدون كراهية أو مضايقة أو حتى قلق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: #cc0033; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثانيا : قانون التدريب أو الممارسة</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وينقسم الى</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">قانون الاستعمال قانون عدم الاستعمال</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
<br />
</span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">1- </span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">قانون الاستعمال</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">الارتباط بين المثير والاستجابة يقوى بواسطة الاستعمال (كلما زادت مرات الممارسة يقوى الارتباط بين المثير والاستجابة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
<br />
<br />
</span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">2- </span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">قانون عدم الاستعمال</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ان الارتباط بين المثير والاستجابة يضعف نتيجة لعدم الممارسة (كلما قلت مرات الممارسة ضعف الارتباط بين المثير والاستجابة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ومن هذا الجانب من قانون الاستعمال وقانون عدم الاستعمال يشق قانون التكرار الذى ينص على أن الحركات الناجحة الموصلة الى الهدف هي التي يكررها الكائن الحي فى الموقف التعليمى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أما الحركات الفاشلة التي لا تحقق الوصول الى الهدف لايميل الكائن الحي الى تكرارها.لذلك فان التكرار الفوري من شأنه أن يقوي من احتمال صدور الاستجابة المتعلمة في المواقف التالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أما التكرار غير الفوري يضعف احتمال ظهور الاستجابة وربما تختفي من الموقف التعليمي</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">من قانون التكرار يشق قانون آخر وهو قانون الحدث والذى ينص على أن الكائن الحي يميل الى تكرار الحدث أو الفعل الأخير لأن هذا الفعل أو الحدث هو الذي حقق له الوصول الى الهدف أو حل المشكلة لذلك يميل الى تكراره داخل الموقف التعليمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: #cc0033; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثالثا : قانون الأثر</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">اذا تبع مثير ما استجابة معينة وجاء بعد هذه الاستجابة حالة من الرضا والارتياح والرضا والسرور فان الارتباط يقوى بين هذا المثير وهذه الاستجابة</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أما اذا تبع المثير استجابة وأعقبها حالة عدم رضا أو ارتياح فان الارتباط يضعف بينهم(فعندما يصل المتعلم الى الهدف المطلوب يشعر بحاله من الرضا والارتياح مما يعمل على تقويه الاستجابه فى المستقبل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> )<br />
( </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أما في حالة عدم شعوره بالارتياح والضيق سوف يؤدى الى اضعاف الارتباط بين المثير والاستجابة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">تطبيق قوانين التعلم لثروديك فى العملية التعليمية</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">عند تطبيق هذة النظرية في عملية التعليم والتعلم يجب تحديد العناصر التالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>:-</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">أولا : المشكلة</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">سوف نعتبر أن المشكلة هي عنوان الدرس والشيء المطلوب من التلاميذ تعلمه أو اكتسابه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">مثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">عنوان الدرس المشكلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> ---------></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">مهارات الكتابة على لوحه المفاتيح</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">المطلوب</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">الاســــم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
Name:<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">المطلوب من الطالب ادخال اسمه مرة باللغة العربية ومرة باللغة الانجليزية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> .<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">والغرض من هذا الدرس هو أن أقوم بتعليم الطالب واكسابه مهاره الكتابة على لوحة المفاتيح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثانيا : قانون الاستعداد</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وهو مسئول عن تهيئة الطالب واستعداده للقيام بتعلم هذه المهارة بدون كراهية وخوف أو قلق.عن طريق الآتى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>:-<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">بث الاطمئنان داخل الطالب حتى يقبل على التدريب بدون خوف وقلق مثل أن أقول له (اغلط براحتك ومتخفش وحاول تانى واغلط واتعلم وحاول ومتقلقش من حاجه ولو غلطت امسح واكتب مرة ثانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">لأن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثرونديك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">هنا اهتم بالتعزيز أكثر من اهتمامه بالعقاب وذلك لأن فى هذه النظرية يكون المتعلم ليس لديه الخبرة والمهارة التي تمكنه من اصدار الاستجابة المطلوبة مباشرة مثل تعلم (القيادة – اللغات - والكتابة والقراءة للصغار والكبار فى محو الأمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>)<br />
</span><span dir="LTR" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ثالثا : قانون التدريب أو الممارسة</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وفي هذا القانون سوف أجعل الطالب يقوم بعملية ممارسة للكتابة على لوحة المفاتيح بيده</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> .</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">سوف أضعه أمام جهاز الحاسوب وأضع أمامه لوحة المفاتيح وأتركه يبدأ الكتابة بنفسه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">ومن الملحوظ سوف نجد أن الطالب سوف يقوم بالبحث على أحرف اسمه على اللوحة وينظر الى كل الحروف الموجودة حرف حرف حتى يصل الى الحرف المطلوب ويتم الضغط عليه ثم ينظر الى شاشة الجهاز ثم ينظر الى اللوحة مرة أخرى ويبحث على الحرف الثاني ثم ينظر الى الشاشة حتى يتأكد من أنه كتبه بطريقة صحيحة وهكذا ؛وذلك لانعدام عامل الخبرة والدرايه لديه، وسوف نجد أنه استغرق وقتا كبيرا وملحوظا في كتابة اسمه مرة باللغة العربية ومرة باللغة الانجليزية</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">سوف أطلب منه أن يقوم بمسح ما كتبه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وسوف أجعله يقوم بكتابة اسمه مرة أخرى ؛ومن هنا يأتى قانون التكرار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
-</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">لو قام الطالب بتكرار ممارسة الكتابة على لوحة المفاتيح مرة تلو الأخرى سوف يكتسب هذه المهارة ؛ففي أثناء عملية التكرار قد يحفظ أماكن الأحرف ويقلل من النظر الى الشاشة عند كتابة كل حرف من الحروف ويظل يكرر ويكرر الى أن يصل أن يكون قادرا على الكتابة على اللوحة بطريقة سهلة وسريعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> .<br />
-</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وفي حالة عدم تكراره لممارسة الكتابة سوف يضعف مستواه وقد ينسى مكان الأحرف التي بدأ يتعود على مكانها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">وللتأكد من أن الطالب سوف يكرر عملية الكتابة على لوحة المفاتيح سوف أقوم بطلب نشاط يقوم به فى المنزل وهذا النشاط عبارة عن قيام الطالب بكتابة الآتي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :-<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">اسم الطالب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">العنوان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">اسم المدرسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">عنوان المدرسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">الهوايات المفضلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">الفصل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> :<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">السن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">رابعا: قانون الأثر</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">الغرض من هذا القانون هو الأثر الذي يترك بداخل الطالب نتيجة لتعلمه هذه المهارة واكتسابه الخبرة المطلوبة.ففي حالة أن الطالب وصل الى تعلّم طريقة الكتابة على اللوحة وقدر على أن يقوم بكتابة اسمه سوف يشعر بحالة من الرضا والارتياح والسرور مما سيساعده على تقويتها وتكرارها فيما بعد وزاد حبه لممارستها والتدرب عليها بشكل مستمر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">أما في حالة عدم قدرته على الكتابة واحساسه بأنها أكبر من قدراته سوف يشعر بالضيق وعدم الارتياح وعدم الرضا مما يؤدى الى اضعاف تكرارها فيما بعد وكرهه لها والابتعاد عنها ونفوره منها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><b><span dir="LTR" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">خصائص التعلم عن طريق المحاولة والخطأ</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span>:</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">1- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يتعلم الانسان عن طريق المحاولة والخطأ نتيجة لانعدام الخبرة والمهارة أو عدم توافر القدر الكافي من الذكاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
2- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يمكن أن يستخدم مع الأطفال الصغار الذين لم تنمي لديهم القدره على التفكير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
3- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">هذا النوع من التعلم أساسى لاكتساب بعض العادات والمهارات الحركية مثل السباحة أو القفز وغيرها من الألعاب الرياضية التي تعتمد على التدريب بشكل مستمر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
4- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">من الممكن أن تستخدم فى تعلم لغة جديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span> .<br />
5- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">من الممكن أن تستخدم فى التعلم الذاتي والتعلم عن بعد والتعليم الالكترونى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
6- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">تستخدم فى تعلم القراءة والكتابة للصغار والكبار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
7- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">التدريب على القراءة الصحيحة مثل قراءة القرآن الكريم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10.5pt;">يتبع</span></div></td> </tr>
</tbody></table></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-21925108248152858772012-06-27T05:25:00.000-07:002012-06-27T05:25:13.465-07:00نظرية المنظمات المتقدمة لديفيد أوزبل<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8IU9lx3OkLl5IoX4hyuZGFf0VhWoyh1XsKVQlkJyRi0-dHCTtA73ZTEFbhBgpvppBgkHpmMR5VNyDXKg2ALS_m2aWwT-FlA1Qsk8Uuc2vHXJAVoctKbTkzW3q69RXvJMC9jc4QCGhZLHq/s1600/%D8%A7%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%84.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8IU9lx3OkLl5IoX4hyuZGFf0VhWoyh1XsKVQlkJyRi0-dHCTtA73ZTEFbhBgpvppBgkHpmMR5VNyDXKg2ALS_m2aWwT-FlA1Qsk8Uuc2vHXJAVoctKbTkzW3q69RXvJMC9jc4QCGhZLHq/s640/%D8%A7%D9%88%D8%B2%D8%A8%D9%84.jpg" width="569" /></a></div><div align="right" class="MsoNormal"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">مفهوم المنظمات المتقدمة لديفيد أوزبل</span></b><b><span style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></b></div><div align="right" class="MsoNormal"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المنظم المتقدم اقترحه أوزبل (1969) لتحْقيق التعليم ذي المعنى، وتحسين وسائل التعليم الاستِقْبالي ذي المعنى، والذي اقترح هذا المنظّم هو باحث ترْبوي اشتُهِر في أواسط السبعينيات، يؤْمِن بأنَّ التَّعليم يقوم على ما يعرفه المتعلِّم مسبقًا، وأنَّ العمليَّة التعليميَّة يجب أن تقوم على المنظَّمات المتقدِّمة التي تكون على شكل (هيكل نظري)؛ أي: على شكل نظريَّات حتَّى يستطيع الطلاَّب بناء معرفتهم</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ويقدم أوزبل من خلال هذه النظرية تبريرًا لاستِخْدام التَّدريس المباشر عن طريق التلقي، ممَّا يجعل التعليم أكثر معنًى للطَّالب، وقارن بين التعلُّم بالاستِقْبال والتعلُّم بالاكتشاف، وأيّهما يوصل إلى التعلم ذي المعنى التام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #4f81bd; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi; mso-themecolor: accent1;">ويعني أوزبل بالمنظم المتقدم</span></b><span style="color: #4f81bd; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi; mso-themecolor: accent1;"><br />
</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">"<span dir="RTL" lang="AR-SA">ما يزوِّد به المعلّم طلابه من مقدّمة، أو مادَّة تمهيدية مختصرة، تقدم في بداية الموقف التعليمي، حول بنْية الموضوع والمعلومات المراد معالجتها؛ بِهدف تعلُّم المفاهيم المتَّصلة بالموضوع، من خلال ربْط المسافة وردْمها بين ما يعرف المتعلم من قبل، ويحتاج معرفته</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وأيضًا قيل: أنَّ أوزبل قصد بالمنظَّمات المتقدِّمة هي: (ما يقدم للطَّلبة من مواد ممهَّدة مختصرة في بداية الموقف التعليمي عند بناء الموضوع، والمواد الدراسية التي يراد معالجتها بهدف تسهيل تعلم المفاهيم والأفكار، والقضايا المرتبطة بالموضوع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>).<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذه النظريَّة عند أوزبل تقوم على مبدأ، وهو أنَّ المعلومات تحفظ بشكل هرمي متسلسل، وهذا يسهل اكتساب المعلومة وسرعة تذكرها، وطرحها بطريقة مناسبة تلائم الحالة التعليمية، والمعلومة المراد طرْحها وبشكل أيضًا مرتَّب ومتناسق، ولتطْبيق هذه النظريَّة (المنظَّمات المتقدمة) يستلزم استخدام عروض تمهيديَّة؛ أي: مقدّمات لدخول الدَّرس، ويجب أن تتضمَّن هذه المقدمات مستوى عاليًا من التعميم (أي: قاعدة عامة) مما يسهل عملية التعلم؛ ولذلك يمكن أن تكون هذه القاعِدة كمرسى لترْسيخ الأفكار الجديدة المكتسبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذه النظريَّة لها عدَّة مسمَّيات أطْلقها التربويُّون، فهي تسمَّى بالنظريَّات المتقدِّمة، وتسمى كذلك بالنظريات التمهيدية، وتسمَّى بالتعلُّم عن طريق التلقِّي، أو التعلُّم الشَّرحي، أو التعليم عن طريق الاستقبال، وكذلك تسمَّى "التعلُّم ذو المعنى التام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>".<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">نجد أنَّ جانب من المسمَّيات تهتمُّ بأسلوب عرْض المعلومات، فسمِّيت بالنظريَّة التمهيديَّة والمتقدِّمة، وطريق التلقِّي والشرحي، والبعض أطلق عليْها مسمَّيات باعتبار أسلوب تناوُل المعلومات، فسمَّاها "التعلم ذو المعنى التام"؛ أي: إنَّ هذه النظريَّة تؤول إلى إعطاء المعنى التام للمتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">مفهوم المعرفة والتعلم عند ديفيد أوزبل</span></b><b><span style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><o:p></o:p></span></b></div><div align="right" class="MsoNormal"><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #cc0033; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">مفهوم المعرفة</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">بما أنَّ أوزبل يعدُّ من أصحاب المدرسة المعرفية؛ بناءً على ما تحمله نظريته من تركيز على الجانب المعرفي للمتعلِّم؛ لذلك عدَّ من أصحاب المدرسة المعرفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">فديفيد أوزبل يعتبر أنَّ العامل الأكثر أهمية في التأثير على المتعلِّم هو مدى الوضوح عنده، ومدى تنظيم المعرفة الحاضرة لديْه، الَّتي تكون حاضرة عنده في حينها، والمعرفة عند أوزبل هي "الإطار الذي يتألَّف من الحقائق والمفاهيم والمعلومات، والتعْميمات والنظريَّات والقضايا التي تعلَّمها الفرد - ويمكن استدعاؤها واستخدامها في الموقف - التعليمَ المناسب، وهي ما تسمى بـ(البنية المعرفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>) <br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذه المعرفة عند أوزبل تتكوَّن عبر مجموعة من الأنشطة التي يجب أن يقوم بها المتعلم وهي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>1- ربط الأفكار الجديدة بالمعلومات المعروفة سلفًا</span><br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>2- تخزين هذه المعلومات والاحتفاظ بها<o:p></o:p></span></span></div><div align="right" class="MsoNormal"><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>3- تطبيق المعلومات الجديدة في مواقف الحياة المختلفة</span></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ولذلك يرى أوزبل أنَّ الصُّعوبة التي يواجهها الطلاَّب في أيِّ مادَّة دراسيَّة هي بسبب عدم تأكُّد المعلِّم من الخلفيَّة المعرفيَّة لطلاَّبه؛ ممَّا يسبِّب لهم شيئًا من الإحْباط والتَّثْبيط والاضطِراب في المعرفة التي اكتسبوها سابقًا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><b><span style="color: #cc0033; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">مفهوم التعلم</span></span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">يعرف أوزبل التعلم بأنَّه: عملية إدراك وإنتاج علاقات وارتباطات، بين ما يقدَّم له من معلومة جديدة، وبين المعلومات الموجودة بالفعل في البناء المعرفي للمتعلم، فما لدى المتعلم من معرفة يؤثر بدرجة كبيرة على ما يمكن أن يضيفه على بنيته المعرفية بالتالي على ما يمكن أن يتعلمه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أمَّا إذا قام بحفظ المادَّة دون أن يجد أي رابطة بيْنهما وبين بنيته المعرفية، فإنَّ التعلُّم هنا يكون بلا معنى؛ ولذلك يرى أوزبل أنَّ سرعة التعلُّم وفاعليته تعتمد على ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>1-مدى ارتباط المعلومات الجديدة التي يحصُل عليها الطالب بالمعلومات السَّابقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>2- مدى تنظيم المعلومات التي اكتسبها الطَّالب وترابُطها داخل البناء المعرفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>3- مدى قدْرة الطَّالب على اكتِساب المعاني والدلالات والمعلومات الجديدة الحيويَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #4f81bd; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi; mso-themecolor: accent1;">ومنظومة التعلُّم عند أوزبل تعتمد على مستويَين رئيسين، هُما</span></b><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div align="right" class="MsoNormal"><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المستوى الأوَّل<o:p></o:p></span></b></div><div align="right" class="MsoNormal"><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">يرتبط بأساليب تعلُّم الفرد، وبالتَّحديد: الأساليب أو الطُّرق التي يتمُّ من خلالها تهيئة وإعداد المادَّة التعليمية المراد تعلُّمها، وعرضها على المتعلم في الموقف التعليمي، وتتَّخذ هذه الأساليب شكلَين، الأوَّل: هو أسلوب (التعلُّم الاستِقْبالي)، والشَّكل الثَّاني: هو أسلوب (التعلُّم الاكتِشافي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>).<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">المستوى الثاني</span></b><span dir="RTL" lang="AR-SA"><o:p></o:p></span></span></div><div align="right" class="MsoNormal"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يرتبِط بكيفيَّة تناوُل المتعلِّم ومعالجته للمادَّة التعليميَّة، بواسطة ربطها أو دمْجها ببنْيته المعرفيَّة.</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">وأسلوب تقْديم المادَّة التعليميَّة للمتعلِّم ينقسم لأربعة أقسام</span></b><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">تقْديم المادَّة التعليميَّة يكون إمَّا بأسلوب عرْض المعلومات (التَّعليم الاستِقْبالي - والتَّعليم الاكتِشافي)، أو بأسلوب تناوُل المعلومات (التَّعليم ذو المعنى - التَّعليم ذو الحفظ الصمّ - الآلي) وسنفصِّل في هذه الأنْواع كالتَّالي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #660099; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">أوَّلاً: التَّعليم بالاستِقْبال<o:p></o:p></span></b></div><div align="right" class="MsoNormal"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهذا التَّعليم يعني أن يستقبل الطَّالب المعلومات التي تعرض أمامه دون أي اكتِشاف</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #660099; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ثانيًا: التَّعليم بالاكتشاف</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذا الأسلوب من التَّعليم يقوم على أسلوبِ المناقشة والأسئِلة الَّتي يقوم المعلِّم بتوجيهِها للطُّلاب؛ كيْ يقوموا بالاستِنْباط والاكتشاف، ثمَّ يقوم المعلِّم بتصْحيح مفاهيم الطُّلاب واستنباطاتِهم ليتوصَّل معهم لمفاهيم وصياغة صحيحة، وهذا الأسلوب يتميَّز بالفعالية والمشاركة الفعَّالة للطلاَّب أثناء تلقِّي المعلومة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #660099; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ثالثًا: التَّعليم ذو المعنى التام</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذا التعليم يقوم الطالب من خلاله بربط المعلومات الجديدة، والاحتِفاظ بها مع المعلومات والمعارف السَّابقة التي اكتسبها قبل ذلك، ولكن كي يكون هذا التعلم ذا معنى تام ومنطقي يجب على المتعلم أن يحقّق ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أولاً: ربط المعلومات الجديدة بالأفْكار التي تكوَّنت في بِنْيَته المعرفيَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثانيًا: أن يكون لديْه القدرة على التَّمييز بين أوجُه الشَّبه، والاختِلاف بين المعلومات والمعارف الجديدة، والموضوعات المتعلِّقة بها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثالثًا: أن تكون لديْه القدرة على تطْبيق ما تعلّمه في مواقف جديدة عند الحاجة لذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">رابعًا: أن تكون لديْه القدرة على إعادة صياغة الأفْكار الجديدة التي تتطلَّب إعادة تنظيم المعرفة الحالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">والتعلُّم القائم على المعْنى ينقسِم إلى أرْبعة أقسام وهي</span></b><br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>1-الاشتقاق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>2-الافتراض المقترن بالاشتِقاق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>3- التعلُّم المقترن بالأفضليَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>4- التعليم بالاندماج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #660099; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">رابعًا: التعليم بالحفظ الصم الآلي</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وذلك أن يقوم الطَّالب بِحفظ المعلومات الجديدة دون ربْطِها بالبِنْية المعرفيَّة السَّابقة، وهذا يفقد البناء المعرفي للطَّالب، ويكون التعلُّم بالحفظ والصمّ دون معنى في حالتين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">الحالة الأولى: إذا استوْعب الطَّالب المادَّة العلميَّة بطريقة ببغائيَّة حفظية بحتة وبطريقة تعسُّفيَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">الحالة الثَّانية: إذا كان العمل التَّعليمي مؤلفًا من ارتباطات لفظيَّة تعسفُّية؛ مثل أن تحفظ المقاطع بلا معنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #4f81bd; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi; mso-themecolor: accent1;">وقد يتفاعل أسلوب عرض المعلومات وأسلوب تناول المعلومات، فيظهر لنا أربعة أنماط للتعلم وهي</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">أوَّلاً:التعلم بالاستقبال الآلي</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذا التَّعليم يعني: أن يستقبل الطالب المعلومات التي تعرض أمامه دون أي اكتشاف، بحيث يقوم المعلِّم بتقديم المادَّة بشكل جاهز، دون أي مُحاولة لدمْج وربط المعلومة الجديدة بالبنية المعرفيَّة لدى الطَّالب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><b><span style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثانيًا: التعلم بالاكتشاف الآلي</span></span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ويعني به: أن يقوم المتعلم باكتشاف المعلومات جزئيًّا أو كليًّا، ثم يقوم باستِظْهارها وحفظها دون أن يربطها ببنْيته المعرفيَّة، وهذا الأسلوب من التَّعليم يقوم على أسلوب المناقشة والأسئلة، ويتميَّز بالفعالية والمشاركة الفعَّالة للطلاب أثناء تلقي المعلومة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ثالثًا: التعلم الاستقبالي ذو المعنى</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذا التَّعليم يقوم الطالب من خلاله بربْطِ المعلومات الجديدة، والاحتفاظ بها مع المعلومات والمعارف السَّابقة التي اكتسبها قبل ذلك، ولكن كي يكون هذا التعلم ذا معنى تامّ ومنطقي؛ يجب على المعلِّم أن يحقِّق عدَّة عوامل تتمثَّل في</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أولاً: الجهود والأنشِطة العقليَّة التي يبادر بها المتعلِّم تفاعُلاً مع المادَّة التعليميَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثانيًا: عمليَّة تنظيم المادَّة والمحتوى على نَحو يسهل الوصول إلى التَّعليم ذي المعنى التَّام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثالثًا: عمليَّة تقْديم المادَّة على نحو يُساعد على استِحْضار التعلم القبلي، وإدْراك العلاقة بين البِنْية المعرفيَّة والمعلومة الجديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">رابعًا:التعلم الاكتسافي ذو المعنى</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذا النمط من التعلم لا يقدم للطالب المحتوى الرئيس للمادَّة المتعلَّمة؛ بل يطلب من المتعلّم أن يكتشف بنفسه، ثم يقوم المتعلم بربط المادة التعليمية بطريقة منتظمة وغير عشوائية ببنيته المعرفية السابقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وبعد أن عرفنا الأساليب التي تقدم فيها المادة التعليمية، تبيَّن لنا الفرق بين التعلم الاستقبالي والتعلُّم الاكتشافي، ففي التعلُّم الاستقبالي تقدم المادَّة المراد تعلمها للمتعلِّم بالشَّكل النهائي دون أي اكتشاف، بل هي مجرَّد إدخال المعلومات في البنية المعرفية ليكون من السَّهل استرجاعها مستقبلاً، أمَّا التعلم الاكتشافي فإنَّ المتعلم لا تقدَّم له المادة؛ بل يقوم باكتشافها قبل أن يستوعبها، وبعد أن يستوعبها يقوم بإدخالها في بنيته المعرفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">أنواع المنظامات المتقدمة</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">يرى أوزبل أنَّ هناك نوعين من أنواع المنظّمات المتقدّمة يمكن أن يستعملها المعلّم، وهما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">أوَّلاً: المنظّم الشَّارح (العرض والإيضاح</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وهذا المنظّم يستعمِله المعلم إذا كانت المعرفة أو الخبرة غير متوفِّرة لدى الطلاب؛ لذلك يكون الموضوع جديدًا عليهم، يتضمن بنًى ومفاهيم وحقائق لم تكن مألوفة لدى الطلاب من قبل، ويشمل هذا المنظم المزيد من التَّفاصيل والأفكار التَّوضيحيَّة الَّتي توضِّح الموضوع الدراسي الجديد؛ لكي يحتفظ به في بنائه المعرفي. </span><br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">ويتضمَّن هذا المنظم<o:p></o:p></span></b></span></div><div align="right" class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أ-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تقديم المفاهيم وتوضيحها: تقدم في هذه الحالة المفاهيم بصورة واضحة متضمنة خصائص المفهوم وأصوله وميزاته وتعريفه، والهدف من ذلك أن يربط الطَّالب المفاهيم بالبنية المفهومية الموجودة لديه</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ب- التعميمات والمبادئ: يرى أوزبل أنَّ العموميَّات التعليميَّة هي التي تبقى لدى الطَّالب وتدوم؛ لذا ينبغي على المعلِّم أن يحرص على مساعدة الطلاب على بناء المعرفة وفْق طرقٍ سهْلة الاستيعاب والاستعمال، وكذلك توضيح المعرفة وفق علاقات مفهوميَّة؛ لأنَّ ما يدمج وفق هذه العلاقات يسهل استيعابه ونقله لمواقف تعلم جديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: purple; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">ثانياً: المنظم المقارن</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
(<span dir="RTL" lang="AR-SA">يستخدم هذا المنظم في تنظيم تعلُّم مادة تعليمية، أو موضوع غير جديد كليًّا؛ أي: عندما يكون المحتوى مألوفًا للمتعلمين ولديْهم بعض الخبرة السَّابقة في بعض جوانبه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>).<br />
<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">فيقدم هذا المنظِّم في بداية الحصَّة أو المحاضرة لكي يربط المعرفة بالمفاهيم الجديدة، ويبذل جهْده من أجل إدْماجها وتكاملها في بنيته المعرفية، وهذا النَّوع من المنظَّمات يحتاج جهدًا ذهنيًّا أدنى يوظّف في القضايا العمليَّة أو الأدائيَّة، ويتم في هذا المنظم أيضًا تنظيم المعارف الموجودة والتفكير فيما يقابلها من الخبرات الجديدة بهدف المساعدة على إيجاد الشَّبه، وهذا يحقِّق للطلاب توازُنًا يساعدهم على تطوير قدراتِهم وخبراتهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">مراحل التعلُّم الشَّرحي</span></b><br />
1- <span dir="RTL" lang="AR-SA">مرحلة تقديم المنظم المتقدم: وهذه المرْحلة بمثابة التهيئة للدَّرس المراد شرحه، وهي لا تقل أهميَّة عن مادَّة الدَّرس نفسه؛ لذا يجب توضيح هذا المنظّم المتقدّم بطريقة جيّدة، ولهذا المنظّم عدَّة شروط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أ- أن يكون هذا المنظّم قبل المادَّة التعليميَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ب- أن يقدم خلال فترة زمنيَّة قصيرة نسبيًّا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ج- أن يطرح بلغة واضحة وسهلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--><span dir="RTL" lang="AR-SA"><o:p></o:p></span></span></div><div align="right" class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ب-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولهذه المرحلة عدة إجراءات، وهي</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أ- جذب انتباه الطلاب قبل إعطاء هذا المنظم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ب- إعلام الطلاب بأهداف الدرس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ج- تقديم المنظم المتقدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">د- استثارة التعلُّم القبلي لدى المتعلمين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> <span dir="RTL" lang="AR-SA">مرحلة تقديم المادَّة الدراسيَّة</span></span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ت-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><b><span style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> </span></b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهي عملية تقدّم المادَّة الدراسيَّة بصورتِها النهائيَّة للمتعلِّم باستخدام أيٍّ من الأساليب التي تستخدم في إيصال المعلومة، وتتضمَّن هذه المرحلة إجراءين، هما</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أ- تنظيم طرْح المادَّة بطريقة متسلْسِلة تمكِّن الطَّالب من دمْج المعلومات الجديدة في بنائه المعرفي السَّابق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ب- الحرص على شدِّ انتِباه الطلاب طوال فترة العمليَّة التدريسيَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: teal; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">مرحلة تقويم التنيم المعرفي</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ث-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <span dir="RTL" lang="AR-SA">هذه المرْحلة الهدف منها تثبيت المادَّة الدراسية في البنية المعرفية للطالب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ج-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وأهم الإجراءات التي يجب أن يؤديها المعلم في هذه المرحلة</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أ- استخدام مبادئ التوفيق الدمجي من خلال طرح الأسئلة على الطلبة، والاستماع إلى آرائهم وتعليقاتهم والقيام بالإجابة عليْها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ب- تشجيع الطَّلبة على التساؤُل حول قيمة وأهمِّيَّة المحتوى الدراسي في تحقيق الأهداف الخاصَّة</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ج- توضيح المبادئ والمفاهيم المتضمّنة في المحتوى الدّراسي وتوضيح الغامض منها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"> <span dir="RTL" lang="AR-SA">أفضل المنظّمات المتقدّمة (التَّمهيديَّة) فعالية، والأسس التي تقوم عليها</span></span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">المنظمات المتقدِّمة لا تؤدي وظيفتها بشكل فعَّال إلاَّ إذا تمَّ تعليمها وفهْمها على نحو جيد؛ لأنها تنطوي على مادة تعليمية بحدِّ ذاتها، وأفضل المنظّمات المتقدّمة فعالية هي التي تتضمَّن مفاهيم ومبادئ وتعميمات، وقوانين ذات علاقة وثيقة بالمادَّة الدراسيَّة الأساسيَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">وعلى هذا؛ يجب أن نعرِف الأُسُس الَّتي يقوم عليها المنظّم المتقدم كي نصل لأفضل المنظَّمات المتقدّمة: </span></b><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoListParagraphCxSpLast" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ح-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يوجد هناك عددٌ من الأسُس التي يفترضها أوزبل لاستخدام المنظم المتقدّم، وهي</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أوَّلاً: يجب أن يكون ذهن المتعلم نشطًا في موقف التعلُّم، يتمكَّن من تخزين المعلومات بشكْلٍ هرمي متسلْسل من العام الشَّامل إلى الخاصّ المحدَّد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثانيًا: أن تقدم المعلومات للمتعلّم بطريقة مناسبة تساعده على معالجة المعلومات ذهنيًّا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ثالثًا: ينبغي أن يمثل المنظّم المتقدّم المفاهيم الأساسيَّة التي يتوفَّر فيها الوضوح والشمول، والتسلْسل المنطقي والعموميَّة والإيجاز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">رابعًا: استخدام مصطلحات ومفاهيم وقضايا موجودة ومألوفة عن المتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">خامسًا: أن يكون المنظّم المتقدّم شاملاً لمعلومات هامَّة يَحتاجها المتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;">فوائد المنظّمات المتقدمة</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">تحقق المنظمات المتقدمة الفوائد التالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>1-تسهيل العمليَّة التعليميَّة للمعلِّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>2- يستطيع المعلم نقْل مقدارٍ كبير من المعلومات إلى المتعلِّمين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>3-تهْيِئة المتعلِّمين للموضوع الجديد وجعله مألوفًا لهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>4- المنظّمات المتقدِّمة تنمِّي عند المتعلم قدرة الاستِدلال والاستقراء؛ لإدراك العلاقات وربْط المعلومات؛ ليكون التعلُّم ذا معنى تام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>5- تمكن المنظمات المتقدِّمة المتعلِّم من السَّيْطرة على موضوع التعلم، وتسهم في نموه المعرفي، بحيث يحتفظ بالمعلومات ويجعلها مترابطة مع بنيته المعرفية ممَّا ينمي نموَّه المعرفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><b><span style="color: navy; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-theme-font: minor-bidi; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-theme-font: minor-bidi;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">تقويم نظرية أوزبل</span></span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">أوَّلاً</span></b><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-left: 0.25in;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <span dir="RTL" lang="AR-SA">نظرية أوزبل لم تعط أهميَّة لتعلم المهارات الحركيَّة؛ وذلك لأن النظرية تقوم على التعلم المعرفي، وكون أوزبل يعدُّ من أصحاب المدرسة المعرفيَّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">ثانيًا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </b><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoListParagraph" style="margin-left: 45pt; text-indent: -0.25in;"><!--[if !supportLists]--><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خ-<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;"> </span></span><!--[endif]--><span dir="LTR"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اقتصرت التضمينات التربويَّة لنظريَّة أوزبل على التعلُّم اللغوي للأطفال الصِّغار عن طريق التعلم التلقائي؛ وذلك لأنَّ الأطفال في هذه السن لا يعتمدون في تعليمهم على الاكتشاف؛ لعدم وجود القدر الكافي من المعلومات لديهم</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">ثالثاً</span></b><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <span dir="RTL" lang="AR-SA">قسمت نظرية أوزبل التعلُّم إلى نوعين، النوع الأول: تعلم بالتلقي والاستقبال، والنوع الثاني: التعلم بالاكتشاف، ولكنَّها أعطت الأولويَّة والاهتمام الشَّديد للتعلم بالتلقي، على الرغم من أن أوزبل لا يقلل من أهمية التعلم بالاكتشاف، لكنَّه يؤكد أهميَّة التعلم بالتلقي؛ لأنَّ التعلُّم بالاكتشاف ضروري لتنمية القدرة على حلِّ المشكلات، غير أنَّه يمكن أن يحدث التعلُّم ذو المعنى بدونه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">رابعًا<o:p></o:p></span></b></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt;"><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">اقتصرت التَّضمينات التربويَّة للنظرية على الطُّلاب الَّذين يستطيعون القراءة، والذين لديْهِم قدر لا بأس به من المفاهيم الأساسيَّة في مجال الدِّراسة؛ لأنَّ التعلُّم بالاستقبال يعتمد على المعلومات الأوَّليَّة لدى الفرد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">خامسًا<o:p></o:p></span></b></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-left: 27pt;"><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">قد يتَّهم المتعلِّم في نموذج التعليم الاستقبال ذي المعنى بالسلبيَّة؛ لعدم مساهمَتِه في اكتشاف المادَّة التعليميَّة، واقتصار دوْرِه في الاستقبال والرَّبط بين الأفكار القديمة والحديثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">سادسًا</span></b><span dir="RTL" lang="AR-SA"><o:p></o:p></span></span></div><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أنَّ تعليم المتعلمين المجرَّدات قبل المحسوسات قد لا يستوعِبها عقل المتعلم؛ لأنَّ تعليم المجرَّدات يحتاج لاستعداد من قبل المتعلم، وأن يكون ذهنه مستعدًّا لتعلُّم هذه المجرَّدات</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br />
<!--[endif]--></span><br />
<div dir="ltr" style="text-align: left;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;">يتبع</span></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-91241140793038887962012-06-26T06:48:00.002-07:002012-06-26T07:15:01.085-07:00نظرية كولب حول أساسيات التعلم<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqZjTLVlcYlIeSuRnALpUiJ3R-wCxipfen_N3oBfsG-fEEyhVDdSbc_jk4fzXJqNBhgQjSH2965bl57tU_07JyatCcp6P9pyaOGVoe_4CQHPaQGfDxpNkV1xituhIOmdMishyphenhyphenrj81cXtLd/s1600/kolb.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="397" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqZjTLVlcYlIeSuRnALpUiJ3R-wCxipfen_N3oBfsG-fEEyhVDdSbc_jk4fzXJqNBhgQjSH2965bl57tU_07JyatCcp6P9pyaOGVoe_4CQHPaQGfDxpNkV1xituhIOmdMishyphenhyphenrj81cXtLd/s400/kolb.jpg" width="400" /></a></div><div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; margin: 6.0pt; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #003366; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 15pt;"><br />
</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="background: white; margin: 6.0pt; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="color: blue; font-size: x-large;">تقوية وتطوير مهارات نمط التعلم</span></span></b><b><span style="color: #003366; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 15pt;"><o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قدم "ديفد كولب" نظريته التعليمية التجريبية في كتابه المنشور عام 1984 "التعلم التجريبي: التجربة هي مصدر التعلم و التطور" (</span><b><i><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development</span></i></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، كما عرض نموذجاً لتطبيقها العملي. يرتكز البيان التفصيلي لأسلوب كولب التعليمي على تأكيد "جون دوي" (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">John Dewey</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) على ضرورة بناء التعلم على أساس التجربة، و على عمل "كرت لوين" (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Kurt Lewin</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) الذي يرتكز على أهمية نشاط الشخص أثناء عملية التعلم، وعلى نظرية "جين بياجيت" (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Jean Piaget</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) التي تؤكد على أن الذكاء هو نتيجة التفاعل بين الشخص والبيئة. ومهما كان نمطك فأنت تستطيع تقويته.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"><div align="right" class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بالإضافة إلى فهمك لقوة (لمقدرات) نمط التعلم الخاص بك, ستجد أنه من المساعد معرفة عدة طرق لتقوية مهارات التعلم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لديك، وذلك بتقوية</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأنماط الضعيفة الأخرى. فإذا</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كنت تعتمد بشكل كبير على نمط تعلم واحد,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فستفوتك</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أفكاراً وتجارب هامة.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تذكر</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن التعلم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بحدث</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في بعض السياقات</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فمثلاً</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قد تكون</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في العمل صانع قرارات رائع, ولكنك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قد</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تجد</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لديك</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حاجة لتقوية مهاراتك في التواصل مع</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الآخرين، و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في البيت,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قد</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تكون</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ذلك</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الشخص الذي دائماً ما ينجز الأشياء</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">رغم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ذلك</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قد</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تحتاج أحياناً إلى تخطيط أكثر, أو</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">قد</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تحتاج لتتأمل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أكثر في أعمالك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من يوم إلى يوم</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ستجد</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في الأسفل عدة نصائح لتقوية مهاراتك</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التباعدية، والاستيعابية، التقاربية والتواؤمية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;"><span style="color: blue;"><b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التباعدى </span></b><b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span></b><b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Diverging</span></b><b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">)</span></b></span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يضم</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خطوات التعلم من التجربة المادية والملاحظة المتأملة.</span></i><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الناس ذو هذا النمط هم افضل في رؤية الحالات المجردة</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من زوايا</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نظر مختلفة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وكثيرة، واقترابهم من أي حالة يكون للمراقبة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أكثر من التطبيق (</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الفعل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">)</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إذا كنت من أصحاب هذا النمط ربما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ستكون مستمتعاً </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في الحالات التي تستدعي</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">توليد الكثير</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من الأفكار مثل جلسات العصف الذهني.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من المحتمل أنه لديك اهتمامات ثقافية واسعة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتحب جمع المعلومات</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتعد</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هذه القدرة التخيلية والحساسية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">العالية للمشاعر</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ضرورية من أجل فعالية الأعمال الفنية, والمهن الخدمية</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">. و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في حالات التعلم الرسمية ربما تفضل العمل في مجموعة لجمع المعلومات, للاستماع بذهن مفتوح, و</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">استقبال التغذية الراجعة الشخصية.</span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"></span><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويهتم هؤلاء الأشخاص باكتشاف سبب الحالة (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">why</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، فهم يرغبون بمعرفة السبب من خلال معلومات مادية معينة وباكتشاف ما يجب أن يقدمه النظام، ويفضلون أن يأخذوا المعلومات التي تقدم إليهم بطريقة تفصيلية، تنظيمية وبأسلوب منطقي، فهم بحاجة للوقت من أجل التفكير بالموضوع، وتكمن نقاط قوتهم بالقدرة على التخيل، وتتضمن الطرق التعليمية المناسبة للتباعديين ما يلي:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin: 0in 0.5in 0in 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">طريقة المحاضرة التي تركز على أشياء معينة كنقاط القوة والضعف واستخدامات النظام،</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin: 0in 0.5in 0in 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">واكتشاف النظام يدوياً،</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتفيد المرونة والقدرة على التفكير الشخصي أثناء التعامل مع التباعديين.</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><br class="Apple-interchange-newline" /></span></div></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إذا كنت تريد</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تطوير</span></b><b><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مهارات</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعلم التباعدي</span></b><b><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فحاول</span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن تكون</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حساساً</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لمشاعر الناس</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن تكون</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حساساً</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للقيم</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الإنصات</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بعقل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> مفتوح.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">جمع المعلومات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تخيل المعاني الضمينة للحالات الغامضة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الاستيعابي</span></b><b><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Assimilating</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يضم</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خطوات التعلم من الملاحظة المتأملة وتحديد المفاهيم المجردة.</span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الناس أصحاب هذا النمط هم الافضل في فهم مدى عريض</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من المعلومات ووضعها في نماذج منطقية مختصرة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فإذا</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كنت</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من أصحاب</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هذا النمط,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فأنت</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ربما قلما تركز على الناس</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">، حيث انك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تكون أكثر اهتماما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بالمفاهيم</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأفكار المجردة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عموماً الناس ذوي هذا النمط</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يجدون أن</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للنظرية</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">صلابة منطقية أكثر من القيمة العملية</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويعد هذا النمط هاماً </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من أجل فعالية المعلومات والمهن العلمية.</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في حالات التعلم الرسمية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ربما تفضل المحاضرات والقراء</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ة</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">استكشاف النماذج التحليلية،</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن تأخذ</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وقتك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للتفكير خلال الاشياء.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويهتم هؤلاء الأشخاص بالإجابة عن السؤال"ماذا هنا لنعرفه؟" وهم يحبون الإلقاء الدقيق والمنظم للمعلومات، ويميلون لاحترام معرفة الخبير، وتتركز نقاط قوتهم في قدرتهم على خلق النماذج النظرية، فهم لا يكتشفون النظام بشكل عشوائي وإنما يرغبون بالحصول على الحل الصحيح لمشكلتهم، وتتضمن الطرق التعليمية التي تناسب</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الاستيعابي</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ما يلي: طريقة المحاضرة (أو العروض البصرية والسمعية) و المتبوعة بتوضيح أو سبر الموضوع في المخبر، وهذا كله مع كتيب إرشادي مزود بالإجابات الوافية.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><br class="Apple-interchange-newline" /></div></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إذا كنت تريد تطوير مهارات التعلم الاستيعابي فحاول:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ترتيب المعلومات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تجريب النظريات والأفكار.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بناء نماذج للمفاهيم.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تصميم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التجارب.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تحليل البيانات الكمية.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التقاربي</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Converging</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يضم</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خطوات التعلم</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من</span></i><b><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i></b><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المفاهيم</span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المجردة والتجريب العملي</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يعد</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الناس ذوي هذا النمط الأفضل في إيجاد استخدامات خاصة للأفكار والنظريات</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فإذا</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كان هذا هو النمط المفضل لديك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فستكون</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لديك</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">القدرة على</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حل المشاكل و صناعة القرارت معتمدًا على إيجاد</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الحلول</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للأسئلة</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وا</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لمشاكل, وتفضل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">معالجة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المهام والمشاكل التقنية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أكثر</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">القضايا</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الاجتماعية والشخصية</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">، وتعد</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مهارة التعلم هذه هامة من أجل المهن التقنية التخصصية</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في حالات التعلم الرسمية</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فأ</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نت تفضل التجريب</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">باستخدام</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأفكار الجديدة، المهام المخبرية والتطبيقات العملية.</span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"></span><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويهتم هؤلاء الأشخاص باكتشاف كيفية حدوث الحالة، فهم يسألون"كيف يمكنني تطبيق هذا عملياً؟". ويتزايد التطبيق والاستفادة من المعلومات عن طريق فهم معلومات تفصيلية حول عمل النظام، و تكمن القوة العظمى للذرائعيين بالتطبيق العملي للفكرة، وتتضمن الطرق التعليمية المناسبة</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للتقاربي</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ما يلي:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin: 0in 0.5in 0in 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعلم التفاعلي و ليس الخامل،</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin: 0in 0.5in 0in 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعلم باستخدام الحاسب،</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin: 0in 0.5in 0in 0in; text-indent: -0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تقديم مجموعة من المشكلات أو الكتب للطلاب لاكتشافها.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br class="Apple-interchange-newline" /></span></div></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إذا كنت تريد تطوير مهارات التعلم التقاربي فحاول:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنشاء طرق جديدة للتفكير والتنفيذ.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تجريب</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأفكار الجديدة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اختيار الحلول الأفضل.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وضع الأهداف.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">صناعة القرارات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span style="color: blue;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التواؤمي</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> Accommodating</span></b></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يضم</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خطوات التعلم</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من</span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><i><span lang="AR-SY" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التجريب العملي والتجربة المادية.</span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لدى</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الناس أصحاب هذا النمط</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">القدرة على ا</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لتعلم من التجارب الشخصية بشكل أساسي</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فإذا</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كنت من أصحاب هذا النمط</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فربما تستمتع</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في تنفيذ الخطط وإقحام نفسك في تجارب</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">جديدة تحمل التحدي</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ربما</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يكون</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هدفك من ذلك هو</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الحصول على</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">شعور الشجاعة أكثر من التحليل المنطقي.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حل المشاكل</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">، فأنت غالباً</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعتمد على الناس كثيراً من أجل </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المعلومات</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أكثر من اعتمادك على تحليلك التقني</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فهذا النمط هام لفعالية مهن</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأفعال</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموجهة (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Action-oriented careers</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), مثل التسويق و المبيعات</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في حالات التعلم الرسمية ربما تفضل العمل مع الآخرين لتنفيذ المهام</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">،</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتحديد الأهداف,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وأداء ا</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لعمل,</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولتجريب</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">طرق مختلفة لإكمال المشاريع.</span><br />
<span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويهتم هؤلاء الأشخاص بالسؤال "ماذا سيحدث لو قمت بهذا؟" وهم يخبرون أنفسهم بـ"أنا مصمم على القيام بأي شيء" أي أنهم متفوقون في التكيف مع ظروف حالية معينة، ويبحثون عن معنى للتجربة التعليمية ويفكرون فيما يستطيعون القيام به، تماماً كما قام به أشخاص سابقين. ويعتبر هؤلاء المتعلمون جيدون في الأمور المعقدة وقادرين على ملاحظة العلاقات بين مظاهر النظام المتعددة، </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهم يميلون لحل المشاكل بديهياً بالاعتماد على معلومات الآخرين وهناك مجموعة متنوعة من الطرق التي تناسب هذا الأسلوب التعليمي، ولكن من المحتمل أن يكون أي شيء يعزز الاكتشاف المستقل هو الأكثر تفضيلاً. و<b>التواؤمي</b></span><b style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">سهل التعامل مع الأشخاص ولكنه أحياناً قليل الصبر.</span> </span></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إذا كنت تريد تطوير مهارات التعلم التواؤمي فحاول:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أجبر نفسك على الأهداف</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">البحث عن فرص جديدة</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التأثير وقيادة الآخرين.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الانغماس شخصياً.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعامل مع الناس.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 19px;">عادة نتعلم من هذه الأنماط الأربعة، ولكننا قد نفضل واحدة منها. تتضمن البيئة التدريبية المثالية كلاً من الأنماط الأربعة. فعلى سبيل المثال قد تبدأ الدورة بالانشغال الشخصي للمتعلم بالتجارب المادية، ثم يراقب المتعلم هذه التجربة باحثاً عن المعنى، ومن ثم يطبق المتعلم هذه النتيجة مع مشكلات أخرى مشابهة والتي تنتهي بتجارب مادية جديدة. وقد تبدأ دورة التعلم من جديد بتجارب جديدة ومختلفة.</span> <br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 19px;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: Arial, sans-serif; font-size: large;">استراتيجيات لتطوير مهارات نمط التعلم</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">طور التعلم وابن علاقات مع أناس لهم أنماط تعلم تختلف عنك</span></b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.</span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهذه أسهل طريقة لتطوير مهارات التعلم لديك، فبينما تبدأ في فهم وبناء قدراتك الخاصة, سيكون من المهم أن تقوم بتقييم أنماط التعلم المختلفة وبشكل جيد، فقوة التعلم تزداد ويصبح حل المشاكل فعّالاً من خلال العمل مع الآخرين. تذكر في البداية قد تنجذب للأشخاص الذين يملكون مهارات تعلم مماثلة لك,</span><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولكن ستختبر دورة التعلم بشكل أفضل مع هؤلاء الذين يملكون أنماط تعلم تختلف عن أنماطك.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2.</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">طوّر لتلائم (توّفق) بين مقدرات نمط تعلمك وأنواع تجارب التعلم التي تواجهها.</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">على الرغم من ان هذه الاستراتيجية أكثر صعوبة قليلا, ولكنها يمكن أن تساعدك في اكتساب أداء أفضل في التعلم. حاول إدراك النشاطات في حالات تعلمك, وركّز على تلك المهام التي تمتد إلى مناطق قوة تعلمك (في مجال نمطك), واستعن بالآخرين في المناطق التي تكون مقدرتك ضعيفة فيها، فمثلاً إذا كان نمط التعلم المفضل لديك هو التباعدي, اصرف وقتك للتفكير في كل الخيارات وجمع المعلومات, واستعن بشخص ما ذو نمط تقاربي لاختيار الحل الأفضل.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3.</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">جرب وطور مهارات التعلم في مناطق معاكسة لوضع قوتك (قدرتك) الحالية.</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هذه هي الاستراتيجية الأكثر صعوبة, ولكنها ستكون الأكثر نتائجاً. حاول أن تكون متعلماً مروناً وذلك باستخدام مهارات تعلم مرتبطة بنمط تعلم مغاير لنمطك. مثلاً إذا كنت ذو نمط استيعابي ركز على استخدام مهارات متصلة بالنمط التواؤمي (المخاطرة, إنجاز الأعمال, </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">القابلية على التَكيٍّف)، قد يبدو هذا الأمر صعباً في البداية، ولكن مع مرور الوقت ستسمح لك مرونتك المتزايدة بالتغلب على صعوبات من كل الأنواع.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تذكر</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">طور خطط طويلة الأمد</span></b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">:</span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ابحث عن التحسن والأرباح التي من الممكن جنيها على مدار الشهور والسنوات، أكثر من الوقت الآني.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ابحث عن طرق آمنة لممارسة المهارات الجديدة</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">: قم بإيجاد حالات لاختبارها ولكنها لن تؤذيك في حال الفشل.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: 28.35pt; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -8.5pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Symbol; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>·</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كافئ نفسك</span></b><i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">:</span></i><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن تصبح متعلماً مرناً يتطلب عملاً شاقاً.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"></div></td></tr>
</tbody></table><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr><td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><b><br />
</b></span></span></div></td></tr>
</tbody></table><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><br />
</span></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj9rx16fmpPWfYmBciHpYrMkJR2ystYgJ_PgL_0RkliWn-ptle2VEQClPNeAOTWNk7xZ_npfCrudxgFm4tg7bHhDSnXviYhqkoFKOZrUD0DdbqfdMB8k8D9b6l7z50mfO7d1v7Sq4_6PBxG/s1600/lt_kolb_The+Spiral+of+Learning.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="216" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj9rx16fmpPWfYmBciHpYrMkJR2ystYgJ_PgL_0RkliWn-ptle2VEQClPNeAOTWNk7xZ_npfCrudxgFm4tg7bHhDSnXviYhqkoFKOZrUD0DdbqfdMB8k8D9b6l7z50mfO7d1v7Sq4_6PBxG/s400/lt_kolb_The+Spiral+of+Learning.JPG" width="400" /></a></div><div align="center" class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><br />
</span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أظهر كولب في البداية أنه يمكن رؤية أساليب التعلم على أنها سلسلة متصلة من:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>1.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التجربة المادية: الانغماس في تجربة جديدة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الملاحظة: مراقبة و ملاحظة تجربتك الجديدة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تحديد المفاهيم المجردة: الوصول لنظريات تشرح الملاحظات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">4.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التجريب العملي: استخدام النظريات في حل المشاكل واتخاذ القرارات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتستخدم نظرية كولب ذات المراحل الأربعة نموذجاً ببعدين، و تستطيع أن تفكر في البعد الأول كما هو واضح في الشكل التالي، فهو بعد أفقي و يعتمد على</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المهمة</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">، يبدأ في اليمين من مراقبة المهمة (<b>الملاحظة</b>) و ينتهي في اليسار بأداء مهمة (</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الفعل أو الأداء</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">)، بينما يمتد البعد الثاني شاقولياً، ويعتمد على التفكير والشعور حيث يكون الشعور في أعلى المحور (<b>مشاعر مستجيبة</b>) والتفكير في أسفل المحور (<b>مشاعر متحكم بها</b>).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">النموذج التعليمي:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تقدم هذه الحالات الأربعة و التي تعتمد على بعدين وصفا لنموذج أو عملية التعلم ذات مراحل أربعة، وتستطيع أن تلاحظ أنه إذا استخدمنا بعداً واحداً فإننا سنحصل على أسلوب واحد من الأساليب التعليمية الأربعة:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">البعد الأول: كيف ندرك؟ نحس ونفكر</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الشعور</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أو</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الإحساس</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<i>التجربة المادية</i>) - يدرك المعلومات:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يمثل هذا البعد طريقة تعليمية على أساس التجربة الحسية أي أنها تعتمد على الأحكام الصادرة عن الشعور, فقد وجد المتعلمون عموماً أن الطرق النظرية غير مجدية و لذلك فهم يفضلون معالجة كل حالة على إنفراد.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويتعلمون بشكل أفضل من خلال أمثلة معينة يمكنهم أن ينغمسوا بها، و ذلك عن طريق الاتصال مع النظائر وليس عن طريق المراجع، فالقراءات النظرية ليست مجدية دائماً، بينما العمل مع المجموعة و التغذية الاسترجاعية من النظير تؤدي غالباً إلى النجاح.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التفكير</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<i>التعميم أو المفاهيم المجردة</i>) _ يقارن كيف أنها تتناسب مع تجاربنا الخاصة:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويميل هؤلاء الأفراد كثيراً للتكيف مع الأشياء و الرموز في حين أن لديهم ميولا ضعيفا نحو التكيف مع أشخاص آخرين، فهم يتعلمون بشكل أفضل من خلال المراجع والحالات التعليمية غير الشخصية و التي تؤكد على النظرية و التحليل التنظيمي، كما أنهم قليلي الاستفادة من طرق "التعلم بالاكتشاف" غير المنظمة كالتمارين، وتساعد كل من دراسات الحالة و القراءات النظرية و تمارين التفكير الانعكاسي هذا المتعلم.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">البعد الثاني: كيف نعالج؟ نتأمل ونفعل</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المراقبة</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<i>الملاحظة المتأملة</i>) – التأمل في كيف ستؤثر على بعض مظاهر حياتنا:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> يعتمد هؤلاء الأفراد كثيراً على الملاحظة أثناء إصدار الأحكام، وهم يفضلون الحالات التعليمية التي تأخذ شكل المحاضرات والتي تسمح للمراقبين الموضوعيين و غير المتحيزين بأن يأخذوا أدوارهم. ويتصف هؤلاء الأفراد بأنهم انطوائيون، لذا فإن المحاضرات تساعد هؤلاء المتعلمين ( فهم بصريون وسمعيون)، حيث ينظر فيها المتعلمون إلى المسهل الذي يعمل كمناظر ومرشد معاً، ويحتاج هؤلاء المتعلمون لتقييم أدائهم وفقاً لمعايير خارجية.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الإنجاز</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(اختبار في حالة جديدة أو التجريب العملي) _ يفكر كيف تقدم لنا هذه المعلومات طرقا جديدة للعمل بها:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يتعلم هؤلاء الأفراد بشكل أفضل عندما تمكنهم من الانشغال بأشياء كالمشاريع والأعمال المنزلية أو المناقشات في مجموعة، فهم يكرهون الحالات التعليمية الخاملة كالمحاضرات، حيث يميل هؤلاء الأشخاص ليكونوا متشوقين، فهم يرغبون بتجريب كل شيء (سواء الحسي أو اللمسي). ويساعد كل من حل المشكلة، والمناقشات ضمن مجموعة صغيرة، والتغذية الاسترجاعية من النظير، والواجبات الشخصية هؤلاء المتعلمين. ويرغب هذا المتعلم برؤية كل شيء وتحديد معاييره الخاصة حول العلاقة بالموضوع.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وجد كولب أن "آلية الجمع ما بين الطريقة التي يدرك بها الناس و الطريقة التي يعالجون بها هي التي تكوّن الشكل المتوازن لنمط التعلم- وهو أكثر الطرق راحة للتعلم". ورغم أن كولب قد فكر بهذه الأنماط على أنها سلسلة متصلة يمر بها الشخص مع الوقت، إلا أن هناك أشخاصاً يفضلون ويعتمدون نمطا واحد دون البقية، وهذه هي الأنماط الأساسية التي ينبغي على المُسهلين الانتباه إليها أثناء وضع الحالات التعليمية:</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZx2O9__v2WDJ6xIgpFgCCQHB5Cql57LQNje6GOwrPDOeFkh02ytF5zjO4cjEgXLumP_lVjwTfH8VrLSiYL8Lpmk51p-aIbOLaUChIug0iMIDw5XP0eZbcQLqAne00QgvKKbyPeovK8CXK/s1600/lt_kolb_Kurt+Lewin.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="218" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZx2O9__v2WDJ6xIgpFgCCQHB5Cql57LQNje6GOwrPDOeFkh02ytF5zjO4cjEgXLumP_lVjwTfH8VrLSiYL8Lpmk51p-aIbOLaUChIug0iMIDw5XP0eZbcQLqAne00QgvKKbyPeovK8CXK/s400/lt_kolb_Kurt+Lewin.JPG" width="400" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1- <span style="color: blue;">التواؤمي</span> (التجربة المادية/التجريب العملي) (العمليّون)(</span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">a.k.a Activist</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><br />
</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2- <span style="color: blue;">الاستيعابي</span> (المفاهيم المجردة/ الملاحظة المتأملة)(النظريون)(</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">a.k.a. Theorist</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><br />
</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3- <span style="color: blue;">التقاربي</span> (المفاهيم المجردة/ التجريب العملي) (الذرائعيون) (</span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">a.k.a. Pragmatists</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><br />
</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">4-<span style="color: blue;"> التباعدي</span> (التجربة المادية / الملاحظة المتأملة) (المتأملون)(</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">a.k.a. Reflectors</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><br />
</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Additional Resources:</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><a href="http://www.businessballs.com/kolblearningstyles.htm"><span style="color: #07679a; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt; text-decoration: none;">http://www.businessballs.com/kolblearningstyles.htm</span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><a href="http://www.cyg.net/~jblackmo/diglib/styl-d.html"><span style="color: #07679a; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt; text-decoration: none;">http://www.cyg.net/~jblackmo/diglib/styl-d.html</span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Kolb, David A., Learning Styles Inventory, McBer and Company, 1976. Revised 1985</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt;">Kolb, David A., Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development (1984)</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify;"><br />
</div></td> </tr>
</tbody></table><h1 align="center" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin: 6pt; text-align: center;"><span style="color: #003366; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 15pt;"><br />
</span></h1><h1 align="center" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin: 6pt; text-align: center;"><span style="color: #003366; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 15pt;"> </span></h1><div class="MsoNormal"><div dir="ltr" style="text-align: left;"><span style="background-color: white;"><span style="color: blue; font-size: large;">يتبع</span></span></div></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-31922644300637427672012-06-25T05:08:00.003-07:002012-06-25T05:26:15.443-07:00نظريات التعلم الحديثة<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEia9gdrcEMsQPJ6K-IBudYODitGaM6CMfDT6MVvMqx9TBlEcM3tPQcrbthoof-PBiS7b4kGUn6ntiWJn1ZQzuwbkMmK6gofI3WD2cI7GsV1h-syYnM12UmeCxh1-RtLzgWGglUlDdI3wgSr/s1600/2.gif" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEia9gdrcEMsQPJ6K-IBudYODitGaM6CMfDT6MVvMqx9TBlEcM3tPQcrbthoof-PBiS7b4kGUn6ntiWJn1ZQzuwbkMmK6gofI3WD2cI7GsV1h-syYnM12UmeCxh1-RtLzgWGglUlDdI3wgSr/s320/2.gif" width="262" /></a></div><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></b><br />
<b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مفهوم النظرية (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">The Concept Of Theory</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تتضمن فروع العلوم المختلفة عدداً غير محدود من النظريات التي تقدم تفسيرات وتوضيحات للظواهر والأحداث التي تتناولها. وتتباين النظريات باختلاف الهدف منها, فمنها ما يسمى بالنظريات الوصفية, وهناك طائفة أخرى تعرف باسم النظريات التحليلية التفسيرية, كما يوجد نظريات تسمى بالنظريات المعيارية, في حين تصنف نظريات أخرى تحت فئة النظريات العملية’ وهناك مجموعة أخرى تسمى بالنظريات الميتافيزيقية. وفيما يلي أحد تعريفات النظرية:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">النظرية</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">: هي عبارة عن مجموعة من البناءات والافتراضات المترابطة التي توضح العلاقات القائمة بين عددٍ من المتغيرات وتهدف إلى تفسير ظاهرة والتنبؤ بها. (تعريف كيرلنجر- </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Kerlinger</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أما<b> <span style="color: #c00000;">التعلم</span></b> فهو العملية الحيوية الدينامكية التي تتجلى في جميع التغيرات الثابتة نسبياً في الأنماط السلوكية والعمليات المعرفية التي تحدث لدى الأفراد نتيجة لتفاعلهم مع البيئة المادية والاجتماعية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فوائد النظرية:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تكمن أهمية النظرية في الوظائف التي تضطلع بها في حقل المعرفة الإنسانية, والتي تتمثل بالآتي:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1_ تعمل على تجميع الحقائق والمفاهيم والمبادئ وترتيبها في بناء منظم منسق مما يجعل منها ذات معنى وقيمة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2_ تقدم توضيحاً وتفسيراً لعدد من الظواهر والأحداث الطبيعية والإنسانية والكونية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3_ تساعد في التنبؤ بالعديد من الظواهر وتوقع حدوثها أو عدمه في ظل معطيات ومؤشرات معينة.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">4_ توجه الفكر العلمي: فهي بمثابة الموجه لإجراءات وعمليات البحث العلمي والاستدلال العقلي.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هذا وتحدد قيمة النظرية بمدى الاختبار التجريبي وليس من خلال البرهان الجدلي. وهناك عدة معايير تستخدم للحكم على القيمة العلمية للنظرية, منها: الأهمية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Importance</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), الدقة والوضوح (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Preciseness</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> & </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Clarity</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), الاقتصادية والبساطة (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Parsimony</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> & </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Simplicity</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), الشمولية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Comprehensiveness</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), الإجرائية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Operationality</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), النفعية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Fruitfulness</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), الصدق التجريبي (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Empirical validity</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>), العملية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Practicality</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>).</span></div><br />
<div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
<table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="width: 659px;"><tbody>
<tr><td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"></td></tr>
<tr><td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"><span style="color: #c00000; font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><b><br />
</b></span></span></td></tr>
</tbody></table><br class="Apple-interchange-newline" /><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فما هو</span></b><span dir="LTR"></span><b><span style="color: blue; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">التعلم؟وكيف نتعلم؟وما سيرورات التعلم؟وبالتالي ما هي الاختلافات الأساسية حول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">طبيعة التعلم لدى هده المدارس؟</span><br />
</span></b><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لا يختلف اثنان حول كون التعلم نشاط بموجبه يكتسب</span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الفرد المعارف والمواقف والمهارات التي بفضلها يشبع حاجاته ودوافعه و يحقق توازنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والتعلم ليس مجرد سلوك بيولوجي كالمشي يحدث نتيجة اكتمال النمو ،بل انه فاعلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">مشروطة بالنضج والتدريب والقابلية والدافعية الو راثية أو المكتسبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">السلوكية:نشا هدا الاتجاه كمنظور علمي ومشروع سيكولوجي من منطلق السلوك الذي يعبر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">عن قطيعة ابستمولوجية داخل حقل علم النفس حاولت أن تؤسسها هده المدرسة مع موضوع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الشعور والاستبطان والخبرة الداخلية ومفاهيم الرغبة والنية والقصد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وكلمة سلوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">تبدو مصطلحا شائعا ومتداولا ،فالبصر والسمع والإدراك والتخيل والتصور طرق للسلوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>،فأن تسلك يعني أن تفعل،والسلوك عند هده المدرسة قوامه المثير أو المنبه ثم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الاستجابة ،وليس التعلم ،في الحقيقة ،سوى عملية ربط واقتران عضوي بين المثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والاستجابات ،وهده الارتباطات هي الوحدات الأساسية للسلوك البشري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br />
</div><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعلم عملية أساسية في الحياة،لا</span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يخلو منها أي ن</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">شاط بشري ،فهي جوهر هدا النشاط،ولهذا تمثل نظرية التعلم جانبا هاما</span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">من حياة كل فرد ومجتمع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ونظرا لدور ومكانة التعلم في حياتنا ،فقد اهتم به الناس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">على اختلاف مشاربهم،وبنفس الوقت انكب العلماء والدارسون على تبين طبيعته ومعرفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">آلياته والوقوف على الشروط المؤثرة إيجابا وسلبا سعيا وراء الوصول الى قوانينه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الخاصة،وقد انقسموا حيال دراسة مظاهره إلى اتجاهات وتيارات على شكل ما يعرف باسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">نظريات التعلم، ونظريات التعلم عديدة ومختلفة لكن على العموم يمكن تقسيمها إلى ثلاثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">مدارس أساسية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span><b><span style="color: green; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1/<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة السلوكية الترابطية أو الاقترانية</span><br />
2/<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة الشكلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الجشطالتية أو المجالية</span><br />
3/<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة المعرفية البنائية أو التكوينية</span></span></b> <span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وعموما يمكننا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">أن نميز داخل هده المدرسة بين ثلاثة تيارات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: maroon; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">السلوكية الكلاسيكية مع</span></b><span dir="LTR"></span><b><span style="color: maroon; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">بافلوف</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">السلوكية الجديدة مع واطسون وثورندايك</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">السلوكية الاجرائية مع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">سكينر</span><br />
</span></b><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span style="color: #333333;">حاول </span><span style="color: lime;">بافلوف</span><span style="color: #333333;"> من خلال تجاربه الفيزيولوجية الميدانية الوقوف على قوانين</span></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">ثابتة للاشراط</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون المثير والاستجابة،حيث أدرك أن لكل سلوك مثير ،و ادا كانت</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">العلاقة بين المثير والاستجابة سليمة ، كان السلوك سويا</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون التعزيز والتدعيم</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">عن طريق الإثابة</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون الكف الداخلي أو الانطفاء أي ضعف السلوك المتعلم وخموده</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">ادا لم يمارس ويعزز</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون العادة أو التكرار وهي رابطة اقترانية بين المثير</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">والاستجابة</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون التعميم بحيث ادا تعلم الفرد استجابة و تكرر الموقف فانه لا</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">محالة يعمم هده الاستجابة على استجابات أخرى مشابهة</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون التمييز :ادا كان</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">التعميم استجابة للتشابه فان التمييز استجابة للاختلاف</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون التعلم الذي هو</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">تغير في السلوك نتيجة الخبرة والممارسة</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">قانون إعادة التعلم ويحدث بعد الانطفاء</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">حيث يتم تعلم سلوك جديد</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: blue;">أما واطسون</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">،فيرى أن علم النفس هو علم السلوك ،وان</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">الطريقة الوحيدة لدراسته موضوعيا هي الطريقة التجريبية الموضوعية</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إن معظم</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">سلوكيات الكائن الإنساني الحي متعلمة ومكتسبة سواء من المحيط الطبيعي أو الاجتماعي</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" style="color: #333333;"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;"><span dir="RTL"></span>،وهي على هدا الأساس قابلة للتغيير والتعديل ،وبالتالي يمكن ضبطها والتنبؤ بها</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">ومعرفة سيرورتها الدقيقة ،ادا تمكنا من إدراك المنبهات التي تثيرها ،ومن هده</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">الزاوية يتبين لنا أن كل تعلم قائم، بالضرورة ، على منعكس شرطي،وقد تأثر واطسون</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">بنظرية تورندايك التي تقر بان السلوك التعليمي، من منطلق قانوني المران والأثر، ليس</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إلا تعلما بالمحاولة والخطأ</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إن قدرة الكائن على الاستجابة لعلامة مبدئية بديلة</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">عن العلامة الأصلية الطبيعية دليل واضح على الحيوية في تقدم التكيف لديه مع</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">المحيط</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إن الأصوات اللغوية والإشارات والرموز وأنساق التواصل ليست ،في</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">الواقع،إلا اشراطا من مستوى أعلى لا علاقة لها بالمنبهات الطبيعية،وهدا هو جوهر</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">وأساس العمليات التربوية وبناء المعرفة والثقافة في بعدها المؤسسي ،إلا أن أعلى</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">درجات الفعل المنعكس تبقى محدودة عند الحيوان كثيرة عند الإنسان</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: orange;">أما سكينر</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;"> رائد</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">السلوكية الاجرائية فيرى أن علم السلوك ليس مستقلا عن علم الأعصاب بل ينبغي أن ينظر</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إليه كعلم مستقل بداته</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إن السلوك الإجرائي هو السلوك الذي يمكن تتبعه وبناؤه عن</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">طريق التعزيزات ،وكلمة إجراء بديل عن الفعل المنعكس الشرطي ،إنها استجابة مقترنة</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">بالمعزز وليس بالمثير الذي يصحبها بمعنى آخر إنها استجابة تنتج معززا يؤثر على</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">مسار انبنائها أو انطفائها،والتعلم عند سكينر هو نتاج العلاقة بين تجارب المتعلم</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">والتغير في استجاباته ،إن كل تجربة تحدث تغيرا في استجابات الكائن ومن ثمة تنبني</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">العادة ،أي السلوك المراد بناؤه ،والدي هو،في النهاية،ليس إلا ثمرة العلاقة الجدلية</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">بين التجربة والتغير في الاستجابات ،فاستجابة الكائن تتقوى وتتعزز وتكتمل</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">كإجراء</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">بتزايد المثيرات المعززة الايجابية ،كما أنها تتقلص وتنطفئ بالمثيرات</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">السلبية</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">إن التعلم الايجابي الفعال يبنى بتعزيز الاداءات القريبة من السلوك</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">النمطي ،أما التعلم السلبي المرتبط بالعقاب البدني فيبقى،عادة، بعيدا عن انبناءات</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">السلوكات الاجرائية كهدف أساسي للعملية التعليمية التعلمية</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span style="background-color: red;"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">المدرسة</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;"><span style="background-color: red;">الجشطالتية:</span>قامت هده المدرسة على أنقاض المدرسة السلوكية حيث انتقدت الاتجاه نحو</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">تفتيت الإدراك إلى جزئيان صغيرة ،إن الفرد يدرك الموقف كوحدة واحدة وليس كجزئيات</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">مترابطة ،اد الخبرة ،عادة ،تأتي في صورة مركبة فما الداعي إلى تحليلها والبحث عما</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">يربط بعضها البعض،وهدا التصور نجد جذوره في الفلسفة اليونانية عند اناكساغوراس الذي</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">اعتبر أن الوحدة الأساسية العظمى في الكون هي وحدة العلاقات</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">ومفهوم الجشطالت</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">يحيلنا دلاليا على الشكل أو الصيغة أو النمط أو الهيئة أو المجال الكلي انه كل</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">مترابط الأجزاء باتساق وانتظام فكل عنصر أو جزء له مكانته ودوره ووظيفته التي</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">تتطلبها طبيعة الكل</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">يقول ليفن في تحديده هدا المفهوم:انه تنظيم عام تكون جزئيا</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">ته مرتبطة ارتباطا فعالا بحيث ادا تغير احد أجزائه يتبع هدا التغيير تغيير في الشكل</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333;">الكلي العام</span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span dir="LTR" style="color: #333333;"></span><span style="color: #333333;">.</span><br />
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولعل المفهوم الرئيسي الذي ركزت عليه هده المدرسة</span></b><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">هو أن إدراك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">موضوع م يحدده المجال الكلي الذي يوجد فيه ،وان الكل ليس إلا مجموع الأجزاء وان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الجزء يتحدد بطبيعة الكل وان الأجزاء تتكامل في حدوث كلية ،وكذلك مفهوم الاستبصار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الذي يعني لحظة التدبر التحليلي الذي يصل بالمتعلم إلى اكتساب الفهم أي فهم الموقف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الإشكالي موضوع التعلم نتيجة ضبط عناصره وإعادة تنظيم وهيكلة تلك العناصر بشكل جيد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الشيء الذي يسمح بتجاوز الغموض والتناقض وتحقيق الاستبصار والفهم الحقيقي و</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الانتقال أي قدرة المتعلم على نقل لحظة استبصاره وتعميمها على مواقف مشابهة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">متنوعة فالاستبصار الحقيقي هو الذي ينتقل إلى المجالات المرتبطة أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الملائمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن تعزيز التعلم ينبغي أن يكون دافعا داخليا ،أي نابعا من الدات</span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>،فالمتعلم الذي ينتصر على موقف إشكالي ،ويفك مختلف أبعاد بنيته ومبادئ انتظامه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">ويحقق فهم المعنى الحقيقي للموقف الإشكالي المطروح أمامه،أي الاستبصار بالموقف يسعد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">بلدة باطنية سعادة تجاوزه للالتباس والغموض إنها لحظة تحقيق التوازن الطبيعي،وهدا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">يشكل عامل تعزيز داخلي فعال ودائم للتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن الاستبصار ،في الحقيقة،انتقال من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">وضعية اللامعنى إلى المعنى على مستوى إدراك المتعلم ،أما التعلم بالمحاولة والخطأ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">كما يرى كوفكا يعني في المقام الاول أن لاشيء جديد يمكن أن يتعلم انه ليس إلا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">استبعاد بعض الاستجابات الخائبة والإبقاء على ماثبت منها أي الصائبة،وهده طريقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">مضللة وعمياء في التعلم لدى الحيوان لأنه لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">يرى كيف وصل إلى الهدف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">يرتبط بادراك الكائن لداته ولموقف التعلم ،فإدراك حقيقة المجال وعناصره والانتقال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">من الغموض وانعدام المعنى إلى فهم مبادىء التنظيم والحصول على الوضوح والمعنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">يعتبر النمط النموذجي للتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن سلسلة الأفعال الانعكاسية المترابطة ميكانيكيا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>،ليست إلا صورا جوفاء فارغة،ومن هنا فالإشكال المركزي ليس كيف تبني الكائنات مجموعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">من التداعيات الآلية الحرة أو المقيدة بين المثيرات والاستجابات ولكن كيف تنمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">وتطوع استبصارها لواقعها الخارجي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">فالتعلم ادن سيرورة دينامية لأنه يرتبط،أساسا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>، بتشكيل انطباعات صادقة عن مادة التعلم ،وهده الارتسامات ليست ،في الواقع، إلا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">ادراكات استبصارية لبناء المعرفة واكتساب المهارة التي تقتضي البدء بالإطار الكلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">حسب فرتيمر،دلك أن الذاكرة تشتغل وفق سيرورة الكل المنظم.وهدا لا يتم إلا بإعادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">بنينة المعطى أو الموقف موضوع التعلم،اد لا يعقل أن يستقبل المتعلم المعرفة جاهزة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">أو المشكلة أو الموقف دون إحداث أثره وفعله فيه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن حقل التدريس ليس شيئا آخر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">غير تنظيم شروط التعلم بالاعتماد على مبدأ ترسيخ الاستكشاف والبحث الدؤوب والإدراك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">التحليلي لكل نشاط ديداكتيكي ،فالممارسة الديداكتيكية تتجاوز محورية المادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">المعرفية /المدرس إلى محورية المتعلم/النشاط المعرفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><b><span style="color: magenta; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة البنائية: أما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">بياجيه</span></span></b><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">فيربط التعلم بعمليتي الاستيعاب والتلاؤم التي تباشر بها الدات الفاعلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">اشتغالها على الموضوع المعرفي ودلك بغية خلق نوع من التوازن اللازم لوجودها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الدينامي.إن التعلم الحقيقي هو ،في الواقع،سيرورة وعي بنائية بين الدات العارفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">وموضوع المعرفة وغايتها القصوى هي خلق النسقية التكيفية الايجابية المقترنة بتحقيق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الإشباع أو التوازن أمام التفاعل الايجابي مع العالم الخارجي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن مفهوم التكيف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">هو غاية التطور النمائي في نظر هده المدرسة النشأوية دلك أن التعلم الحقيقي ما هو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">إلا عملية تكيف للعضوية مع معطيات وخصائص المحيط المادي والاجتماعي عن طريق استيعاب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">واستدماج المعارف والمعلومات ضمن أنسجة العضوية لتتأقلم وتصبح معطيات مألوفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>،بحيث تتطابق وتتلاءم مواقف وسلوكيات الفرد مع الموقف أو الوسط وصولا إلى وضعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الانسجام والتماهي مع الوسط أو المحيط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن المعرفة لا تكتسب أو تستقبل جاهزة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">من الخارج،وليست نسخا أو انعكاسا آليا للواقع ،كما أنها ليست ارتسامات أو انطباعات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">تجريبية بمفهوم لوك أو المدرسة المادية التجريبية،كما أنها لاتمت للموروث الفطري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">القبلي بصلة ،بل إن التعلم</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">يؤسس ويبنى حسب بياجيه عن طريق التمثل أي هدم المعارف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">القبلية الخاطئة العالقة بالذاكرة من اجل تشييد وبناء معرفة جديدة قوامها المنطق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والعقل أي إعادة بناء الموضوع في الفكر استنادا للخريطة المعرفية التي يبنيها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الفكر البشري الحر عن عالم الطبيعة والناس والأشياء</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم عند البنيوية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">التكوينية لا ينفصل عن الحركة الدياكرونية وعن التطور النمائي للعلاقة الوطيدة بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الدات العالمة وموضوع التعلم ،انه تطور وعي الطفل أو الإنسان عامة بالإجراءات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والصيرورات التي يدرك بها المواضيع والأشياء والمعارف . وهو يرتبط باشتغال الدات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">على الموضوع وليس باقتناء معارف عنه الشيء الذي يمكنه من التقنيات والمناهج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والوسائل التي تؤهله لبناء الإجراءات والمفاهيم على أساس استنتاجات استدلالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">منطقية تستمد مادتها من خطاطة الفعل ،لدا يرى بياجي أن الخطأ بدوره شرط للتعلم لأنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">صيغة استدلالية من صيغ التعلم تقتضي</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">السؤال عن السبب كشرط لإبعاد الخطاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والزلات دلك أن فهم المتعلم لأخطائه وبناء أسئلته بنفسه هو شكل من أشكال فهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الموضوع أو الظاهرة،انه تمثل لها وتمثل للإجابة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن السؤال الذي يبنيه التلميذ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">هو سيرورة تمثل وفهم ،فالمتعلم الحقيقي يرتبط بالتجربة وليس بالتلقين ،وهدا يتم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">أساسا عن طريق تجارب النشاط الطفلي الداخلي ،وكل استيعاب هو هيكلة واكتشاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">للواقع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم عند بياجي هو نفي وتجاوز للاضطراب ،فاستيعاب المتعلم للمعرفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الجديدة والتلاؤم معها يقتضي ،بادىء دي بدء، تطبيق فلسفة الإلغاء والرفض وتطبيق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">النفي على مستويات الفهم القبلية وكل المعارف والموروثات الجاهزة والسابقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>،وتتطور أشكال النفي والتمرد بتطور المراحل النمائية إلى أن تصل إلى المرحلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الصورية الاستنباطية أو ما يعرف بالذكاء المجرد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ومادام الذكاء الحسي العملي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">سابق على الذكاء الصوري المجرد،فانه لا يمكن البتة تصور بناء المفاهيم والتصورات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والمعلومات وتقعيدها إلا على أسس الذكاء الإجرائي ،فالمعرفة حسب هده المدرسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">البنائية تبنى ،وليست عملية تراكم آلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ومن هده الزاوية يرى ،بياجي،أن على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">المتعلم أن يكون المفاهيم ويضبط بالمحسوس الأجسام والأشكال والعلاقات الرياضية ،ثم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الانتقال بها إلى التجريد وسيرورات الاستدلال الاستنباطي ،ويكتسب السيرورات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الإجرائية للمواضيع قبل بنائها ويقتنع بأهمية التكوين الذاتي اعتمادا على تبني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">منطق التفكير والمقاربة الاستكشافية عوض الاستظهار العقيم للأفكار والنظريات وإلغاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">المعرفة المشوشة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">استنتاج عام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن هده النظريات وان كانت تفترق وتختلف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">على مستوى رؤية وتصور طبيعة قوانين اواليات التعلم وميكانيزماته وأسسه ومبادئه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>،فإنها تتقاطع وتلتقي وتتفق حول كون التعلم يبقى نشاطا اكتسابيا به تنسج الدات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">ملحمة وجودها وتثبت توازنها الطبيعي مع الزامات البيئة واكراهات الواقع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">فادا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">كانت المدرسة السلوكية ترى في التعلم مجموعة من ردود الأفعال الاستجابية المقترنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والمشروطة تحكميا بمثيرات البيئة ومنبهاتها ، والتي تكتسب بها العضوية سلسلة من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الفئات الاستجابية الإجرائية الأدائية بفعل عملية الاشراط والتعزيز والتدريب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والمحاولة والخطأ،وادا كانت الجشطالتية تربط التعلم بتحقيق الاستبصار في المجال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الكلي لموضوع التعلم والوصول إلى المعنى الحقيقي له ولمبادئه التنظيمية والقدرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">على تعميم هدا الفهم والاستبصار على مواقف أخرى في غياب أي تعزيز خارجي إلا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الاستبصار نفسه ،فان النظرية البنائية تقرن التعلم بفعل</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">الأجهزة المعرفية للدات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم حسب رأيها نشاط يبنى ،وهو مقرون بتطور القدرات والامكانات الذاتية حسب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">مراحل النمو .إن التعلم هو تطوير الإجراءات الداخلية كتنظيم ذاتي يحقق التوازن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والتكيف للعضوية مع الواقع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وادا كانت النظرية البنائية تركز على أن المتعلم هو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">العنصر الفعال في العملية التعليمية التعلمية ،فان السلوكية تجعل منه مستجيبا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">للمؤثرات الخارجية،وادا كانت النظرية البنائية تركز على الإجراءات الداخلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">للتفكير البشري ،فان السلوكية تربط التعلم بالتغير في السلوك فكل تغير في سلوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">المتعلم يشي بتعلم جديد،وادا كانت البنائية المعرفية تركز على العمليات المعرفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الداخلية للمتعلم ،فان السلوكية تعنى بالسلوك الخارجي الظاهر للمتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">هكذا نرى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">أن دور المعلم السلوكي الذي ينهج طريقة وبيداغوجيا التدريس بالأهداف هو تهيئة بيئة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">التعلم لتحبيب وترغيب المتعلم لتعلم السلوك المراد تعلمه،بينما يختلف دور المدرس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">الذي يروم مناهج وبرامج التدريس بالكفايات أو الطرق البنائيةو المعرفية الحديثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">فهو يسعى جاهدا للدفع بالمتعلم إلى البحث والاكتشاف وبناء معرفته بالاعتماد على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">امكاناته الذاتية و تمثلا ته الطبيعية قدراته المعرفية المحدودة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="width: 659px;"><tbody> </tbody></table><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><b><i><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: blue; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 18pt;">وسوف يتم سرد كل نظريه من نظريات التعلم بشيئ من التفصيل فى المقالات الاحقه</span></i></b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><b><i><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 18pt;">يتبع</span></i></b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-20841768280104015582012-06-24T08:59:00.000-07:002012-06-24T08:59:11.107-07:00تصنيف بلوم للأهداف التعليمية<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: x-large;"><b><br />
</b></span></div><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" style="mso-cellspacing: 0in; mso-padding-alt: 0in 0in 0in 0in; mso-yfti-tbllook: 1184; width: 100.0%;"><tbody>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjbjNybkf0CfoYLPVXROiXKChqotIDmuefAvhVG1NWP2sZr76h1dftOC3XfpL3iCCKkyKY8bajNNrq4grniW9a3Qo1LnjIfK0859wkr5zBUlhPC47Tm1RNiukFUloxJDm2lzW74KbfkWOlx/s1600/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A91.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="184" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjbjNybkf0CfoYLPVXROiXKChqotIDmuefAvhVG1NWP2sZr76h1dftOC3XfpL3iCCKkyKY8bajNNrq4grniW9a3Qo1LnjIfK0859wkr5zBUlhPC47Tm1RNiukFUloxJDm2lzW74KbfkWOlx/s320/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A91.png" width="320" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: x-large;">مقدمه</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
لقد تم نشر كتاب تصنيف بلوم (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(in full: 'Bloom's Taxonomy of Learning Domains', or strictly speaking: Bloom's 'Taxonomy Of Educational Objectives')</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) في عام 1956، برعاية الخبير الأكاديمي والتعليمي الأمريكي الدكتور بنجامن بلوم (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Dr Benjamin S Bloom</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، فلقد تم ابتكار تصنيف بلوم أساساً بسياق أكاديمي ولأجل السياق الأكاديمي، وذلك عندما ترأس بنجامين لجنة من علماء النفس التعليميين، والتي كان هدفها تطوير نظام لتصنيف سلوكيات التعلم، من أجل المساعدة في تصميم وتقييم التعلم التربوي(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Educational Learning</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">. منذ ذلك الحين توسع تصنيف بلوم</span><span lang="AR-SY" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من قبل بلوم ومساهمين آخرين (مثل أندرسون وكراثول _</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Anderson and Krathwhol</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>_ حديثاً في الـ 2001، والذين وسعا من مجال عمل بلوم من خلال نظرياتهم، ولمستويات أعقد بكثير من تلك المشروحة هنا، والمتعلقة بشكل أكبر بحقل التعليم الأكاديمي أكثر من التدريب والتطوير). سيستفيدون المدربون ومحترفو الـ</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">HR</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والمعلمون بشكل ملحوظ بمجرد فهم أساسيات تصنيف بلوم كما هو موضح لاحقاً.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="padding: 0in 3.75pt 0in 0in;" valign="top"> <div align="right" class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: right;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد تم ابتكار تصنيف بلوم بشكل أساسي من أجل التعليم الأكاديمي، ولكنه يناسب كل أنواع التعلم.</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حيث</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">آمن بلوم منذ البداية بأن التعليم يجب أن يركز على إجادة المواضيع وعلى تحسين صيغ تفكير عالية المستوى، بدلاً من مجرد نقل الحقائق. أوضح بلوم وقبل عدة عقود بأن معظم عمليات التعليم اتجهت نحو التركيز على نقل الحقائق والمعلومات أو على استذكار المعلومات ـ أدنى مستويات التعليم ـ بدلاً من التركيز على التطوير الشخصي الحقيقي ذو المعنى. ويبقى هذا تحدياً أساسياً لكل من المعلمين والمدربين في الأوقات الحالية. إن معظم التدريب المتعلق بالشركات محصور أيضاً بنقل المعارف بدون مشاركة وبدون أحاسيس، وهذا بذاته يكفي كسبب للتفكير بسعة وعمق نموذج بلوم.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">تطور نموذج بلوم</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد نال بلوم (1913ـ 1999) شهادات مختلفة من جامعة بنسلفانيا الحكومية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Pennsylvania State University</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) عام 1935، وانتسب لقسم التعليم في جامعة شيكاغو في عام 1940، ونال شهادة الدكتوراه في التعليم عام 1942 حيث تخصص في البحث، وبنفس العام تعرف على أستاذه المخلص السيد رالف تايلر (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Ralph Tyler</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) والذي بدأ معه في تطوير أفكاره لتطوير نظام (أو"تصنيف") من البنود ليساعد على تخطيط وقياس الأهداف التدريبية والتعليمية بشكل ملائم، وبشكل يزيد من فعالية الأداء بدلاً من مجرد نقل الحقائق لغرض الاستذكار التافه. وتابع بلوم تطوير نموذجه طوال أعوام الستينات، وعين كأستاذ (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Charles H Swift Distinguished Service Professor</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) في جامعة شيكاغو 1970، وعمل كمرشد في التعليم لحكومات عديدة منها إسرائيل والهند.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد تركز اهتمام بلوم (وزملاءه) بشكل أساسي على المجال المعرفي (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>'Cognitive Domain'</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، والذي يمثل القسم المطبوع الأول من نموذجه، تحت عنوان تصنيف الأهداف التعليمية: الكتيب رقم /1/، المجال المعرفي ( بلوم، أنجيلهارت، فوست، هيل، كراتول، 1956).(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>'Taxonomy Of Educational</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Bloom, Engelhart, Furst, Hill, Krathwohl, 1956).</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أما كتاب تصنيف الأهداف التعليمية: الكتيب رقم</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">II</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، المجال العاطفي (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Affective Domain</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)( بلوم ، ماسيا ، كراتهول ) (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Bloom, Engelhart, Furst, Hill, Krathwohl, 1956</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فكما يشير العنوان فهو يعالج تفاصيل المجال الثاني المجال العاطفي ولقد نُشر عام 1964.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اقترح العديد من الناس تفصيلاً للمجال الثالث الحركي النفسي (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Psychomotor Domain</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) مما أدى إلى وجود عدة تفاصيل له، وهذا هو سبب اختلاف تفاصيل هذا المجال في عروض مختلفة للنموذج الكامل لبلوم، والنسخ الثلاث الأكثر شهرة في المجال النفسي حركي تبدو تلك الخاصة بـ: (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">RH Dave (1967/70), EJ Simpson (1966/72), and AJ Harrow (1972</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يقوم نموذج بلوم بوصف بنية مجالات التعلم الثلاث، حيث تختلف ضمنها التفاصيل خاصة في المجال الثالث. قدم نموذج بلوم منذ (1956) قاعدة من الأفكار التي تم استخدامها وتطويرها حول العالم من قبل أكاديميين ومعلمين ومدرسين ومدربين، وذلك لإعداد أدوات تقييم تعليمية، وقدمت أيضاً أرضية للتصنيف بأكمله (بما فيه المجال النفسي حركي) كما نراه اليوم. تستمر هذه المفاهيم مجتمعة في بقائها مفيدة وذات علاقة بالتخطيط والتصميم الخاص بـ: المدرسة والكلية والتعليم المدرسي والجامعي، مقررات التدريب الخاصة بالبالغين، خطط التعليم والتدريس، وأدوات التعلم، وتقدم أيضاً كأداة (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">template</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) لتقييم كل من: التدريب والتدريس والتعلم والتطور ضمن كل مظهر من مظاهر التعليم.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في حال كنت مهتماً في التصميم أو في تقديم وتقييم التعليم أو في التدريب أو إعداد المقررات أو الخطط الدرسية ينبغي أن تستفيد من نموذج بلوم كأداة أو كإطار أو كقائمة تدقيق بسيطة لضمان استخدامك لنوعية التعليم المناسب في تطوير القدرات المطلوبة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن تصميم وتقييم التعليم لا يحتاج إلى تغطية كل مظاهر تصنيف بلوم – فقط تأكد من تغطية مناسبة للمظاهر المطلوبة.</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي حال كان لديك شـكوك بأهدافك التدريبية المرجوة قم بتدقيق ما هو ممكن بمساعدة نموذج بلوم.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">شرح تصنيف بلوم</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تصنيف</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Taxonomy</span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>): تعني "مجموعة من مبادئ التصنيف" أو "<b>نظام</b>" (</span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">structure</span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، وكلمة</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مجال</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Domain</span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) تعني ببساطة "<b>صنف</b>"(</span><b><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">category</span></b><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>). كان بلوم وزملائه أكاديميين ينظرون إلى التعلم وكأنه علم سلوكي، وهذا هو سبب عدم تسميته بـ: "نظام بلوم التعليمي".</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يساند تصنيف بلوم هيكل "</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المعرفة، الميول، والمهارات</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">" الكلاسيكي المُستخدم في التعليم والتقييم. وما عدا</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><a href="http://www.edutrapedia.com/arabic/show_article.thtml?id=69" target="_blank"><span lang="AR-SA" style="color: #07679a; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; text-decoration: none; text-underline: none;">نموذج التقييم التعليمي الخاص بكيركباتريك </span></a><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Kirkpatrick</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، يظل تصنيف بلوم النظام الأكثر استخداماً من نوعه في التعليم خصوصاً وفي الصناعة والتدريب الجماعي. ومن السهل معرفة السبب: ببساطة لأنه النموذج الأبسط والأكثر فعالية لكل من عمليتي شرح وتطبيق الأهداف التعليمية، وطرق التعليم والتدريب، ومقاييس النتائج التعليمية.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يقدم تصنيف بلوم هيكلاً ممتازاً للتخطيط والتصميم ولتقييم فعالية كل من التدريب والتعليم. يخدم التصنيف كقائمة تدقيق (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">checklist</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) تمكنك من ضمان التخطيط السليم لتقديم التطوير الضروري للتلاميذ والمتدربين والمتعلمين، ويخدم كقالب (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">template</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) يمكنك من تقييم مدى صحة التدريب وتغطيته لأي تعليم مطلوب إن كان: مقرراً أو منهاجاً أو برنامجاً تدريبياً لمنظمة كبيرة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من المذهل أن نموذج تصنيف بلوم (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>1956/64</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) ونموذج كيركباتريك (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>1959</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) يبقيان نماذج مرجعية كلاسيكية وأدوات اختبارية في القرن الـ 21 وسبب هذا هو عدم محدوديتها وصلتها بكل من عمليتي فهم وتطوير الأشخاص والمنظمات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">تعاريف تصنيف بلوم</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن نموذج تصنيف بلوم مؤلف من ثلاثة أجزاء أو "مجالات متداخلة":</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المجال المعرفي</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Cognitive domain</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>): (القدرة التفكيرية مثل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">معرفة</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أو "<b>يفكر</b>").</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">2.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المجـال العاطفي</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Affective domain</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>): (الشعور أو المشاعر، العواطف والسلوك، مثل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ميول</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أو "<b>يشعر</b>").</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">3.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 7pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الشـعور النفسي حركي</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Psychomotor domain</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>): (مهارات يدوية وجسدية مثل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مهارات</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أو "<b>يفعل</b>").</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تم ظهور بعض الاختصارات الواضحة للموضوع والتي تلخص المجالات الثلاث، وكمثال معرفةمهاراتميول (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Skills-Knowledge-Attitude</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)، (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">KAS</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) يفعل ـ يفكرـ يشعر (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Do-Think-Feel</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>).... الخ.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">منذ ذلك الوقت اعتمد أناس عديدون على أعمال بلوم وبشكل ملحوظ في المجال الثالث "النفسي حركي" أو المهارات، والذي عرفه بلوم بمعناه العام ولكنه لم يقم بتفصيله بشكل كامل، وهذا بسبب شعور بلوم وزملاؤه بأن المجتمع الأكاديمي لم يكن فيه خبراء كفاية من أجل تحليل وابتكار هيكل مناسب يُعتمد عليه في "مجال النفسي حركي". قد يبدو هذا غريباً ولكن هذا الحذر ينتشر دائماً بين الخبراء والأكاديميين المختصين ـ فهم يناضلون من أجل الدقة والإبداع. وفي حالة بلوم أيضاً، قام بترك بعض الثغرات للآخرين ليكملوها، ويبدو أن النموذج قد استفاد من مساهمات آخرين أيضاً وعبر سنوات عديدة، منهم أندرسون، كراتهول، ماسيا، سيمبسون، هارسو، دايف، (حيث قام آخر ثلاث شخصيات بتطوير نسخ من المجال الثالث "النفسي الحركي").</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في كل من المجالات الثلاثة استند نموذج بلوم على مقدمة منطقية (</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">premise</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) تقول بأن الأصناف مرتبة وفق درجة الصعوبة، والمقدمة المنطقية المهمة في نموذج بلوم هي</span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أن كل صنف (أو مستوى) يجب أن يتم إتقانه</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> قبل التقدم نحو المستوى الآخر</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">. وهكذا فالتصنيفات داخل كل مجال هي عبارة عن مستويات تطوير تعليمية تتزايد في الصعوبة.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن هيكل المصفوفة البسيط يساعد في بناء قوائم التدقيق والقوالب اللازمة في تصميم البرامج التعليمية والمقررات والخطط الدراسية، ... الخ. إن التعلم الفعّال ـ وخاصة داخل المنظمات، حيث ينبغي تحويل التدريب إلى نتائج تنظيمية ملموسةـ ينبغي أن يغطي كل المستويات داخل كل المجالات، وبشكل ملائم للظروف ولمتطلبات المتعلمين. وينبغي للمتعلم الاستفادة من تطور المعرفة والفكر (المجال المعرفي)؛ والميول والمعتقدات (المجال العاطفي)؛ والمقدرة على تفعيل المهارات والقدرات الجسدية أيضاً (مجال الحركي النفسي).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">نظرة عامة لتصنيف بلوم</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> تم إعداد التعاريف بلغة العصر البسيطة لتساعد في عمليتي الشرح والفهم. هذه المراجعة العامة تساعدك في فهم وشرح النموذج وتوضيح وتمييز المستويات.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div align="center"> <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoNormalTable" dir="rtl" style="border-collapse: collapse; width: 654px;"><tbody>
<tr> <td style="background: #D9D9D9; border: solid windowtext 3.0pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" width="218"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin: 0in 0in 0.0001pt 12.1pt; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">المعرفي (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Cognitive</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-right: none; border: solid windowtext 3.0pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" width="218"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">العاطفي (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Affective</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #D9D9D9; border-right: none; border: solid windowtext 3.0pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" width="218"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">الحركي نفسي (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Psychomotor</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #F2F2F2; border-top: none; border: solid windowtext 3.0pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" width="218"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">المعرفة (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">knowledge</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #F2F2F2; border-bottom: solid windowtext 3.0pt; border-left: solid windowtext 3.0pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" width="218"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">الميول (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">attitude</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #F2F2F2; border-bottom: solid windowtext 3.0pt; border-left: solid windowtext 3.0pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" width="218"> <div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">المهارات (</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">skills</span></b><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="border-top: none; border: solid windowtext 1.5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>1.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">استذكار البيانات (المعرفة)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>1.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">استقبال (الإدراك)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>1.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">المحاكاة (التقليد، النسخ)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #FDE9D9; border-top: none; border: solid windowtext 1.5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>2.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">الفهم</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #FDE9D9; border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>2.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">الاستجابة (يتفاعل)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #FDE9D9; border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>2.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">المناورة (إتباع التعليمات)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="border-top: none; border: solid windowtext 1.5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>3.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التطبيق (الاستخدام)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>3.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التقدير (يفهم ويفعل)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>3.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">زيادة الدقة</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #FDE9D9; border-top: none; border: solid windowtext 1.5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>4.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التحليل (البنية/العناصر)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #FDE9D9; border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>4.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التصور والتنظيم (تنظيم نظام القيم الشخصي)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #FDE9D9; border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>4.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">الحرفنة،الربط (تجميع ودمج المهارات ذات العلاقة)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="border-top: none; border: solid windowtext 1.5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>5.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التركيب (ابتكار/بناء)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>5.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">يضفى على القيمة صفة ذاتية (تعديل سلوك ما)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>5.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التطبع (يأتمت، يجعله أوتوماتيكياً، يصبح خبيراً)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> </tr>
<tr> <td style="background: #FDE9D9; border-top: none; border: solid windowtext 1.5pt; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: 0in; margin-right: .25in; margin-top: 0in; text-align: justify; text-indent: -.25in; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="RTL"></span>6.</span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 13.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">التقييم (الحكم والتقييم باستخدام معيار محدد)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div></td> <td style="background: #FDE9D9; border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.45pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></td> <td style="background: #FDE9D9; border-bottom: solid windowtext 1.5pt; border-left: solid windowtext 1.5pt; border-right: none; border-top: none; padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt; width: 163.5pt;" valign="top" width="218"> <div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></td> </tr>
</tbody></table></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في المجال المعرفي تم قلب أو عكس كل من المستويين: التركيب والتقييم، من قِبل آندرسون وكراتهول عام 2001. وقاما أيضاً بتطوير امتداد آخر معقد ذو بعدين والذي لم يتم شرحه هنا (إن كنت تريد تعلم المزيد ستجد قائمة من المراجع في نهاية المقال).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لاحظ أن المجال الحركي نفسي المذكور في الجدول السابق يستند على تفاصيل المجال الذي انشأه ديف (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Dave</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، تلميذ بلوم، ويُعد<a href="http://www.edutrapedia.com/arabic/show_article.thtml?id=97" target="_blank"><span style="color: #07679a; mso-ansi-font-size: 11.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">نموذج "دايف</span></a><u>"</u></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">هو الأبسط والأسهل بشكل عام. وتم اقتراح تراكيب لمجالات نفسية حركية بديلة من قبل آخرين، مثل</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><a href="http://www.edutrapedia.com/arabic/show_article.thtml?id=98" target="_blank"><span lang="AR-SA" style="color: #07679a; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; text-decoration: none; text-underline: none;">هارو وسيمسبون </span></a><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Simpson and Harrow</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>) ومن الجيد استكشاف هذين النموذجين وخاصة من أجل تنمية الأطفال والشباب ومن أجل تنمية مهارات البالغين. هذان النموذجان يعرضان وجهات نظر عاطفية مختلفة ومنافع أخرى مفيدة لحالات تعليمية معينة، والتي لا تظهر بشكل واضح في نموذج "دايف".</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><br />
<span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><b><br />
</b></span></span></div></td></tr>
</tbody></table><br />
</div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-18838150302805576782012-06-23T08:02:00.002-07:002012-06-23T08:02:57.428-07:00الموهوبين وفقا لنظرية التعلم المستند الى الدماغ<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRfIkJNIgkkW6IPcqnnIGTuPnUek9ZemO823eZ-Q1pEK66WQZOU5kT8HwOhUDANTqb86T3JMAeGVeFA0HFUs0MA41FdiLOHhj7W0e4Yy0tDpF-VGC0XTI43x_bQNFhQFi2XeY1z8KNbUxv/s1600/MAHBA+1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><br class="Apple-interchange-newline" /><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRfIkJNIgkkW6IPcqnnIGTuPnUek9ZemO823eZ-Q1pEK66WQZOU5kT8HwOhUDANTqb86T3JMAeGVeFA0HFUs0MA41FdiLOHhj7W0e4Yy0tDpF-VGC0XTI43x_bQNFhQFi2XeY1z8KNbUxv/s1600/MAHBA+1.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span style="background-color: white;"><b><span lang="AR-SA" style="color: #4bacc6; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">خصائص الموهوبين وفقا لنظرية التعلم المستند الى الدماغ</span></b><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ دماغ الموهوب أكثر وعياً بالمهارات الاجتماعية واستيعاباً لمتطلباتها، وقد ينسحب في بعض المواقف للمحافظة على عملياته الذهنية المتقدمة منَ التفكير وتنظيم الأفكار المحيطة به</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ الموهوب لديه فترات نمائية حرجة ومتقدمة، إذ أنَّها تتقدَّم في العُمر عن الأطفال ممن هم في عُمره، وبالتالي متطلباته الحسية والتنظيمية مما قد يُصادف إهمالاً منَ الوالدين؛ لفقدان خبرة التعامل مع الموهوبين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المتعلِّم الموهوب متعلِّم طيلة العُمر.. إنَّ هذا يفترضُ امتلاك عقل الموهوب عمليات نشطة وأداة لمخزونات الطفل الأولية العالية، مما يجعله يشعُر بالأمن، فلديه أكثر منْ عيْنيين في رؤية الأشياء، وتبقى هذه الإمكانات حتى عُمر متأخِّر منْ حياته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ الموهوب مزوَّد بآليات بيولوجية لمَّاحة ويرد ذلك إلى عمليات التسجيل المميزة التي لا تتطلَّب عمليات تكرار ومراجعة كالفرد العادي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تتفوق الذاكرة الضمنية لدى الموهوب بسرعة التخزين لديه، وسرعة عمليات المعالجة الذهنية، واستيعاب الظواهر والأحداث المحيطة به، وهو بطبيعته أميل إلى تجنُّب التحدث عمّا يُدركه أو يُفكِّر فيه، ويعتبرها عمليات استهلاك للزمن غير المُجدية لديه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يتجنَّب الموهوب الذاكرة التقريرية ويعتبرها مضيعة للوقت؛ لأنَّه أميل إلى ممارسة تنظيماته الذهنية في معالجة قضايا جديدة تتطلَّب عمليات معالجة أعمق، فهو يسبق منْ حوله في ملاحظة أشياء غير مرئية، وهو يقرأ ما بين السطور في الأحداث الماثلة له وللآخرين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب تتوافر لديه خارطة ذهنية لأيِّ حدث أو معلومة أو خبرة؛ لما يمتلكهُ منْ عمليات تنظيمية متقدمة، وخرائط ذهنية رفيعة المستوى وغنية بالمواد وعميقة في طبيعتها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يتضمَّن عقل الموهوب صفائح متعددة، ثرية، وغنية تزوده بمعاني لا تتوافر للفرد العادي، ولديه مهارة توليد معاني حسية جديدة ممثلة بتوضيحات تفصيلية تتكوَّن عادة بنفس اللحظة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يطوِّر الموهوب معالجة خطية بهدف تزويد مخزونه الغني، وقد يلجأ إلى توليد عمليات ذهنية لتحقيق معنى جانبي وغير خطي، فهو غير محكوم بالمنطق، ولا يجعله المنطق عاجزاً عنْ إدراك جوانب أخرى لما يُشاهده أو يسمعه، فهو خطِّي وهو جانبي في توليده للمعاني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب المُثار معرفياً، يضعُ لنفسه إشارات استفهام دائماً؛ بهدف البحث لنفسه على الإجابات لما في هذه العملية منْ متعة ذهنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب جوّال حسيّاً، وذهنياً، ويتحوَّل ويتحرَّك منْ مكان إلى مكان، ومنْ جهة إلى جهة وهو في مكانه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">دماغ الموهوب عامل تطبيع للبيئة والثقافة، وعامل تشغيل الذهن عبر مادة تعليمية منظمة أو غير منظمة؛ بقصد تطوير آليات عقلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب يقود الخادِمة، ويُوجِد لها برمجيات ومخططات، ويستمر ويُتابع أنْ تُلبَّى أوامره وحاجاته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ حواس الموهوب أكثر حدة، وأكثر إلماماً ومسحاً بنظرة، أو لمسة، فتزداد معرفته وعمليات عقله سرعةً وتطوُّراً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ عقل الموهوب يتجاوز بيئته، وثقافة مُجتمعه، ويتجاوز توقعات أفراد مجتمعه بما يقوم به منْ عمليات عقلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">دماغ الموهوب يُمثِّل هويته، ونحتاج حتماً إلى أدوات للتعرُّف عليه، فبمجرَّد ملاحظته فترة بسيطة تتعرَّف على تألُّق عملياته الذهنية، وتبرُق أمامك مرات ومرات، فتستدل على أنَّ منْ هو واقف أمامك ليس فرداً عادياً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب فريد متميز فيما يطوِّره منْ عصبيات غنية، ومختلفة، وملوَّنة، ومتحرِّكة، ونشطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب أكثر الناس تكيُّفاً؛ لما لديه منْ قدرة دماغية على تكوين بيئة وفرص سارة تُحقِّق له السعادة والطمأنينة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب دائم التنظيف والتعديل والتحسين لمدخلاته، ويفرض ذلك أهدافه وآماله الطموحة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب عقل واعٍ بدرجة عالية، لذلك عملياته الذهنية متوقِّدة، ويقظة سريعة التنظيم والمعالجة للوصول إلى صور منتظمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب عقل مُعالج سريع ونشط، بحيثُ يحوِّل الأشياء الحسية إلى رموز ومخططات يتمّ تخزينها بعناية واسترجاعها بسهولة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المعنى والفهم لدى الموهوب عمليات دافعية بدرجة عالية، وتستحثه عملياته الذهنية بشكلٍ مستمر للوصول إلى حالة بناء المعنى وتحقيق الفهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ الموهوب سريع المهارة في توسيع الخبرة وتطويرها، وصولاً إلى حالة ذهنية متوازنة، وإشباعاً لدوافعه المعرفية الذهنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تزداد لدى الموهوب عمليات الضبط الذاتي، وتجاوز العمليات الذهنية البسيطة، وعملياته تفوق الوعي وما فوق الوعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تمثيلات الموهوب تمثيلات عقلية متقدمة، ومتطورة، سريعة الانتقال منْ عمليات حسية وشبه حسية إلى عمليات مجردة، وتمر العملية وفق معالجات بأزمان قصيرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للموهوب تمثيلاته الذهنية الملونة، والمتدرجة، والسريعة الانتقال منْ حالة ذهنية إلى أخرى، والسريعة الانتظام وفق علاقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب يُعالج برمجياته مستقلاً بنفسه، ومتدخلاً منْ دون أنْ ينتظر تغذية راجعة خارجية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب مُعالج مشتبه حي لما يراه، ويولِّد الصورة الذهنية المتفوقة لما يراه، وسريع النقل لمواقف وأدوات ومواد مشابهة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يصعب إرضاء الموهوب للوصول إلى حالة ذهنية غير حالته، لذلك يتصف أداؤه الذهني بالإصرار والمثابرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب مرح، يسعى نحو استدامة حالة الفرح في عقله بعملياته. وإذا لم يجد الفرح والمرح يقوم هو بتوليده وإشاعته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ عقل الموهوب مُولِّد للإحساسات والصور الذهنية الغنية والمتجدِّدة، ولديه القدرة على توليد الصور الثرية الملونة والنشطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للموهوب أسلوب في التقاط الخبرة أو أسلوب التفضيل المعرفي العقلي، كما يطوِّر بتأثير عملياته العقلية أدوات التقاطه للخبرات وتفصيلاته، وهو خبير في التقاط تفضيلاته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب لديه مرونة في التعايش والتفاعل مع الأفراد المخالفين له في الأنماط والمختلفين عنه في التفضيلات، ويرد ذلك إلى مرونته العقلية وتطويره للمعطيات كي تناسب الموقف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب أكثر قدرة على بلورة إمكاناته وقدراته، لما لديه منْ إمكانات تحفيزية لاستعداده الذهني وعملياته وتوجهاته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب عقله في يده، وأكثر قدرةً على إدارته ولديه كفايات ذهنية متقدمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب مهندس معماري للعالم الخارجي المحيط، وله هندسة يأخذ في الاعتبار المكان والأبعاد والزوايا والأبعاد الخفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب ذهنياً يلوِّن ملابسه، يلوِّن صوته موسيقياً، يلوِّن صوره الذهنية بكلمات مُطرَّزة موحية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب راوٍ بارعٍ لما يُشاهده، وهو يدخل نفسه بمرح وفكاهة في كلِّ حدث يرويه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب يبحثُ عن الفرح؛ لأنَّ الفرح يفتح مسامات تفكيره ومعالجاته بطريقة عميقةٍ وسريعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب مفتوح العقل والأجواء والآفاق للفرح ومناسباته؛ لأنَّ هذا الجو يفتح آفاقه وينقله إلى آفاق عقلية جديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">للموهوب القدرة السريعة على تجاوز الانتكاسات العقلية، ويرد ذلك لما لديه منَ الإستعدادت الذهنية السريعة لإدارة انفعالاته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الموهوب يربط عواطفه بعمليات تفكيره، ويرى بالعاطفة عنصر إضافي لجمع التفكير وعمليات الذهن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ دماغ الموهوب يبحثُ باستمرار حتى يُحقِّق حالة الاسترخاء الذهني، والذي يتحقَّق في أبعاد الصراعات والعنف، واستبداله بحالة السعادة والفكاهة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب يمتلك القدرة على توليد السعادة والفرح الذاتي الداخلي، ولديه القدرة على إسعاد نفسه بصورة مولدة ذاتياً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنَّ عقل الموهوب قادر على تتبع طرائف الشخصيات المشهورة وأحداث حياتهم، ويقوم بنفسه بتعديلها، وتطويرها، وتلوينها كي تظهر بمستوى عقله المتقدم القادر على التلوين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب متحدٍ؛ لأنَّ الموهوب لا يستطيع التعامل مع الروتين، أو التكرار، وكثير منهم يتركون المدرسة لما في إجراءاتها منْ روتين ممل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب عقل مُماطل، أي أنَّه يميل إلى عملية التنظيم الذهني، لما يُعرف من إمكاناته وخبراته السابقة، فعقله يُدركهُ أكثر منْ غيره، وأنَّه لديه القدرة على إجراء عملية التنظيم في وقتٍ قصير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب لا يُهدد، وإذا توقف عنْ أداء عمل ليس مرده الخوف، وإنَّما مرده التأجيل والإهمال؛ لأنَّه لديه القدرة للسيطرة على آلياته الذهنية العصبية، ولا يميلُ إلى تنغيص حالاته الذهنية المتفائلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب عقلٌ آمن لا يستجيب للتهديد، وقد ترد هذه الصفة لما يعرفه الموهوب منْ إمكاناته وقدرته على مدِّ إمكاناته ورؤية ما وراء الماثل أمام عينه، وأنَّ لديه القدرة الذهنية للسيطرة على أبعاد المكان والزمان والتحكُّم به، وإدارة الموقف ليكون وفق مخططاته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عقل الموهوب منظم ذاتياً؛ نظراً لما لديه منْ إمكانات دماغية عصبية، فوصلاته العصبية نشطة سريعة ومتجهة نحو التنظيم والمرونة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">دماغ الموهوب مستقل.. حيثُ يطوِّر ذلك منذُ طفولته، ولو أنَّه يتراجع أحياناً بهدف الضعف أو التكيُّف، إلاَّ أنَّ الاستقلال عنِ المكان وعنِ الآخرين، وعنِ الامتثال يجعله دائماً في حالة نمو وتطوُّر ذاتي مستقل قبل الأطفال منْ مثل عمره</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أحلام الموهوب متحققة، ويرى أحلامه وكأنَّها إنجازات تتحقَّق ويبثها الحياة في كلِّ وقت، ويستندُ في ذلك إلى إمكاناته وقدراته وخبراته ومفهومه عنْ ذاته. فالحلم حقيقة، وما يريده تحقيقه ويخرجه منْ ذهنه ليضعه في يديه على صورة أشياء ماثلة ومحسوسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لدماغ الموهوب نظام خاص، فهو مدفوع نحو الاستمرار، والبقاء والتجدُّد والتطوُّر والتغيُّر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
- </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">دماغ الموهوب دماغ باحث، لذلك فإنَّ أحسن حالة تعلُّم للموهوب هو وضعه في حالة بحث مستمر لأسئلة أو اختبار فرضيات والتحقُّق منها للوصول إلى إجابات ونتائج بحثية في مختلف المراحل العُمرية</span><span dir="LTR"></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="background-color: white;"><span dir="LTR"></span>.</span></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-23152093360826957212012-06-22T05:53:00.002-07:002012-06-22T05:56:10.741-07:00مبادئ نموذج التعليم المدمج بالدماغ<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0RtxQB084k6R30xW0gh3PiV3BQfRc4C0UUf1fYIbD-kGNOA9tDpMFMfNrC3FFQE9HHUgpM5qn_TF6SWRajYcAhhfXKUAuoQLTEQLgQK-p_dA2k_Mo8c_sWl5ToCtsZaDip3OlC0mig4x4/s1600/42351.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0RtxQB084k6R30xW0gh3PiV3BQfRc4C0UUf1fYIbD-kGNOA9tDpMFMfNrC3FFQE9HHUgpM5qn_TF6SWRajYcAhhfXKUAuoQLTEQLgQK-p_dA2k_Mo8c_sWl5ToCtsZaDip3OlC0mig4x4/s1600/42351.jpg" /></a></div><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="color: red;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: medium;"><br />
</span> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>1- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-EG" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء نتيجة للخبرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">لقد تحولت النظرة القديمة في ظل أبحاث الدماغ- من النظر للذكاء على أنه سمة ثابتة، بمعنى أن ما ولدت به سيبقى كما هو، إلى النظر إلى الذكاء باعتباره نتيجة للخبرة التي نتحصل عليها من خلال تفاعلنا مع البيئة الغنية. إن البيئة الغنية تؤدي إلى نمو فسيولوجي في الدماغ يمكن قياسه، ومن ثم تكوين شبكة قوية في الدماغ تساعد على حمل المعارف الجديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن الكيفية التي تنظم بها النيورونات نفسها، والكيفية التي ترتبط بها بعضها ببعض بمساعدة البيئة الغنية، ينشأ عنها ما نراه من مظاهر التعلم، كما ينشأ عنها الخاصية التي نطلق عليها الذكاء. ويؤكد الخبراء أن أفضل طريقة لتنمية قدرة الدماغ على التعلم والتفكير وتوسيع شبكة الارتباطات فيه، هي تعريض الإنسان إلى أنماط متنوعة من المشكلات التي تتحدى تفكيره، ومحاولة التغلب عليها، ومن ثم أصبح التعريف للذكاء في ضوء أبحاث الدماغ بأنه القدرة على حل المشكلات، أو القدرة على تقديم نواتج مفيدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>2- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">التعلم علاقة بين الجسم والدماغ غير قابلة للانفصال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">هناك وجهان للشراكة بين الجسم والدماغ ينطويان على أهمية بالغة بالنسبة لغرفة الصف وهما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أ- الانفعال مفتاح التعلم والأداء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">فالانفعال يقود إلى الانتباه والانتباه يقود إلى التعلم والتذكر وحل المشكلات، وإلى كل الأشياء الأخرى تقريبًا. إن وظيفة الجهاز الانفعالي الواقع في الجزء الأمامي من الدماغ تحت القشرة الدماغية هي السيطرة على الانفعالات، وهو يرتبط ارتباطًا وثيقًا بجميع أجزاء الدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">وتؤكد أبحاث الدماغ أن اللوزة - التي هي مركز الذاكرة الانفعالية- هي الأكثر ارتباطًا بالعواطف، وهذا الاكتشاف يدل على أن العواطف تؤثر كثيرًا في طرق التفكير التي تعالج بها الأمور. فالحياة بدون اللوزة هي حياة مجردة من أي معنى من معانى الشخصية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ب- الحركة تعزز التعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">فحركة الجسم تنمي التعلم من جهات عدة، كما أن مراكز الحركة في الدماغ تتحمل مسئولية التفكير المتسلسل. إن النتائج الأساسية المتصلة بالعلاقة بين الحركة والإدراك المعرفي تتمثل فيما يأتي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الحركة عامل رئيس بالنسبة للوجود الفعلي للدماغ، فالكائن الحي الذي يتحرك من مكان إلى آخر هو فقط الذي يحتاج إلى دماغ النصف الأمامى من الدماغ بأكمله مخصص لتنظيم العمل العقلي والبدنى، لقد نشأت وظائف الدماغ العليا من الحركة، ولازالت تعتمد عليها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الحركة مسألة بالغة الأهمية لكل وظيفة من وظائف الدماغ بما في ذلك التخطيط، وتنفيذ الخطط، والتذكر، والانفعال، واللغة، والتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">القدرة على التقليد والمحاكاة- وهي إحدى الطرق الأكثر قوة التي يستخدمها الصغار للتعلم- تستند إلى الحركة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إذا كان ذلك هو الحال، فإنه من الواضح أن جعل الطلاب يجلسون بهدوء في صفوف يُعد السيناريو الأسوأ بالنسبة للدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span style="color: red;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>3- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أثـر الشخصـية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span style="color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن تفضيلات الشخصية وأمزجتها تؤثر بقوة على عملية التعلم، حيث تؤثر على كيفية استيعاب المتعلمين للمعلومات وعلى كيفية تنظيم أنفسهم خلال التعلم عند تطبيقه، وعلى الأهمية التي يوعونها عند اتخاذ القرارات، وكذلك اتجاهاتهم نحو الآخرين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن هذا المفهوم يصف التركيبة الداخلية للدماغ. كيف يعمل عندما يستقبل معطى حسيًا، وكيف يهضمه لتكوين معنى منه، وكيف يربطه بالمعارف السابقة، ويجعله ذا معنى، ويطبقه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">فهناك الحسيون الذين يتعلمون من خلال التفاصيل مع معطى ملموس يمكن رؤيته أو سماعه أو لمسه أو تجربته.. إلخ. وهناك البديهيون الذين يفضلون التعامل بالصورة الكلية وينطلقون من خلالها لإعطاء معنى للجزئيات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن أثر الشخصية في الممارسات التربوية والتحصيل كبير جدًا، لذا يجب علينا أن نعترف ونقدر اختلافاتنا، ونتعلم كيف نجعلها عاملًا مفيدًا، وقيمة مضافة بدلًا من أن نجعلها عامل إثارة، ثم يجب أن نعي أن التعلم القوي (المتعمق والسريع مع القدرة على تطبيقه) يحدث عندما يكون المتعلمون قادرين على العمل على نحو يتسق مع تركيبتهم العقلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">لذا يجب أن تعيد المدارس بناء نفسها لتتلاءم مع الأطفال بدلًا من أن نتوقع من الأطفال أن يغيروا طريقة تعلمهم في محاولة للتلاؤم مع طريقة تعليم المدارس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span style="color: red;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>4- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكـاءات المتعـددة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span style="color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">لإدراك القوة الكامنة في نظرية الذكاءات المتعددة فإنه يتعين على المرء أن يميز بين الكيفية التي يستقبل بها الطلاب المعلومات (الأشكال البصرية، والسمعية، واللمسية، والحركية) في مقابل الكيفية التي يعالجون بها تلك المعلومات داخل أدمغتهم من أجل تكوين معنى للمعطى أولًا، ومن ثم استخدامه للتطبيق العملي في عالم الواقع. إن هذه الذكاءات هي مجموعات من مهارات حل المشكلات، وليست مجرد بوابات تمر عبرها المعلومات للوصول إلى الدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء اللغوى: ومركزه على الأغلب نصف الدماغ الأيسر، في الفصوص الصدغية والأمامية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء المكاني: ومركزه الأساسي نصف الدماغ الأيمن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء الجسمي/ الحركى: يميل هذا الذكاء إلى التمركز في نصف الدماغ الأيسر عند الأفراد اليمينيين، ويميل إلى التمركز في نصف الدماغ الأيمن عند الأفراد اليساريين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء الموسيقي: ومركزه نصف الدماغ الأيمن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء الضمنشخصي: وهذا الذكاء يتضمن فحص الفرد لمشاعره ومعرفته بها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء البينشخصي: ويتضمن النظر إلى خارج الذات نحو سلوك الآخرين ومشاعرهم ودوافعهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الذكاء الطبيعي: وهو ذكاء يسمح للأفراد بأن يميزوا بين سمات البيئة ويصنفوها ويستخدموها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span style="color: red;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>5- التعلم عملية مكونة من خطوتين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span style="color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أ- اكتشاف الأنماط وفهمها، وهي عملية يقوم الدماغ من خلالها بتكوين معنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن السمة الأبرز لدماغ الإنسان هي ولعه الملموس بالبحث عن أنماط واكتشافها.. والنمط عبارة عن وحدة مثل: أي شيء، أو عمل، أو إجراء، أو موقف، أو علاقة، أو نظام يمكن التعرف عليه من خلال اتساق مادي حقيقي في التلميحات والإرشادات التي يقدمها الدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">يؤكد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> «Hart» </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أنه ليس هناك جزء في دماغ الإنسان يكون بطبيعته منطقيًا أثناء تعلمه، بمعنى أثناء تكوينه للمعنى، وهذا يختلف عن قدرته على استخدام المعلومات التي تم تعلمها بطريقة منطقية أو مرتبة إذا ما تطلب الموقف ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ب- تكوين برامج عقلية ذات معنى لاستخدام مـا تم فهمه وتخزينه في الذاكرة الطويلة الأجل، بمساعدة من طرف آخر في البداية، ثم استخدامه فيما بعد بشكل تلقائي تقريبًا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ويعرف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> «Hart» </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">البرنامج بأنه سلسلة من الخطوات أو الأعمال القصد منها تحقيق غاية ما، والذي ما إن يبنى يخزن في الدماغ وينفذ بشكل متكرر كلما رأي الشخص أن هناك حاجة لتحقيق نفس الغاية. قد يكون البرنامج قصيرًا مثل إعطاء إيماءة بالرأس إشارة إلى الموافقة، أو قد يكون طويلًا مثل عزف مقطوعة موسيقية باستخدام البيانو، والذي يتطلب آلافًا من الخطوات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">العناصر المنسجمة مع الدماغ والجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">يقدم نموذج التعليم المدمج تسع طرق لترجمة أبحاث الدماغ إلى تطبيقات عملية في غرفة الصف وقد جرت مناقشتها بالترتيب حسب قوتها في ترجمة الشراكة بين الدماغ والجسم إلى استراتيجيات عملية في الممارسات التربوية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>1- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">غياب التهديد/ تعزيز التفكير التأملى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إذا كانت أبحاث الدماغ تؤكد أن الانفعالات هي مفتاح التعلم وبوابته، وأنها التي تقود إلى الانتباه والتذكر وحل المشكلات... إلخ. لذا كان من الأهمية بمكان تهيئة بيئة تعليمية تعلمية خالية من التهديد، بما يسهم في توفير بيئة تساعد على تحقيق التفكير التأملى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن هاتين الخصيصتين تمثلان جوهر وروح العلاقة بين الدماغ والجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">يؤكد الدكتور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> «John Ratey» </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أن الضجيج العقلي الزائد الذي يدور في الدماغ كنتيجة للتعامل مع التهديد والتوترات يمكن أن يجعل من الصعب علينا أن ندرك ما يجرى، حيث يضيف أعباءً زائدة للدوائر الأخرى المتمثلة بالانتباه، والذاكرة، والتعلم، والإدراك المعرفي، والاستقرار الانفعالى، أو أية وظيفة أخرى من وظائف الدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن أدمغة المتوترين تدخل أجهزتهم العصبية في زيادة حمل معلوماتى، فلو دخلوا اختبارًا- مثلًا- فإنهم ينظرون إلى أسئلة الاختبار ولا يرون بالفعل كلمات معينة مما يجعلهم يسيئون فهمه ويعطون بالتالي إجابة خاطئة. بل إنهم قد لا يرون حتمًا أسئلة بأكملها في الورقة الامتحانية، فأدمغتهم مشغولة جدًا في التعامل مع الضجيج لدرجة أن القنوات البصرية في الدماغ غير مفتوحة لتدرك أو ترى بشكل سليم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن القدرة على التفكير التأملي يخفف من حدة التوتر ويحسن التعلم، وفي غياب التفكير التأملي سيبقى التعلم سطحيًا ومخزنًا في الذاكرة القصيرة الأجل، وربما يخفق الدماغ في أخذ قراره لتخزينه في الذاكرة الطويلة الأجل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">في كثير من الأحيان نجد أنفسنا مستغرقين في متابعة شىء ما لدرجة أننا نفقد الشعور بالوقت ولا نتابعه، حتى إن المشتتات الخارجية تبقى بلا تأثير. يقدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> Mihaly Csikszentimihalyi </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">وصفًا رائعًا للحالة العقلية التي هي موطن التفكير التأملي يطلق عليها حالة «الخبرة الانسيابية»، وتتحقق هذه الحالة عندما نجد أنفسنا مستغرقين بالكامل في مكان تتفاعل فيه قلوبنا وعقولنا ورغباتنا في وقت واحد وإلى درجة لا تستطيع معها المشتتات الخارجية اختراقنا. إن مصطلح «الانسياب» يعكس الحالة العقلية المثالية للتعلم، لأن الانهماك فيه يكون قويًا كما أن التعلم يبدو بلا جهد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>2-الحركــة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">لا شك أن للحركة دورًا فاعلًا في تعزيز التعلم المنسجم مع الدماغ. إنها تضفي المتعة، وتضبط الحالة الانفعالية، وتسهم في إعادة النشاط وتخفيف الضغط عن الطلاب المتوترين. إن التخطيط للحركة رغبة في تطبيق المفاهيم والمهارات التي يتم السيطرة عليها يؤدي إلى استيقاظ أجزاء إضافية من الدماغ، ويساعد على تخزين المحتوى في تلك الأجزاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">لذا فإن المعلم الذي يسعى حثيثًا للبحث عن مفتاح لعقول الطلاب وقلوبهم، نقول له: تهانينا لقد وجدته.. إنه الحركة!! يجب أن نعيد النظر- إذن- في التعامل مع التربية الرياضية باعتبارها مجرد «ألعاب»، أو ممارسة للرياضة، إلى التعاطي معها باعتبارها «الحركة من أجل التعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>».</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>3- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">التعــاون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">السمة الغالبة على التعلم هي أنه يحدث في سياق اجتماعي فنحن مفطورون جينيًا على التعلم على هذا النحو.. فتنمية الذكاءات المتعددة تحتاج إلى أسلوب التعلم التعاونى، وهو من أقوى الأدوات لتحقيق ذلك، إذ إن المجموعة التعليمية المكونة من ذوي قدرات ذكائية مختلفة تقدم نتيجة أكثر فاعلية، كما أن هذه المجموعات المتنوعة تساعد الطلاب في ممارسة البحث عن أنماط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ومن منظور أبحاث الدماغ يؤكد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> «Hart» </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">عن مدى الحاجة لكميات كبيرة من المعطى للدماغ والتي يساعد التعاون في توفيرها. في إتاحة الفرصة للطلاب بمعالجة المعلومات أو توظيفها عمليًا كأحد العناصر الرئيسة للتعلم. فعمليات التعلم النشطة تؤدي إلى أدمغة نشطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن الفهم الكامل لما يتم تعلمه والقدرة على تطبيقه في مواقف حقيقية يتوقف على توافر فرص عديدة لمعالجة المعلومات في عقولنا واختبارها، والتوسع فيها بما تم تعلمه سابقًا. التعاون مع الآخرين يسمح لنا باختبار تفكيرنا في نفس الوقت الذي نوسع فيه قاعدتنا المعرفية. إن معلما واحدًا يواجه صفًا يتكون من (30) دماغًا لكل منها طريقة مختلفة تمامًا في التعلم، لا يكفي لأداء المهمة. من هنا فإن التعاون، أي قيام الطلاب بتعليمهم بعضهم بعضًا، يعد بنية أساسية للبيئة التعلمية المنسجمة مع الدماغ والجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>4- البيئة الغنية الحسنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الحواس هي طاقات للمعرفة ونوافذ للتعلم، وكلما تضافرت قوى الإحساس في مجال التعلم كان التعلم فاعلًا وكانت مخرجاته أفضل. والحواس التي يملكها البشر ليست خمس حواس فقط، بل إن البشر يملكون على الأقل (19) حاسة. وليس بمستغرب أن يكون هناك ترابط مباشر بين عدد الحواس التي يتم تنشيطها ومواقع النشاط الدماغي. فكلما كان مدى المعطيات الحسية أكبر، زاد النشاط الفسيولوجي في الدماغ وزاد نموه، وهذا من شأنه أن يؤدي إلى مزيد من التعلم وإلى زيادة احتمال الاحتفاظ بذلك التعلم في الذاكرة الطويلة الأجل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن البيئة التعليمية المثالية هي بيئة تعلمية تركز المعطى الحسي على المفهوم أو المهارة المراد تعلمها وتعد زيادة المعطى الحسي هدفًا مهمًا وذلك لأسباب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن المعطى القادم عبر الحواس هو الطريقة الوحيدة التي يستخدمها الدماغ لإحضار معلومات من العالم الخارجي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">-</span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">تمكن الكميات الكبيرة من المعطى الحسي الطلاب من استيعاب المفاهيم والمعلومات بدقة وبشكل كامل، وتزيل الفهم الخاطئ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">-</span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">تسبب كميات كبيرة من المعطى الحسي تغييرات فسيولوجية في الدماغ تؤدي إلى ظاهرة التعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>5- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">المحتـوى ذو المعـنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن وجود محتوى له معنى بالنسبة للمتعلم يعني ببساطة شديدة تحقيق الاهتمام من قبل المتعلم بالنسبة للمحتوى. إن هذا الاهتمام يساعد على ربط الخبرات السابقة ذات الصلة بالتعلم الجديد، وهو ما يوفر صندوقًا بريديًا في الدماغ يكون جاهزًا لاستقبال ومعالجة المفاهيم والمهارات ذات الصلة، كما أنه يقوي الاستجابة الانفعالية لدى المتعلم للمادة المراد تعلمها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن الانغماس والحضور في بيئة تعلمية توفر معطيات حسية يسهم ذلك في تحقيق تعلم يقاوم النسيان. فإذا كان الطلاب يحملون مفاهيم خاطئة، فإننا سنحتاج إلى كميات كبيرة من المعطى الحسي لإعادة تنظيم شبكة الروابط في أدمغتهم، فعندما طلب من خريجي جامعة هارفارد وأساتذتهم أن يوضحوا أسباب حدوث الفصول الأربعة، كانوا ومايزالون يطبقون معرفتهم التي حصلوا عليهم في طفولتهم عن المدفأة، بمعنى أنك تشعر بسخونة عندما تقترب منها وببرودة أكثر عندما تبتعد عنها، فكذلك تكون الأرض أكثر سخونة في فصل الصيف لقربها من الشمس، وأكثر برودة في فصل الشتاء لبعدها عن الشمس، على الرغم مما تعلموه في المقررات الثانوية والجامعية. إن جميع ما تعلموه من دروس المتحدث على معلومات غير مباشرة عن طريق المحاضرة والمقررات الدراسية في المرحلة الثانوية والجامعية أخفقت في توفير المعطى الحسي الضروري لإبطال ما تعلموه في طفولتهم عن الأجسام الساخنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">«</span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">يمكنك أن تقود الحصان إلى الماء لكنك لا تستطيع أن تجبره على الشرب» مثل ريفي قديم ويصح أن ينطبق أيضًا على المدينة، كما يصح أن ينطبق بشكل خاص على غرفة الصف فالأحصنة تشرب الماء فقط عندما تكون عطشى. والطلاب كذلك يأخذون ما يجدونه ذا معنى بالنسبة لهم. ويبدأ المعنى باستجابة انفعالية، فالانفعال والمعنى مترابطان، فأنت لا تستطيع أن تمتلك قرارًا بالمعنى بدون خطاف انفعالي، وبدون شيء ما يجذب الانتباه ويثير رغبة في أي تعرف أكثر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>6-</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الخيــارات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">في الحقيقة أن من غير المعقول إعطاء دماغين مختلفين تمامًا- وليس هناك دماغان متشابهان- نفس المعطى، ثم توقع أن يكون الناتج هو نفسه. إن هذا العمل ليس فقط غير منصف فحسب، بل ينطوي على قسوة أيضًا. فنحن إذا أردنا الحصول على نفس النتاجات التعلمية من أدمغة مختلفة، علينا أن نقدم معطى مختلفًا لكل دماغ، أي كل ما يحتاج إليه كل دماغ للوصول إلى المعيار المطلوب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن الاعتماد على الكتاب المقرر فقط لمعالجة قضايا مثل الفروق الفردية والخبرات السابقة، وحاصل الذكاء، والتفضيلات الشخصية، والعمليات الدماغية، يعد أمرًا بالغ السوء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">وحيث إن تركيب كل دماغ يختلف عن الآخر بسبب العوامل الجينية والبيئية، والخبرات السابقة، فإنه يتعين علينا أن نسمح للطلاب بأن يختاروا الأنماط التي تناسبهم لحل مشكلة ما، ما دام أنها تعطي أجوبة صحيحة ونواتج مفيدة. أما أن نطلب من الدماغ أن يعمل بطريقة محددة فتلك هي الطريقة الأسرع للإحباط، وذلك هو التعطيل الكبير للتفكير التأملي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>7-</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الوقـت الكافــي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">كما أن كل دماغ يختلف عن الآخر، كذلك تختلف طريقة كل طالب عن الآخر في اكتشاف الأنماط، وتكوين المعنى... إلخ. وأيضًا تختلف مساحة الزمن التي يحتاجها كل واحد منهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">على أن العوامل التي تؤثر بشكل مباشر على كمية الوقت التي يحتاجها الطلاب لاكتشاف الأنماط وتكوين المعاني على سبيل المثال هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الخبرة السابقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">نوع وكمية المعطى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">تركيب الدماغ (التشابكات القائمة بين خلايا دماغ المتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">بغض النظر عن السبب الذي قد يحتاج المتعلم المزيد من الوقت لأجله، فلا بد من توفير الوقت للطالب. إن إغلاقنا لدفتر العلامات في وجه الطالب- أي عدم تقويمه- لأنه لم يستطع أن يتقبل المهمة في الوقت المحدد هو من أسوأ أنواع التمييز. إذ إن ذلك يبعث برسالة مفادها: إنك إذا لم تكن كبقية الزملاء، فإنك ستفصل ويتخلى عنك. وفي مثل هذه البيئة فإن التركيز لا يكون منصبًا على الإتقان بل على احتياجات البيروقراطية ذات الخطوات المحددة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن دفتر العلامات في صف التعليم المدمج يبقى مفتوحًا إلى نهاية العام الدراسى. فإظهار الإتقان في آخر يوم من المدرسة هو بنفس جودة الإتقان الذي يتم في أول يوم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن تعلمنا أيًا كان نوعه أو مادته، ومعرفتنا بكيفية استخدام ما تعلمناه، كلاهما يتطلب من الدماغ وقتًا كافيًا ليتمكن من معالجتها، وليحدث تلك التغييرات الفسيولوجية التي تؤدي إلى الذاكرة الطويلة الأجل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ببساطة، يحتاج النمو البدني- للجسم والدماغ- إلى وقت للاستقصاء، وقت للتأمل، وقت للعلم، وقت للعمل، وقت للمحاولة مرارًا حتى نصل إلى الوضع الصحيح، وحتى نتعلم المفهوم أو المهارة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ولا شك أن مقدار الوقت اللازم لعمل ذلك يختلف من دماغ إلى آخر وذلك تبعًا لمقدار ما لديه من معرفة سابقة ذات صلة بالمهمة الحالية، وتبعًا لما يفضل الدماغ العمل عليه، وأخيرًا تبعًا للميول والحماس الشخصى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
</span><span dir="LTR" style="color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>8-</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">التغذية الراجعة الفورية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">يؤكد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> «Hart» </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أن أصعب شيء على الدماغ هو أن يتخلى عن شيء سبق تعلمه. كلنا مررنا بالمشكلة التالية. هل التهجئة الصحيحة هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> Maintannence </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> Maintainence </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> Maintenance</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>؟ وفي كل مرة نضطر فيها إلى تهجئة الكلمة، ألا تبرز جميع الخيارات الثلاثة أمامنا بقوة وتنافس؟ لماذا؟ لأنه في كل مرة تأتي فيها هذه التهجئات متزامنة إلى الدماغ كخيارات، فإن ترتيبها في الذاكرة يتعزز بنفس الدرجة. أو ماذا بشأن الإشارتين </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">و</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>< </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">هل العدد الأبعد عن الطرف المدبب هو الأصفر؟ أم أن ذلك يعتمد على الترتيب الذي تنطق به هذين العددين؟ أو توقف، لا أعرف لديك مشكلة في تعلم ذلك لأن الجواب الخطأ مخزن أو مرتب في الذاكرة بنفس قوة تخزين الجواب الصحيح في كل مرة نحاول فيها أن نتذكر أي الخيارات هو الصحيح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">أن الهدف الأول من التغذية الراجعة الفورية هو منع هذا النوع من الخلط أو التشويش العقلي. ولذا، قدم تغذية راجعة للطلاب قبل أن يبدؤوا بممارسة شيء ما بطريقة غير كاملة. فالتغذية الراجعة الفورية تساعد على تأمين توصيل الطلاب إلى فهم كامل وصحيح للمهارة أو المفهوم، وهذا مهم خاصة عندما يبدأ الطلاب دمج الخبرات الجديدة بالمعارف السابقة. فعلى سبيل المثال شريط فيديو يقدم مثالًا مدهشًا على كيف أن خبرات الأطفال مع الحرارة (كلما اقتربت أكثر، زادت الحرارة) تطغى على ما يتلقونه من محاضرات وما يدرسونه من مقررات. وكما توضح المقابلات مع الطلاب المتخرجين في جامعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> «Harvard» </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">فإنه حتى العمل على مقررات دراسية في الحركة المتطورة للكواكب يمكن أن تفشل في تبديد الافتراض الخاطئ الذي تكوّن لديهم في مرحلة الطفولة والذي يقول بأن فصل الصيف يتصف بالحرارة لأن الأرض تقترب أكثر من الشمس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن التركيز الحديث على أن يكون التعليم الأولي فاعلًا، والتأكد من أن الطلاب يتعلمون شيئًا ما بشكل صحيح ومتقن من أول مرة هو خطوة في الاتجاه الصحيح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="RTL"></span>9- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">الإتقــان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #4f81bd; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">إن أحد أكبر الإحباطات التي تجابه المعلمين قول الواحد منهم: لقد علمت هؤلاء الطلاب ولكنهم لم يتعلموا.. ماذا حدث؟ إن الإتقان في نموذج التعليم المدمج، يعني إتقانا في نموذج التعليم المدمج، يعني إتقان الدخول عبر معترك الحياة، وهو هدف أسمى من الحصول على علامة عالية في اختبار اختيار من متعدد. أو في اختبار صح/ خطأ. إن وصول ما نسبته 20% فقط أو أقل من طلاب الصف إلى مستوى الإتقان وفقًا للمنحنى الجرسى، يعد نتيجة غير مقبولة في مقابل بلايين الدولارات التي تنفق على التعليم. وعلاوة على ذلك، توضح أبحاث الدماغ بشكل جلي أنه بدون أن يكون هناك معنى لما يتم تعلمه، لا يبقى شيء للدماغ ليتذكره سوى التشويش وربما النفور من الموضوع الدراسي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">وللتحقق من مدى إتقان الطلاب في صف التعليم المدمج فإنه ينبغي الإجابة عن سؤالين اثنين يعكسان مفهوم التعلم المنسجم مع أبحاث الدماغ وهما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ماذا نريد من الطلاب أن يفهموا؟</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ماذا نريد منهم أن يعملوا بهذا الفهم؟</span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-align: left; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">يتبع</span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-63177704572163786592012-06-21T16:35:00.003-07:002012-06-21T17:18:24.286-07:00نموذج التعلم المستند الى الدماغ<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJ7ISA6glJnAW0LDUWsHD5qfbgzNRJgN9KdmOl58MIUncDuEbIvRQoy5CT0NaHEqBsBwKYkxmDfwKWO-7OiaDiiXNEE8zIIO-BJ3N89cmHpjWmhrhoBdq6LxUrtj37VBTmoipKcuFUuF-5/s1600/brain.jpg"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJ7ISA6glJnAW0LDUWsHD5qfbgzNRJgN9KdmOl58MIUncDuEbIvRQoy5CT0NaHEqBsBwKYkxmDfwKWO-7OiaDiiXNEE8zIIO-BJ3N89cmHpjWmhrhoBdq6LxUrtj37VBTmoipKcuFUuF-5/s320/brain.jpg" /></a><br />
<br />
<br />
<span style="color: red; font-size: x-large;">ما هو نموذج التعلم المستند إلى الدماغ ؟</span><br />
<br />
<br />
للإجابة على هذا السؤال نورد بداية الحقائق التي توصل لها علماء علم الأعصاب وذات العلاقة بالتعلم :<br />
<br />
<br />
<br />
1. يعتقد علماء الأعصاب أن الدراسة المباشرة للدماغ هي الطريق الوحيد لفهم أسباب السلوك . فهم متجاوزون للتفسير السلوكي الذي يذهب إلى أن السلوك نتاج عوامل بيئية خارجية فقط ( مثيرات ، معززات ) . ومتجاوزون للنظريات المعرفية القائمة على افتراضات نظرية للعمليات المعرفية ( انتباه ، إدراك ، معالجة ، تذكر ، ... الخ ) . على أمل تحديد الجذور النيورولوجيه لتلك العمليات بإعتبارها الوظائف العقلية للدماغ.<br />
<br />
<br />
<br />
2. الجهاز العصبي هو القاعدة الفيزيقية لعملية التعلم الإنساني . فالدماغ ليس حاسوباً . إنه جهاز ذاتي التنظيم ، يدرس تركيباً ووظيفة بتقنيات لم تكن متوفرة من قبل .<br />
<br />
<br />
<br />
3. الدماغ يتغير عبر دورة الحياة وفقاً لما يتعرض له الفرد من خبرات . فكلما أتيحت الفرصة للدماغ لممارسة وظائفه العقلية كما غيرنا في تركيبه وطورنا أنماطاً مختلفة من الترابطات يسهل تكرارها .<br />
<br />
<br />
<br />
4. الخلية العصبية تتعلم ، الدماغ قادر على صنع شبكات عصبية تبعاً لتعقيد التعلم بما يؤثر على قدرة الدماغ على التكيف مع البيئة . إن الشبكات التي تعزز من خلال إعادة تشغيلها تبقى وتتقوى في حين أن الشبكات التي لا يتكرر تشغيلها تضمحل . وعليه فإن الخبرات التي يمر بها الطفل في عامه الأول كفيلة بتكوين شبكات عصبية تجعل دماغه يقترب من الحالة التي يصل إليها في سن الرشد . ( Chugani , 1998) وللمزيد راجع بحثه المشار إليه في الموقع ( npin.org ) .<br />
<br />
<br />
<br />
5. الوصلات بين الخلايا العصبية التي تعرف باسم الشجيرات Synapsis تشكل ممرات عصبية أو خرائط التعلم Learning Maps .<br />
<br />
<br />
معظم هذه الممرات العصبية تتواجد بنهاية السنة الثالثة من العمر .<br />
<br />
<br />
<br />
6. للخبرات الحسية في السنوات المبكرة من عمر الطفل تأثير كبير في تطور الدماغ ومن ثم في السلوك والتعلم . Hast & Risley , 1995) ) وللمزيد راجع بحثهما المشار إليه في الموقع ( npin.org ) .<br />
<br />
<br />
<br />
7. إن طبيعة التعلق بين الرضيع ومن حوله تؤثر في تطور دماغه . فالعلاقات المضطربة داخل الأسرة تدفع بدماغ الطفل إلى استهلاك كمية أكبر من الجلوكوز لمواجهة الضغوط النفسية بدلاً من استخدامه في الأنشطة المعرفية . وأن تكرار التعرض لتلك الضغوط يدفع بالدماغ إلى أن يطور مواقع مستقبلات الاستثارة لبعض المواد الكيميائية ، وهذه المواقع ترتبط بالاندفاعية والعدوانية . ( Robenstein ,1998) و ( Kotulak , 1996) وللمزيد راجع بحثهما المشار إليه في الموقع ( npin.org ) .<br />
<br />
<br />
<br />
8. يُولّد الأطفال بكثافة أقل للشجيرات مقارنة مما سيكون عليه الحال في مرحلة الرشد . بعد شهور من الميلاد يتسارع تكون هذه الشجيرات ليصل إلى %50 أكثر من الراشد وذلك في سن أربع سنوات . ويلاحظ أن توقيت هذه العملية يختلف في الدماغ من منطقة إلى أخرى . فمثلاً تنامي عدد الشجيرات في منطقة الأبصار تسير بسرعة ابتداءً من الشهر الثاني وتتضاعف سرعتها في العمر من ( 10 – 8 ) شهور ثم تنخفض في سن عشر سنوات . مناطق الدماغ الخاصة بالانتباه والذاكرة قصيرة المدى ، والتخطيط والكائنة في القشرة الدماغية تبدأ فيها هذه العلمية متأخرة .<br />
<br />
<br />
<br />
9. مناطق الدماغ تتطور في خطوات متتالية يمكن التنبؤ بها وبنتائجها بما يمكن من تحديد الوقت الأنسب لتعلم المهارات الحركية ( من الميلاد إلى سن أربع سنوات ) ، ومهارات الحركات الدقيقة ( ما بين الثالثة والتاسعة ) ، والموسيقى من السادسة إلى التاسعة . وللمزيد راجع البحث المنشور في الموقع ( Fes.tam.edu) .<br />
<br />
<br />
<br />
10. حدد علماء الأعصاب الشبكة العصبية Neural net التي تعمل أبان التعلم بالتقليد Im-itation والشبكة الخاصة بتمييز الذات عن الآخر أبان عملية التعاطف Empathy . حيث وجدوا أن الشبكة الأولى تقع في منطقة التلفيفة الصدغية العليا Superior Temporal Gyrus ، والثانية في القشرة السفلى اليمنى في النصفين الكرويين . ومن المعتقد أن هذه المنطقة تلعب دوراً في عملية العزو .<br />
<br />
<br />
<br />
11. القشرة الجديدة Neocortex تنشط أثناء عملية التعلم خاصة مع الأشكال العليا من التعلم .<br />
<br />
<br />
<br />
12. تطور الفص الأمامي Frontal lope فيما بين (14-10 سنة ) ، حيث يمكن للطفل إتمام عمليات حل المشكلات والتفكير الناقد والتنظيم .<br />
<br />
<br />
13. الدماغ قادر بالفطرة على : استكشاف الأنماط ، التذكر ، إعادة التنظيم الذاتي ، التعلم ، تحليل البيانات ، التأمل الذاتي، الإبداع ، والابتكار .<br />
<br />
<br />
<br />
14. من مبادئ الدماغ ذات العلاقة بالتعلم نذكر :<br />
يتضمن التعلم كلاً من الانتباه المركز والإدراك الطرفي . ü <br />
يتضمن التعلم عمليات واعية وعمليات غير واعية .ü<br />
يدعم التعلم المعقد بالتحدي ويكف بالتهديد .ü<br />
التعلم فطري .ü<br />
لدينا على الأقل طريقتان لتنظيم الذاكرة المكانية ، ولدينا مجموعة أنظمة للتعلم .ü<br />
التعلم يشغل الأجهزة الفسيولوجية كلها .ü<br />
<br />
<br />
إن نعرفه من حقائق الدماغ تركيباً ووظيفة غيض من فيض . وما يهمنا هنا هو تلك الحقائق ذات العلاقة بالنمو والتعلم . وإن هذ المعلومات التي نعرفها قابلة للتعديل والتطوير في ضوء نواتج الأبحاث الجديدة في مجال الدماغ . وعليه فإن الاختصاصيين في علوم النفس والتربية بحاجة ماسة لمتابعة أبحاث الدماغ وتعديل أدواتهم التربوية والتعليمية والعلاجية والإرشادية وفقاً لما يكشف عنه علماء علم الأعصاب .<br />
<br />
<br />
<br />
فالتعلم المستند إلى الدماغ نظرية في التعلم تستند على الدماغ تركيباً ووظيفة . إن هذا التعلم سيظل مستمراً طالما لم يمنع الدماغ من أداء عملياته الطبيعية لأي سبب من الأسباب .<br />
<br />
<br />
<br />
غالباً ما يقال أن كل فرد قادر على التعلم ولكن الأصح أن نقول أن كل فرد يمارس عملية التعلم ، نظراً لأن كل فرد يولد بدماغ يتعلم بالفطرة . إن التعليم التقليدي غالباً ما يقمع التعلم بعدم تشجيعه أو تجاهله ، أو معاقبته لعمليات التعلم الطبيعية للدماغ .<br />
<br />
<br />
<br />
<span style="color: orange;"> ثمة ثلاث تكنيكات تعليمية ترتبط بالتعلم المستند إلى الدماغ هي :</span><br />
<br />
<br />
1. الغمر Orchestrated Immersion : تخليق بيئات التعلم التي تعمل على غمر الطلبة في الخبرة التربوية .<br />
<br />
<br />
<br />
2. الاسترخاء Relaxes Alertnes : محاولة إزالة الخوف لدى المتعلمين أثناء مجابهتهم للتحديات القوية الصادرة عن البيئة .<br />
<br />
<br />
<br />
3. المعالجة النشطة Active Processing : السماح للمتعلم بتذوق وتمتين المعلومات بالمعالجة النشطة لها .<br />
<br />
<br />
<br />
<span style="color: orange;"> في المجال التربوي ، يمكن لهذا النموذج التعليمي اقتراح ما يلي :</span><br />
<br />
<br />
1. في مجال المنهاج ، يجب على المعلمين تصميم تعلم يتمركز حول اهتمامات الطالب ، وجعل التعلم ضمن سياق Contextual .<br />
<br />
<br />
<br />
2. في مجال التعليم ، على المعلمين أن يَدَعُوا الطلبة يتعلمون في فريق ، ويستخدمون التعلم الشمولي ( التعاوني ) Peripheral Learning . كما أن على المعلمين أن يديروا التعلم حول مشكلات حقيقية ، ويشجعون الطلبة على التعلم من خلال جلسات خارج الغرفة الصفية وخارج البناء المدرسي .<br />
<br />
<br />
<br />
3. في مجال التقييم ، حيث أن جميع الطلبة يتعلمون ، فإن تقييمهم يجب أن يسمح لهم لفهم أساليب تعلمهم وتفضيلاتهم، مما يتيح لهم مراقبة وتطوير عمليات تعلمهم وللمزيد حول التقييم راجع الموقع التي (<a href="http://www.fundastanding.com/">www.Fundastanding.com</a> ) .<br />
<br />
<br />
<span style="color: red; font-size: x-large;"> * ـ مراحل التعلم الدماغي :</span><br />
<br />
<br />
1- الاعداد Preparation التجهيز Priming<br />
<br />
2- الاكتساب Acquistion التعليم المباشر وغيرالمباشر Direct & indirect learning<br />
<br />
3- التفصيل Elaboration تصحيح الاخطاء error correction <br />
<br />
4- تكوين الذاكرة Memory formation الراحة rest الانفعالات emotions روابط التعلم المرمز association encode learning<br />
<br />
5- التكامل الوظيفي functional lntegration الاستخدام الموسع extended usage<br />
<br />
6- مرحلة الاعداد : توفر هذة المرحلة اطار عمل للتعلم الجديد ويجهز دماغ المتعلم بالترابطات الممكنة وتشمل هذة المرحلة فكرة عامة عن الموضوع وتصور ذهني للمواضيع ذات الصلة وكلما كان لدى المتعلم خلفية اكثر عن الموضوع كلماكان اسرع في تمثيل المعلومات الجديدة ومعالجتها .<br />
<br />
7- مرحلة الاكتساب : وهو تشكيل ترابطات تشابكية جديدة فاذا كانت المدخلات غير مترابطة فسيتكون فقط ترابطات ضعيفة واما اذا كانت المدخلات مألوفة فستقوى الترابطات المثارة وينتج التعلم وان .<br />
<br />
8- مصادر الاكتساب غير محدودة تشمل : المنافسة والمحاضرة وأدوات بصرية ومثيرات بيئية وتعتمد هذة الخطوة في تكوين الترابطات بشل كبير على الخبرة السابقة وكلما كانت الخبرة القبلية أكبر زاد احتمال حدوث التفصيل .<br />
<br />
9- الاسهاب لحظة الاكتشاف أو الاستبصار : وهي تكشف عن ترابط المواضيع ودعم تعميق الفهم ، للتاكد من أن الدماغ يحافظ على الترابطات التشابكية التي تكونت نتيجة التعلم الجديد ، ومن اجل ذلك يحتاج المعلمون الى ادماج الطلبة في الانشطة الصفية من اجل فهم اعمق وتغذية راجعة مع استراتيجيات تعلم صريحة وضمنية اما اذا كان المعلم لا يعرف ما الذي حصل عليه طلبته فكيف له الن يتوسع في مادته بشكل فعال .<br />
<br />
10- تكوين الذاكرة : يهدف تكوين الذاكرة إلى تقوية التعلم بحيث أن ما تعلمه يوم الاثنين مثلاً قابل للاسترجاع يوم الثلاثاء، فلا يعني استخدام استراتيجية التفصيل أن دماع المتعلم سيرمز ما تعلمه في ذلك اليوم بشكل دائم ، فالأمر ليس بهذة البساطة فاحيانا وحتى بعد توفير فرص كافية للتجريب والتفاعل فلا يزال اثر الذاكرة عير قوي بشل كافي لكي ينشط وقت الامتحان فهناك عوامل تساهم في قضية الاسترجاع تشمل : الراحة الكافية والحدة الانفعالية والسياق والتغذية ونوع الترابطات وكميتها والمرحلة النمائية وحالات المتعلم والتعلم القبلي كل هذه العوامل لها دوراً حيوياً في عمق المعالجة والتعلم الذي يحدث .<br />
<br />
<br />
<span style="color: red; font-size: x-large;">* ـ بعض الإستراتيجيات المتواقفة مع الدماغ .</span><span style="color: orange;"> </span><br />
<b><span style="font-size: large;"><span style="color: orange;">• استراتيجية العصف الذهني :</span> </span></b><br />
* ـ ويمكن استخدامها لتوليد الافكار في أي وقت لأي وحدة دراسية، وعلى الرغم من أن المعلمين يستحدمونها في بداية الحصة الدراسية إلا إنه من المفيد استخدامها بعد انتهاء التعلم حيث يكون الطلبة مستعدون للمساهمة بأفكارهم وتستخدم أما مع الف باكمله أو مع مجموعات صغيرة .<br />
<br />
<span style="color: blue;"> * ـ الإجرءات : </span><br />
1- اطلب من الطلبة إعطاء مجموعة من الإجابات المحتملة لأسئلة معينة .<br />
2- سجل جميع الإجابات على اللوح بدون أي تعليق .<br />
3- نقح الأفكار واطلب من الطلبة أن يصنفوها في مجموعات .<br />
4- احتفظ بقائمة من المعلومات لاستخدامها كأساس للأسئلة وتوضيح الافكار أو لتحديد مستوى الطلبة عن الموضوع .<br />
<br />
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: orange;"> • استراتيجية المنظم الصوري :</span> </b></span><br />
• تعتبر هذه الإستراتيجية من الأدوات التوافقة مع الدماغ ، حيث تساعد الطلبة على فهم وتلخيص وترتيب أفكار معقدة كما تساعدهم في إنتقاء الأفكار الهامة والتفاصيل واكتشاف المعلومات المفقودة والعلاقات غير الواضحة .<br />
<br />
<span style="color: blue;"> * ـ الإجرءات : </span><br />
1- اختر المفاهيم التي تعتقد بأهمية معرفتها في وحدة دراسية معينة .<br />
2- عرض المفاهيم إما بكتابتها على اللوح أو على بطاقة .<br />
3- ناقش المنظم مع الطلبة واحصل على معلومات منهم في هذا وقت يخصص وقت قصير لهذه الخطوة .<br />
4- يمكن عرض المنظم لاحقاً في الوحدة الدراسية عندما يتعلم الطلبة مفاهيم أخرى .<br />
5- عرض المنظم في مكان مناسب في غرفة الصف بحيث يمكن للطلبة رؤيته كيفما تحركوا .<br />
6- توقع من الطلبة أن يتعلمو استخدام وتصميم المنظمات الصورية لوحدهم .<br />
<br />
<br />
<br />
يتبع</div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-23501774663663856402012-06-21T04:55:00.002-07:002012-06-21T05:01:31.493-07:00أسباب صعوبات التّعلّم<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; direction: rtl; margin-bottom: 5pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;"><b><u><br />
</u></b></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: x-large;"><u>مقدمه</u></span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من المعلوم أنّ أسباب صعوبات التّعلّم ما زالت من الأمور الدّاعية للحيرة لدى أولياء الأمور والباحثين وذلك لعدم القدرة على التّيقّن من أسبابها ، فلم تصل الأبحاث في هذا المجال على اختلاف أشكالها التّربويّة منها والطبيّة ودراسات علم النّفس العصبي وغيرها إلى نتائج قاطعةٍ تحدد أسباب صعوبات التّعلّم بصورةٍ واضحةٍ يسهل معها وضع البرامج والخطط العلاجيّة الملائمة لطلبة صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ المتفحّص للمراحل التّاريخيّة التي مرّ بها مصطلح صعوبات التّعلّم وما رافقها من تعريفاتٍ لهذا المصطلح ليدرك تمام الإدراك تعدّد أسباب صعوبات التّعلّم وتنوعها بين الأسباب النّفسيّة، ودورها في الإدراك الحسّي، والذّاكرة ، والإهمال التّربويّ، والأسباب العصبيّة والعوامل الأسريّة والعوامل الوراثيّة والمرضيّة كالحساسيّة والتهابات الأذن الوسطى وغيرها كما أشارت الأسباب إلى الأسباب السّلوكيّة من مثل الاندفاعيّة وفرط النّشاط فما زالت الدّراسات في هذا المجال منصبةً نحو تفسير الأسباب الظّاهرة لصعوبات التّعلّم فالحقل الطّبيّ لم يسفر في هذا المجال لغاية الآن عن نتائج سببيّةٍ قاطعةٍ وانحصار الدّور الطّبي لغاية الآن في الوقاية فقط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ هذا التّنوّع والتّعدّد الواسع لهذه الأسباب لم يلغ ِ لغاية الآن ذلك السؤال البديهي المطروح دائماً في هذا المجال ، ما هي أسباب صعوبات التّعلّم عند العديد من الأطفال ؟</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فما هو معروفٌ عن أسبابه حاليا - والقليل نسبياً- لم يعطِ التفسير الكامل الوافي له ، فصعوبة التّعلّم في إطارها المفهومي محيرةٌ إلى حدٍ ما وذلك لعدم التّيقن من أسبابها لأن مجال البحث فيها لم يصل بعد إلى ذلك المستوى المتطوّر الذي تكون معه أسباب صعوبات التّعلّم معروفةً وواضحةً تماماً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ التّعلّم السّوي يتطلّب من الطّفل استعداداً للمدرسة يتمثّل في النّضج المعرفي الكافي للتّعامل مع المنهاج المدرسي والتّحرر العاطفي من الاعتماد على الوالدين تمكّنه من التّفاعل مع المدرسة والرفاق بعيداً عن الأهل مع القدرة على السيطرة على المشاعر والاندفاعيّة وردة الفعل لدى الطّفل وخاصة فيما يتعلق بمتطلبات المدرسة فإذا تحقّقت هذه المتطلبات السابقة يعتبر عندها الطّفل جاهزاً للتّعلّم والالتحاق بالمدرسة والتي يمكن أن تتحقّق بين سن خمس إلى ست سنوات في حين إذا اختلّت هذه الجوانب فإن الطّفل سيعاني من مشكلاتٍ متنوعةٍ من بينها صعوبات التّعلّم وكما ورد في تعريفات صعوبات التّعلّم فإنّ السبب الرئيس للصّعوبة التّعلميّة يعود لقصورٍ وظيفي في الجهاز العصبي المركزي إلا أنّ البحث في هذا المجال أضاف عددأ من العوامل التي تصاحب أو تترافق مع الصّعوبة التّعلميّة نلخّصها بما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: x-large;"><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;">أولاً :العوامل الفيزيولوجية</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span>:-</span></u></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يبرز دور العوامل الفيزيولوجية في صعوبات التّعلّم من خلال أثر عدّة عوامل تساهم مجتمعةً أو منفردةً في إبراز صعوبات التّعلّم والتي تبرز على صورة عوامل جينيّةٍ أو عوامل الولادة أو سلامة وظائف الدماغ وغيرها وفي ما يلي عرضاً موجزاً لها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span style="color: magenta;"><strong><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">العامل الجيني</span></strong><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><b><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></b></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: magenta;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أوضحت نتائج الدّراسات التي قام بها ديكر وزميله ديفرز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Decker & Defries, 1980)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">على عددٍ من عائلات كولورادو والتي بحثت القراءة حيث أعطيت اختبارات القراءة والاختبارات المعرفيّة والتي طبّقت على (125 ) مئة وخمسة وعشرين طفلاٍ من ذوي صعوبات التّعلّم وأسرهم وبعد إجراء مقارنة أداءهم بأداء المجموعة الضابطة تبيّن وجود إختلافٍ في الأداء لدى الطّلبة الذين لديهم خللٌ في القراءة بصورةٍ واضحةٍ عن أداء أطفال المجموعات الضّابطة مع وجود اختلافٍ واضح ٍ في أداء والديهم عن أداء والدي المجموعة الضابطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما ظهر وبصورةٍ مشابهةٍ كدليلٍ على السّبب الجيني في الصّعوبات التّعلّميّة ما بينته الدّراسات التي أجريت على التوائم حيث أشارت إلى أنّ كلا الطّفلين التوأمين لديهم خللٌ في القراءة مما يثبت دور العوامل الجينيّة في صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Hermann, 1959<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما أفادت نتائج بعض الدّراسات التي أجريت على التّوائم وجود اشتراكٍ فيما بينهم على نحوٍ أكثر ارتباطاً مما كان لدى غيرهم من التّوائم غير المتماثلة جينيّاً في صعوباتٍ سلوكيةٍ وصعوباتٍ في التّطور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعلى الرّغم من تأكيد العديد من الدّراسات التي أجريت في هذا المجال والتي أكّدت بمجملها وجود ارتباطٍ بين صعوبات التّعلّم والعوامل الجينيّة الموروثة إلا أنّه ومع ذلك كلّه فلم تعرف الطّريقة التي يمكن من خلالها انتقال هذا العامل الجيني إلى الأطفال من خلال أسرهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ اندماج جينين متماثلين من الأم والأب لسمةٍ معيّنةٍ هذا يعني من النّاحية الجينيّة تأكد وجود السّمة بصورةٍ واضحةٍ لدى المولود في حين عندما تختلف الجينات فسوف تكون السيادة الجينيّة لأحد هذين الجينين الذي يقرّر بدوره السّمة السائدة لدى المولود أما الجين الآخر فيكون متنحياً ومع ذلك فقد وصفت صعوبة التّعلّم بأكثر من وصفٍ فمنهم من قال بأنها سمةٌ متنحيةٌ وليست سائدةً كما وصفت بأنها وراثيّةٌ متعدّدة الجينات أو أنها سمةٌ سائدةٌ متأثرةٌ بالجنس في حين أنّ انتقال الدسلكسيا والصور الأخرى من صعوبات التّعلّم تبدو مختلفةً فالأشكال المتعدّدة من الدسلكسيا مرتبطةٌ بالنماذج الوراثيّة ذات الجين السائد والنّماذج متعدّدة الجينات في حين فإن الحالات الأكثر شدّةً فتبدو أنها ناتجةٌ عن عاملٍ جينيٍّ متنحّ ٍ على الرّغم من أنّ الأطفال الذين لديهم صعوباتٌ في التّعلّم هم من الذّكور فلا يوجد ما يدل على أنّها من العوامل الموروثة المرتبطة بالجنس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما يوجد بعض الارتباطات المعيّنة لصعوبات التّعلّم ذات الارتباط بالعيوب الجينيّة غير الوراثيّة سببها اختلال الصّبغ الجينيّ والتي لا تنتقل عبر الأسر فعند مقارنة أداء الأطفال ذوي الخلل الصّبغيّ بالأطفال العاديين لوحظ وجود صعوباتٍ تعلميّة اشد عند الأطفال ذوي الخلل الصّبغيّ عنها عند الأطفال العاديين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ونظراً لصعوبة تحديد دور العوامل الجينيّة بصعوبات التّعلّم أحياناً وعلى الرغم من كل المؤشرات التي قدّمتها الدراسات الجينيّة حول دور العوامل الجينيّة في صعوبات التّعلّم إلا أنّها لا تدلّ وحدها على قابليّة الصّعوبات التّعلّميّة لأن تكون موروثةً فهناك عوامل أخرى قد تكون راجعةً إليها ( الوقفي</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>،</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (</span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1996<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span style="color: magenta;"><strong><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>-</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">عوامل الولادة وما قبلها وما بعدها وتاريخ الميلاد</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span></strong></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="color: magenta;"><br />
</span> </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ التّعلّم السّوي يتطلّب نموّاً سليماً ونضجاً كافياً يتحقّق معه ذلك، لذلك فإنّ أيّ خللٍ أو اضطرابٍ في جوانب النًمو لدى الأطفال ينعكس سلباً على التّعلّم لديهم في المستقبل ويشمل نمو الطّفل مراحله العمريّة المختلفة والتي تبدأ من فترات الحمل الأولى للجنين فقد تساهم العوامل المؤثّرة على نمو الطّفل في فترات الحمل من سوء تغذية ألام أو تعرّضها للأمراض مثل السّكري وأمراض الكلى واختلال عمل الغدد الصّماء أو النّزف أو تسمّم الدّم أو تعرّض الأم الحامل للحوادث أو الأشعة أو عمر الأم عند الحمل فلقد أشارت بعض الدّراسات حول ذلك الأمر إلى احتماليّة أن تكون عوامل ما قبل الولادة سبباً من أسباب صعوبات التّعلّم عند الأطفال ومن بين الدّراسات التي أوضحت ذلك تلك الدّراسة التي قام بها نيسفاندر وزميله جوردن</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Niswander & Gordon 1972)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والتي أظهرت وجود مشكلات عصبيّة في عيّنة الدّراسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وكما هو الحال في فترات الحمل فلا تقلّ مرحلة الولادة أهميّةً عن غيرها من أسباب صعوبات التّعلّم لدى الأطفال فقد يتسبب ضرب الرّأس أثناء الولادة والتي قد تنجم عن استخدام آلات الشّفط عند تأخّر الولادة أو نقص الأكسجين نظراً لتأخّر الولادة أو الولادة القيصريّة وغيرها من أثرٍ على الجهاز العصبي المركزي عند الطّفل والذي تبدو آثاره فيما بعد على صورة صعوبة ٍ في التّعلّم نظراً لتأثر الخلايا السّطحيّة للدماغ والتي تؤثر على بعض وظائفه مما يسبب صعوبة تعلمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولا تقلّ العوامل التي يتعرّض لها الطّفل ما بعد الولادة من سوء التّغذية أو التّعرض للأمراض وارتفاع درجات الحرارة مكانة عن غيرها فهي الأخرى قد تلحق الأذى في النّمو العصبي لدى الطّفل وتكون سبباً من أسباب صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويأخذ تاريخ الميلاد دوره الآخر في أسباب صعوبات التّعلّم فالأطفال الذين يدخلون المدرسة في عمرٍ مبكّرٍ يكون تحصيلهم الأكاديمي أقل من غيرهم من الأطفال الذين يلتحقون بالمدرسة في عمرٍ أكبر مما يدعم دور النّمو السّوي والنّضج في المساهمة في التّعلّم السّوي فالأطفال الذين يولدون في عام ٍ واحد ٍ ويقبلون في نفس العام المدرسي ليسوا في مستوى نضج ٍ ونموٍّ واحد ٍ فمن يولد في بداية العام في شهر كانون الثاني يكون أكبر عمراً ممن يولد في نهاية العام نفسه في شهر كانون الأول بأحد عشر شهراً فيكون استعداده النّضجي أفضل ممن يولد في نهاية العام نفسه ولذلك يكون الأطفال الذين يولدون في نهاية العام أكثر عرضةً لصعوبات التّعلّم نظراً لفرق النّضج بينهم وبين أقرانهم الذين ولدوا في بداية العام فهم أكبر منهم عمراً لذلك هم أكثر منهم نضجاً وقابليّةً للتعلم . وأن مما يدعم هذا التوجه ما لاحظته بعض الدّراسات من أن نسبة ً عاليةً من الأطفال المبدعين تكون بين الأطفال الذين يدخلون المدرسة في عمر ٍا أكبر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>.<strong><o:p></o:p></strong></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="background-color: white; color: magenta;"><strong><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">- </span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">العوامل المتعلّقة بالدّماغ</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span></strong></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="background-color: white;"><span style="color: magenta;"><br />
</span></span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نظراً لكون الدّماغ أساس عمليات التّعلّم والتّحكم والسّيطرة على الجسم والهيمنة المطلقة على كلّ وظائف الجسم والتي من بينها التّعلّم احتلّ الدّماغ مركزاً مهماً في الدّراسات التي حاولت تفسير صعوبات التّعلّم والتي دارت حول التّلف الدّماغي ومعالجة المعلومات البصريّة والمعالجات الصّوتية والجانبيّة الدّماغية والذّاكرة والتّمثيل الغذائي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فلقد بنيت فكرة التّلف الدّماغي كسببٍ من أسباب صعوبات التّعلّم نظراً لما لاحظته الدّراسات التي أجريت على مرضى أصيبوا بتلف ٍ في الدّماغ وما سبّبه هذا التّلف لديهم من مشكلات ٍ مثل صعوبات القراءة المكتسبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span class="apple-converted-space"> </span>Alexia<span class="apple-converted-space"> </span>) </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">حيث أظهرت الصّور الشّعاعيّة التّشخيصيّة وجود تلفٍ في خلايا الدّماغ المسؤولة عن عمليّات القراءة وقد تمّت مقارنة حالات أطفال لديهم صعوبات القراءة فوجد بينهم تشابه في ذلك مما أعطى مؤشراً على ردّ صعوبات التّعلّم إلى تلف ٍ في الدّماغ وإن كان التلف غير متشابهٍ بين الكبار والصّغار إلا أنّ التّلف الدّماغي يمكن أن يعطي تفسيراً على الأقل لبعض حالات صعوبات القراءة فالتّلف الدّماغي يحدث خللاً في الوظائف الأساسيّة لتركيبٍ معيّن ٍ من الدّماغ بغضّ النّظر عن كون هذا التّلف ناتجٌ عن أسبابٍ مباشرةٍ كنقص الأكسجين أو ناتجٌ عن التهابات الدّماغ أو ارتفاع درجة حرارة الجسم ..... أو كان هذا التّلف ناتجٌ عن أسبابٍ غير مباشرة ٍمثل الخلل الكيميائي في إفراز النّواقل العصبيّة فنقص هذه النّواقل يفقد الدّماغ بعض قدراته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعلى الرّغم من كلّ ذلك في محاولة تفسير صعوبات التّعلّم على أسس ٍ وظيفيّةٍ ناتجةٌ عن تلف ٍ في الدّماغ إلا أنّ هذا التّفسير يواجه عدداً من الإعتراضات والتي نصّت على أنّ المقارنات العصبيّة بين ذوي صعوبات التّعلّم والعاديين لا تشير إلى وجود اختلافاتٍ رئيسة وإن يكن هناك بعض الملامح العصبيّة المميّزة بين مجموعات ذوي صعوبات التّعلّم كما لم تبين نتائج الدّراسات حول تخطيط الدّماغ الكهربائي وفرق الجهد المثار باستمرار وجود مظاهر مميّزة للأشخاص ذوي صعوبات التّعلّم فقد وجد اختلالاتٌ في تخطيط الدّماغ على جميع المستويات وبرزت لدى جميع الأشكال في الدّراسات المختلفة وعلى الرّغم مما توصلت إليه الدراسات وعدم توفقها في إظهار التّلف الدّماغي عند الكثيرين من أطفال صعوبات التّعلّم فهذا بدوره لا يلغي عدم وجود التّلف الدّماغي لديهم فلربما يمكن إظهار نتائج أكثر دقّةً ومختلفةً لو استخدمت وسائل كشفٍ أكثر دقّة ً وتطوراً.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أما في مجال معالجة الدّماغ للمعلومات البصريّة فقد رأى بعض الدارسين أنّ وجود خللٍ في عمليات المعالجة الدّماغية للمعلومات المنقولة عن طريق البصر في مركز معالجة المعلومات البصريّة في الدّماغ عند عدد ٍ من الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم وعلى وجه الخصوص أولئك الأطفال الذين يواجهون صعوبات في القراءة التّطوّريّة</span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والتي ترد عادة ً إلى إضطرابات ٍ في بعض مكونات الجهاز البصري والذي يتكون في العادة من جزأين رئيسين هما الجهاز الخلوي الكبير ( صاحب الخلايا الكبيرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> )<span class="apple-converted-space"> </span>(magnocellular system)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أمّا الجزء الثاني فهو الجهاز الخلوي الصّغير ( صاحب الخلايا الصغيرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> )<span class="apple-converted-space"> </span>parvocelluar system)<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">واللذان يقعان في نواة الرّكبة الجانبيّة الظهريّة للمهاد واللذان يعملان على نقل المعلومات من الشبكيّة إلى منطقة الإبصار في القشرة الدماغيّة ويقوم الجهاز الخلوي الكبير والذي يتكون من طبقتين من الخلايا الكبيرة بنقل وإرسال الصّور المتعلّقة بالحركة والعمق والفروق الصّغيرة أو التّباين بين الأشياء أما الجهاز الخلوي الصّغير والذي يتكون من أربع طبقاتٍ خارجية فيتولى عمليّة نقل وإرسال المعلومات الخاصّة بالألوان والتّفاصيل الدّقيقة حيث تبين ومن خلال عمليات التّشخيص وجود عدم انتظام في الجهاز الخلوي الكبير عند الأطفال ذوي صعوبات القراءة التّطوّريّة وأنّ حجم خلاياه اصغر بحوالي 27% من الحجم الطّبيعي مع الإختلاف في الأشكال والحجم في حين كان الجهاز الخلوي الصّغير ضعيفاً</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<span class="apple-converted-space"> </span>Galaburda & livingstone , 1993<span class="apple-converted-space"> </span>) .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولكي ندرك الدّور الذي تقوم به عمليّات معالجة المعلومات في عمليّات التّعلّم أو القراءة فلا بدّ من معرفة الدّور الذي يقوم به كل من الجهاز الخلوي الكبير والجهاز الخلوي الصّغير في عمليات معالجة المعلومات الواردة عن طريق البصر فكما هو معلوم فليست العين إلا أداةٌ ناقلة ميكانكيّة للصور والمشاهدات التي تقع في مجال البصر ( الرؤية ) في حين يبقى الدور التّفسيري لهذه المشاهدات للدّماغ الذي يعمل بدوره على تفسير المدخلات الحسّيّة وإعطائها التفسير الصحيح . ومن هنا ندرك وظيفة كلٌّ من الجهازين الخلويين الصّغير والكبير في عمليات القراءة حيث يعمل الجهاز الخلوي الكبير عندما تكون العين في حالة رمشة العين أو عند القيام بالحركات التّتبّعيّة للعين</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">((saccadic<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في حين يعمل الجهاز الخلوي الصّغير عندما تكون العين في حالة تثبيت كما يحدث في حالة تمييز أو تحديد الرموز المكتوبة . ونظراً لقيام الفرد بعددٍ من حركات التثبيت أثناء القراءة والتي في العادة تكون مفصولةً بحركات رمشيّة من العين ومن المفترض أنّ الجهاز ذا الخلايا الكبيرة يقوم بعملية كفّ أو منع الجهاز ذا الخلايا الصغيرة مع كلّ حركة رمش تقوم بها العين وذلك للتأكد من أنّ الصّورة التي تكوّنت لدى العين قد إنتهت فلا يحدث أي تداخل بين الصّور</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<span class="apple-converted-space"> </span>images<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التي تتم مشاهدتها غير أنّ الذي يحدث لدى الأطفال ذوي صعوبات القراءة فشل الجهاز الخلوي الكبير بعمليّة الكفّ المناسبة للجهاز ذي الخلايا الصّغيرة مما يجعل مدّة وجود الصّورة أطول بسبب عدم حدوث حركات الرمش مما يؤثر على عمليّات القراءة بسبب بقاء الصّورة المنطبعة لفترة ٍ أطول من المعتاد الأمر الذي يسبب بقاء الصّورة السّابقة أثناء عملية التّثبيت التّابع لعملية الرمش ونظراً لذلك تبرز صعوبات القراءة لدى الأطفال</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<span class="apple-converted-space"> </span>skotun & parker, 1999<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span><strong>.<o:p></o:p></strong></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أما فيما يتعلّق في مجال المعالجات الصّوتية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> phonological processing) ) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والتي هي الأخرى لا تقل أهميةً عن المعالجات البصريّة فهي كذلك إحدى قنوات التّعلّم الأساسية وخاصةً فيما يتعلّق بأصوات الحروف والمقاطع وربطها معاً ولكي تنجح عملية المعالجة لابد من الوعي على الأصوات حيث يشير مصطلح معالجة الأصوات الكلاميّة إلى استخدام وتوظيف الأسس والقواعد التي تكفل تحويل الحروف المكتوبة إلى ما يقابلها صوتيّاً ( الأصوات اللغوية والكلاميّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (speech-sound)) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والتي يمكن أن تتحقّق إذا توافر للطفل المستوى الكافي من الوعي بالأصوات الكلاميّة مع القدرة على التّمييز بين الأصوات المفردة والأصوات المركبة التي تشكل الكلمات وفي العادة فإنّ الأطفال العاديين هم قادرون على التّعرف إلى أصوات الحروف والمقاطع وتخزينها واسترجاعها فتسهل عليهم مهمة التّعرف إلى الحروف والكلمات وأصواتها وربطها معاً لتكوّن كلمةً ذات معنى مفيدٍ بينما ما يحدث لدى الأطفال ذوي صعوبات القراءة التّطوّريّة عجزهم عن تحويل الحروف إلى أصواتها التي تقابلها (صوت الكلمة ) فهم غير قادرين على فكّ أو تحليل رموز الكلمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> ( ( word decoding </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فهم عاجزون عن تحويل التّمثيل العقلي للحروف المكوّنة للكلمة ففي العادة عند سماع الحروف والكلمات يتمّ ترميزها</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> encoding ) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ثم تحويلها إلى تمثيلاتٍ عقليّةٍ فعند نطق الكلمة (قراءتها ) فإنّنا نقوم أولاً بعمليّة فكّ رموزها أي تحليلها ثمّ التّعرف إلى تمثيلاتها العقلية لتعطي بعدها نطقاً صوتيّاً لها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ العجز الذي يواجهه الأطفال في التّعرّف إلى الحروف والكلمات وتمثيلاتها العقليّة هو الذي يجعل القراءة لدى طلبة صعوبات القراءة بطيئةً وغير آليةٍ والذي يبرز بصورةٍ أكبر عند مواجهة كلماتٍ جديدةٍ غير مألوفةٍ بالنسبة لهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> ( skotun & parker, 1999 ) .<br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفيما يتعلّق بالسيادة المخّيّة أو الجانبيّة لأحد نصفي الدّماغ فما زال يدور حولها الشّكوك حيث يعتقد بعدم وجود علاقة بين الأعسريّة أو السيادة المخّيّة وصعوبات التّعلّم نظراً لوجود عددٍ ليس بالقليل ممن لديهم سيادةٌ جانبيةٌ لكنهم لا يعانون من صعوبات ٍ في التّعلّم إلا أنّه ومع ذلك كلّه فقد رأى البعض من أمثال أورتون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> Orton,1928) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أنّ وظائف اللغة التي يقوم بها الجانب الأيسر من نصف الكرة المخّيّة لا تعمل بشكلٍ سويٍّ بسبب النّقص الذي يعانيه هذا الجانب عند الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم حيث تخفق الهيمنة الجانبية لنصف الدّماغ الأيسر في إخماد الصّور المناظرة في نصف الكرة الأيمن على الرغم من أنّ هذا المفهوم والتوجه لم يقم عليه دليلٌ قاطع ٌ حتى الآن وعلى العموم فقد أشارت نتائج الدّراسات العصبيّة المرضيّة والتي تم فحصها بعد الموت لشخصين كانا يعانيان من مشكلاتٍ في القراءة موثّقةٌ جيّداً وجود بعض الشّذوذات التّشريحيّة العصبيّة المثيرة للفضول في مناطق الدماغ والتي استنتج من خلالها غلابوردا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>( Gallaborda, 1986 ) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أنّ هذه الشّذوذات تؤثر على نصف الكرة المخّيّة الأيسر أكثر مما تؤثر على النصف الأيمن وأن هذه الآثار ربما حدثت قبل الولادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعليه فإنّ ما يمكن قوله فيما يتعلّق بموضوع الجانبية التي يقصد بها تمركز أحد الوظائف في جانبٍ معين من الدّماغ أنّ الدّراسات تكاد تكون غير كافيةٍ أو غير متّفقةٍ في نتائجها فنتائج الدّراسات تشير إلى أنّ الأشخاص الذين يستعملون اليد اليسرى حيث تكون جانبيّة اللغة لديهم غير محددةٍ أو تكون في الجهة اليمنى لا يعانون من خللٍ في العمليّات المعرفيّة إضافة إلى ما أشارت إليه بعض الدّراسات من عدم وجود علاقةٍ بين استعمال اليد اليسرى وصعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> ( Skotun& parker, 1999 ).</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وليست الذّاكرة أقلّ أهمّيةً من غيرها فالقراءة عمليةٌ معقّدة ٌ تستدعي القيام بعملياتٍ متسلسلةٍ ومتداخلةٍ تشمل التّعرّف إلى الحروف وتحديد أصواتها بالإضافة إلى التهجئة والذّاكرة العاملة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> ( working memory ) </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مع القدرة على تحديد معنى المفردات سواءٌ أكانت هذه المفردات منفردة ًأم كانت ضمن سياقٍ ٍ لغويٍّ </span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ الذّاكرة التي تمتاز بالقدرة على تخزين المدركات الحسّيّة واسترجاعها تتألف من أقسام ٍ ثلاثة ٍ هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وحدة استقبال المعلومات وتصنيفها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- وحدة تخزين وحفظ المعلومات والاحتفاظ بها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- وحدة استرجاع المعلومات واستدعائها عند الحاجة إليها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و تمكّن هذه الأقسام الفرد من حفظ المعلومات واسترجاعها بصورةٍ طبيعيّةٍ في حين أنّ الطّلاب الذين يواجهون صعوباتٍ في التّعلّم ناتجةٌ عن صعوبةٍ في تذكّر الأشياء يواجهون صعوبةً في امتلاك قدرات الذّاكرة الطّبيعيّة التي تسهّل عملية التّعلّم فقد لوحظ أنّ أداء طلاب صعوبات التّعلّم يكون ضعيفا في أغلب المواقف التي تتطلب منهم تذكّر الكلمات والحقائق والأرقام والتي عادةً ما تتأثر بشدّة الانتباه والاهتمام بالموضوع لدى الفرد</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولقد رأى بادلي</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<span class="apple-converted-space"> </span>Baddeley<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أنّ للذّاكرة ثلاث مكوّنات هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التنفيذ المركزي</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Control executive<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهو الجهاز الذي يتحكّم بعمليّات الانتباه ويعمل على ضبطها مع القيام بالإشراف والتنسيق بين ما يتم تنفيذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">العروة الصّوتيّة</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(<span class="apple-converted-space"> </span>articulacy phonological loop<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وهي عبارة عن مخازن تتعلّق بالكلام ولها دور مهم ٌ في اكتساب المفردات والتهجئة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- المخطّط المكانيّ البصريّ</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(visual-spatial<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويرتبط بعمليّات تكامل الانطباعات أو الصّور البصريّة والمكانيّة</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Baddeley, 1998<span class="apple-converted-space"> </span>)<span class="apple-converted-space"> </span>.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: x-large;"><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;">ثانياً: العوامل النفسية</span></u><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><u><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> </span></u></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تلعب العوامل النفسيّة الأساسية المتمثّلة في الإدراك الحسّي والتّذكّر والصّياغة المفاهيميّة دوراً مهماً في التّعلّم فلقد أظهر الأطفال الذين يعانون من صعوباتٍ في التّعلّم اضطراباتٍ في هذه الوظائف الأساسيّة فوجد من بين هؤلاء الأطفال من لا يستطيع فهم الإتّجاه أو لا يستطيع تذكر ما تعلمه حديثا أو أنه غير قادرٍ على تنظيم فكرة ٍهامةٍ أو كتابة جملٍ مناسبةٍ وتلعب اللغة دوراً مهماً في عمليّات التّفكير ولذا فقد قامت افتراضات تربويّة تشخيصيّة على هذا الأساس مفادها أنّ الصعوبات النّفسيّة سببٌ من أسباب اضطرابات التّعلّم أو أنّها على الأقل تسهم فيها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وإذا كان لمشكلة معالجة المعلومات دورها في الإسهام في صعوبات التّعلّم فمن الممكن كذلك أن يترك الاضطراب في فهم المعلومات وتنسيقها والتّعبير عنها أثراً واضحاً على قدرة الطّفل على التّعلّم والتّحدّث والقراءة والتي قد تعود إلى عدم معالجة المعلومات السّمعيّة والبصريّة والحّسيّة بطريقةٍ مناسبةٍ أو أنّها لا تعالج بطريقةٍ متكاملةٍ</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الوقفي</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولقد طرحت تفسيراتٌ عديدةٌ ومتنوّعةٌ من وجهة نظرٍ نفسيٍّ حاولت تفسير أسباب صعوبات التّعلّم من بينها دور اللغة واستخدامها في التّفكير والتّعلّم كأداة فاعلة في هذا الجانب فالأطفال ذوو صعوبات التّعلّم قد يعانون من صعوبات في القراءة لأنّ لديهم مشكلاتٍ في استرجاع الكلمات أو تسميتها مما يمنع الانتباه الكافي إلى معنى المادة المقروءة إضافةً إلى التّغير النّفسي الآخر والذي مفاده أنّ الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم هم بطبعهم كسولون ولا يستخدمون الاستراتجيات الكفؤة الملائمة والتي قد تعود إلى نقص إرادتهم للتعلم ووضع الخطط الملائمة لذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ومن التّغيرات النّفسيّة في هذا المجال نموذج الطّالب المعرفيّ فقدرة الطّالب على الاستقلال بدلاً من الاعتماد على الغير وإنعام النظر والقدرة على التّصنيف وتكوين المفاهيم والقدرة على التّعامل مع التّعقيد المعرفي مقابل البساطة والتريث مقابل الاندفاعية والقدرة على ضبط الذّات البناء وغيرها فلقد لوحظ على كثيرٍ من الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم الإندفاعيّة وعدم كبح الحركات غير المرغوبة إضافة إلى القابليّة للتّشتت وعدم الانتباه فعلى هذا الأساس قد لا تكون صعوبات التّعلّم عائدةً إلى نقص القدرة أو المعرفة لكنها قد تكون عائدةً إلى نزعةٍ معرفيّةٍ اندفاعيّة في أداء المهام والواجبات والمرتبط في العادة بالنّشاط الزّائد مما يسبب قصر فترة الانتباه وضعف التّركيز وسرعة الانفعال والذي قد يعود بدوره الآخر إلى خللٍ عصبيٍّ (الوقفي،</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (</span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">1996</span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: x-large;"><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;"> خامساً :العوامل التّربويّة</span></u><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><u><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> </span></u></span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يتطلب النّجاح المدرسي في العمليات التّربويّة داخل الغرفة الصّفيّة تفاعل أطراف العمليّة التّعليميّة من الطّلاب والبيئة الصّفيّة والمعلمون وطرق التّدريس المستخدمة من قبل المعلّم والوسائل التّعليميّة المساندة المتوفرة في غرفة الصّف فيعتمد نجاح الأطفال بصورةٍ عامةٍ وأطفال صعوبات التّعلّم بصورةٍ خاصّةٍ على مقدار الانسجام والّتفاعل بين هذه الأطراف عموماً فكلما ازداد تفاعل الطّالب مع أطراف العمليّة التّربويّة بصورةٍ ايجابيّةٍ ازداد تعلّمه في حين إذا انخفض تفاعله في البيئة التّعليميّة بصورةٍ سلبيّةٍ انخفض مستوى تعلمه ، ومن هنا فلا يمكن اعتبار الأطفال الذين لم يتمكنوا من التّعلّم لعدم تيسّر سبل التّعليم أو لأنّهم علّموا بطريقةٍ سيّئةٍ أطفالاً ذوي صعوبات تعلّمٍ فعند تعريف صعوبات التّعلّم أخذ بالحسبان أنّ الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم غير قادرين على التّعلّم أسوةً برفاقهم على الرغم من توفّر كل الضروف الملائمة لتعلمهم ، إلا أنّه وعلى الرغم من ذلك التّوجّه فيمكن اعتبار التّعليم غير الكافي وغير الملائم عاملاً من عوامل صعوبات التّعلّم. فالمعلم الذي لا يمتلك المهارات الضّروريّة اللازمة لتعليم الموضوعات المدرسيّة أو الذي لم تنشأ لديه الكفاءة في المهارات الأساسيّة أو المعلّم الذي يسمح لنفسه أن يسحب توقعاته عن المتعلمين فيصدر حكماً مسبقاً بعدم قدرتهم على التّعلّم ( الفشل في التّعلّم ) والتي قد لا تكون مستندةً إلى معرفةٍ علميّةٍ دقيقةٍ أو إصدار أحكامه بحقّ الطّالب اعتماداً على خلفيته المسبقة عن تاريخ الأسرة التّربوي أو استناداً إلى معلوماتٍ مستمدّةٍ من مصادر غير رسميّةٍ ( نسبة الذكاء والتّاريخ الطّبي وتعليقات المعلمين السابقين ... ) قد تكون سبباً من أسباب صعوبات التّعلّم عند بعض الأطفال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ويمتاز التّعلّم بأنّه تراكميّ يبنى فيه التّعلّم اللاحق على التّعلّم السّابق فعدم امتلاك الطّفل للمهارات الضّروريّة الكافية اللازمة لتحقيق متطلبٍ سابقٍ لمستوى التّعلم كي يتمكن من تعلّم المهارات والمفاهيم الجديدة قد تكون سبباً من أسباب صعوبات التّعلّم والذي قد يعود إلى عدم كفاية التأكيد في التّعلم أو قلة الوقت المقضي في تعلّم مثل هذه المهارات الفرعيّة التي يبنى عليها التّعلم اللاحق أو قد تعود إلى نقص الأنشطة الحافزة للتّعلم أو الممارسات التّعليميّة غير الملائمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ حاجة الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم إلى التّقويم المتواصل الذي يقيس تقدّمه ونجاحه المهني وحاجاته إلى تكيف التّعليم وتدريبات تلائمه والذي يحقق له دوام التّعلم مدى الحياة وحاجتهم أحيانا إلى التّعليم الموسّع كي يستطيع تحقيق التّعلم أو حاجة هؤلاء الطّلاب إلى مهاراتٍ وطرقٍ وأساليب مختلفةٍ عما يحتاجه غيرهم من الأطفال العاديين مع التأكيد على هذه الحاجات من وقت إلى آخر أو حاجتهم إلى مواد وطرق تعليميّة تتلاءم مع اضطرابا تهم المحدّدة والخاصّة بكل واحد منهم ففهم المعلومات وغيرها من المؤثرات التي يحتاجها طلاب صعوبات التّعلّم غير متوفرةٍ في المناهج التّربويّة أو غير مفهومةٍ لدى معلميهم بصورةٍ صحيحةٍ مما يجعلها سبباً من أسباب صعوبات التّعلّم فهؤلاء الأطفال يحتاجون إلى تكييفاتٍ خاصّةٍ بهم في المنهاج والأساليب والطّرق والمواد التّعليميّة المستخدمة معهم إضافة إلى الزمن الكافي والتأكيد المتواصل الذي يكفل لهم النّجاح في العمليّة التّعليميّة ( الوقفي ،1996).<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ومما يخلص إليه القول في هذا المجال من حيث أسباب صعوبات التّعلّم القول أنّ صعوبات التّعلّم مصطلحٌ عامٌ وشاملٌ يرجع إلى مجموعةٍ متباينةٍ من الإضطرابات والتي تبدو على صورة صعوبةٍ في اكتساب واستخدام مهارات الاستماع أو الكلام أو القراءة أو الكتابة أو الحساب والتي يفترض عودتها إلى خللٍ في الجهاز العصبي المركزي وعلى الرغم من توفر كل الظروف التّربويّة الملائمة لعمليات التّعلّم إلا أنّ أسبابه ما زالت غير معلومةٍ تماماً فقد ترجع إلى عوامل فيزيولوجيّة أو نفسيّةٍ أو كيميائيّةٍ عضويّةٍ أو بيئيّةٍ أو تربويّةٍ أو قد تعود إلى عوامل أخرى أو قد تعود لاجتماع أكثر من عاملٍ معاً حسب طبيعة وحجم الصّعوبة التي يعانيها الطّفل ولكن المهمّ في هذا المجال أولاً هو الكشف المبكّر عن هؤلاء الأطفال لأنّ تأخر الكشف عن الصعوبات التّعلميّة قد تضع الطّفل تحت مزيدٍ من التّراجع والتّعقد إن لم تقدّم له الخدمات التّربويّة اللازمة وبصورةٍ مبكرةٍ تمكّنه من التّغلّب على مشكلاته التّعلميّة لذا فإن إجراء الكشف يتطلّب القيام بتقييمٍ تربويٍّ شاملٍ لتحديد مواطن قوّة الطّالب للعمل على تعزيزها والإفادة منها وتحديد مواطن احتياجاته للعمل على حلّها والتّغلّب عليها والعمل على تقييم فاعليّة البرامج التّربويّة المطروحة لهم بصورةٍ دوريّةٍ لإجراء التعديلات اللازمة عند الحاجة إليها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> <o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span class="apple-converted-space"><br />
</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-align: left; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span class="apple-converted-space">يتبع</span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-65521803295079657032012-06-21T04:38:00.001-07:002012-06-21T04:39:23.355-07:00محكّات التّعرف إلى الأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّميّة<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"><span style="font-family: Arial, sans-serif;"><b><u><span style="color: red; font-size: x-large;">مقدمه</span></u></b></span> </span><br />
<span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن إلقاء نظرة على تعريفات الصّعوبات التّعلّمية نجدها تحدّد عدداً من المحكات التي على ضوئها جميعاً أو على ضوء إحداها نصف الفرد ونشخصه على أنه يعاني من صعوبةٍ تعلّميّة . ويقترح كيرك وجال جر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(<span class="apple-converted-space"> </span>(Kirk & Gallagher,1989<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">اعتماد ثلاثة معايير لا بد أن يشملها أي تعريف جديد لصعوبات التّعلّم وهي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">1- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">معيار التباين</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Discrepancy Criterion)<span class="apple-converted-space"> </span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">2- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">معيار الاستبعاد أو الاستثناء</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Exclusion Criterion)<span class="apple-converted-space"> </span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">3-<span class="apple-converted-space"> </span></span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">معيار التربية الخاصة</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Special Education Criterion).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وسنأتي على تفسير هذه المعايير لاحقاً كونها وردت في معظم التّعريفات وخاصة تلك التّعريفات التي حازت على إجماع ورضا معظم المجالس والمؤسسات التربوية في الولايات المتحدة الأمريكية ، كتعريف الحكومة الاتحادية ،واللجنة الإتلافيّة، واللجنة الوطنية المشتركة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أمّا سمرز</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Summers,1977)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فيرى أنّ هناك مجموعة من الخصائص السلوكية يتّصف بها الأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّمية بعضها يتعلق بالسلوك الصفي، واللفظي، والحركي وبعضها الآخر يتصل بالمهارات الأكاديمية كالقراءة والحساب والكتابة والتهجئة ، وهذه الخصائص موضحة في القائمة التالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span style="font-size: large;"><u><span lang="AR-EG" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;">ا</span></u><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;">ولاً : التباين الشّديد بين التّحصيل والقدرة الكامنة</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> :</span></u><u><span dir="LTR" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"> <span style="background-color: white;">Severe Discrepancy BetweenAchievement and Potential</span></span></u></span><span dir="LTR" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما جاء في التّعريف فإنّ تحصيل الأفراد ذوي الصّعوبات التّعلّمية يكون أقل من قدراتهم العقليّة ويكون هذا التّحصيل المتدني في اللغة الشّفوية، والاستيعاب السّمعي، والاستيعاب القرائي، والقراءة، والكتابة، والإملاء، والاستدلال الرّياضي</span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Arithmeticreasoning</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أو الحساب ، وذلك على الرغم من أنّ نمو الطّالب وقدرته العقليّة جيدة حيث أنّ جزءاً من الوظائف المعرفيّة - وليس كلها- فقط تتأثر . فعلى سبيل المثال، ربما يكون الطّالب متفوقاً في الفنّ والرّياضياّت ولكنّه يكون ضعيفاً في الاستيعاب، والتّواصل اللفظي والقراءة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد ضمّنت جميع الولايات الأمريكية مبدأ التّباين في إجراءاتها للتعرف إلى الأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّمية، وقدّم ثلاثة أرباع الولايات إرشاداتٍ لكيفيّة حساب التّباين الشّديد، ذكرت كل ولاية أنّه ينبغي أن يكون التّباين بين التّحصيل والقدرة الكامنة كبيراً حتى نستطيع وصفه بالحاد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background-color: white;">(Frankenberger & Fronzaghio,1991).</span><br />
<br />
</span><span style="font-size: large;"><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;">ثانياً : التّوجيه التّربوي</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> :</span></u><u><span dir="LTR" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"> <span style="background-color: white;">Education Orientation</span></span></u></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ركّزت تعليمات الحكومة الفيدرالية على الجوانب الطبّيّة بصورةٍ أقل من تركيزها على الجوانب التّربويّة للصّعوبات التّعلّمية، فتدني التّحصيل هو الذي يحدد التّعرف إلى الصّعوبة التّعلّمية، بينما يعد الخلل في وظيفة النّظام العصبي غير ضروري(</span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Smith,1994</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background-color: white;">.</span><br />
<br />
</span><span style="font-size: large;"><b><u><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;">ثالثاً : العمليّات النّفسية الأساسيّة</span></u></b><span dir="LTR"></span><b><u><span dir="LTR" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> : Basic Psychological Processes </span></u></b></span><span dir="LTR" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لا يعني التّوجّه التّربوي لصعوبات التّعلّم أنّ الدّماغ غير مرتبطٍ بالتّعلّم ، بل على النقيض من ذلك فإنّ القانون التّربوي الخاص بالأفراد ذوي صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background-color: white;">(IDEA)* </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يشير بوضوح إلى أنّ تدنّي التّحصيل يكون نتيجةً لإضطرابٍ داخليٍّ في إحدى العمليّات النّفسيّة الأساسيّة، وقد تضمّن التّعريف الفيدرالي عدداً من المصطلحات المرتبطة بالدّماغ مثل : الإعاقة الإدراكيّة، والإصابة الدّماغيّة، والقصور الوظيفي الدّماغي الطّفيف، وعسر القراءة والحبسة التّطوّرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background-color: white;">(Developmental Aphasia).</span><br />
<br />
<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ العمليّات النّفسيّة الأساسيّة المذكورة في القانون تعود إلى القدرات الخاصّة في معالجة المعلومات (القدرات التي بها نكتسب المعلومات) كالإستماع، والنّظر، واللمس وكذلك تعود إلى القدرات الخاصّة بمعالجة المعلومات كالانتباه، والتّمييز، والذّاكرة، وتمثيل المعلومات(دمجها)، وتشكيل المفهوم وحل المشكلات، وكذلك تعود للقدرات الضّرورية لاستجابة الكلام، والحركة الجسميّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعدا عن التّوجّهات والعمليّات النّفسيّة الأساسيّة ، فإنّ هناك عدّة أسبابٍ وجيهةٍ للتّوجه التّربوي أكّد عليها قانون التّربية لذوي الصّعوبات التّعلّمية أبرزها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لغاية الآن لم يتم تحديد العمليّات النّفسيّة التي تقف وراء الأنماط المختلفة للصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بما أنّه لم يتم معرفة فيما إذا كانت العمليّات العقليّة غير الفاعلة يمكن معالجتها مباشرةً، فإنّه يجب أن تؤكّد البرامج على الأهداف الأكاديميّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بما أنّنا لا نعرف إذا كان التّقدم الأكاديمي سوف يكون أكثر تسارعاً فيما لو شجعنا مسألة تدريب مناطق خاصة في الدماغ، فإنّه من العملي التأكيد على التّدخّلات التّربوية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لسنا متأكّدين من صدق قرارنا بتفضيل أحد البرامج التّربوية على برنامج آخر بالاعتماد على معرفتنا على منطقة الدّماغ التي لا تقوم بوظيفتها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ومع أنّ الدّراسات قدّمت مؤشراتٍ كثيرةً حول الطّرق التي يرتبط بها الدّماغ بالتّدخّلات التّربوية، فإنّ الطّريقة العمليّة لا تزال تعتمد الأداء الأكاديمي للطّالب من أجل التّخطيط للتدريس . إنّ البحث الأساسي في علم النفس العصبي يقودنا إلى تحديد صعوبات التّعلّم بالتّركيز على أكثر من محك(معيار) مرتبط بالدّماغ ، في حين ترتبط إجراءات تحديد الصعوبة التّعلّمية لأطفال ما قبل المدرسة على ملاحظة تأخرهم النّمائي، وكذلك نستطيع تحديد صعوبات أطفال العمر المدرسي التّعلّمية من خلال تدني تحصيلهم الأكاديمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span style="font-size: large;"><b><u><span lang="AR-SA" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;">رابعاً : مبدأ الاستبعاد</span></u></b><span dir="LTR"></span><b><u><span dir="LTR" style="color: red; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> (Exclusion Clauses)</span></u></b></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد تضمّنت معظم تعريفات صعوبات التّعلّم هذا المبدأ، إلا أنّه واجه النقد، كما أنّه كان من الموضوعات التي أسيء تفسيرها، فكما تبين من التّعريفات السّابقة أنّه استبعد من ذوي الصّعوبات التّعلّمية كل من التّخلف العقلي، والاضطراب الانفعالي، والقصور الحسي(البصري والسمعي)، والاضطراب الحركي(كالشلل، والتشنج العضلي)، فقد استبعدت هذه الإعاقات من الأسباب الأولية للصعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعلى الرغم من استبعاد تلك الإعاقات، إلا أنّ صعوبات التّعلّم يمكن أن تحدث مع تلك الظّروف . وبكل تأكيد فإنّ كثيراً من الأطفال المتخلّفين عقلياُ والمضطربين انفعالياً، والمعوقين جسمياً يعانون من عدم انتظام في الجوانب النّمائيّة التي لا ترتبط بتلك الأسباب (التخلف العقلي، والاضطراب الانفعالي، والإعاقة الجسمية) ، إنّ عدم انتظام الجوانب النمائية وبشكل أكبر من الصّعوبات الأخرى هي التي تجعل تحصيل الأطفال أقل من إمكاناتهم وقدراتهم العقلية الكامنة، فمثلاً، الطّالب المعاق بصريّاً الذي كان باستطاعته الكلام والقراءة بلغة بريل ثم فقد تلك القدرة بعد استئصال ورم في دماغه فانه قد يعاني من صعوبة تعلميّة . والطّالب المضطرب انفعالياً والذي يكون تفكيره مشتتاً أثناء أدائه للواجبات الصفّية فإنّه سيتخلّف بشكلٍ واضحٍ في المهارات اللغوية الضّرورية للبدء بالقراءة على غير ما هو متوقع في ضوء عمره وذكائه. فصعوبته التّعلّمية ستستمر لديه حتى لو أنه ركز انتباهه وقام بمحاولات جادة ولن يحقق تقدماً في القراءة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي تعريف صعوبات التعلم فإنّه غالباً عند الممارسة والتطبيق ما يتم تجاهل كلمة " أولية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>"</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <span style="background-color: white;">" Primary"</span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مما يسبب إساءة في تفسير القانون ليفهم منه على أنّه" إذا كان الطفل متخلفاً عقلياً، أو مضطرباً انفعالياً أو معاقاً جسمياً، فإنّه لن يكون ذي صعوبة تعلّميّة ". وهذا الأمر كما يرى كريكشانك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background-color: white;">(Cruickshank,1976)</span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">سوف يحرم تلك الفئة من الأطفال من الاستفادة من الخدمات المقدمة لذوي الصّعوبات التّعلّمية كالتدريس الخاص والمواقف التّعلّمية التي تقابل حاجاتهم التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولاحظ كيرك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background-color: white;">(Kirk,1976)</span> </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أيضاً أنّ عدداً من الأطفال الذين تم استبعادهم من فئة صعوبات التّعلّم مع أنّهم يشابهونهم كثيراً لم يتم فهمهم أو لم يتلقوا الخدمات ضمن تصنيفهم كأطفال غير عاديين، ولم يتلقوا الخدمات المقدمة للأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فغالباً ما يكون من الصعب تحديد فيما إذا كان تدني التّحصيل يعود إلى التّخلّف العقلي أو الاضطراب الانفعالي أو الإعاقة الجسميّة، أو فيما إذا كانت صعوبة التّعلّم هي السبب في تدني التّحصيل . فمثلاً علماء النفس يرون أن سبب اضطراب الطّفل انفعالياً هو نتيجة لضعف العلاقات الأسرية ، وكذلك الصعوبة التّعلّمية التي تكون بسبب أذى الدماغ نتيجة حادث سير . وعلى العكس من ذلك يرى الأطباء أن حادث السيارة ليس له أثراً واضحاً على التّعلّم، فالاضطراب الانفعالي هو ما يقود إلى تدني التّحصيل الأكاديمي ، وفي المقابل ربما يدعي معلم التّربية الخاصّة أنّ الإحباطات الأكاديميّة والاجتماعيّة هي التي قد تؤدي إلى العلاقات الأسرية الضّعيفة وهذا بدوره يقود إلى الاضطراب الانفعالي ، إنّ القطع بمن هو صاحب الرأي الصحيح أمراً صعباً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بالإضافة إلى استبعاد التّخلف العقلي والإعاقة الجسميّة والانفعاليّة والحركيّة فقد استبعدت الظروف البيئية والثقافية والاقتصادية السيئة كظروف تستثني الفرد وتستبعده من فئة ذوي الصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وبشكل ملحوظ فانّ التّدريس غير الجيد وعدم القدرة على تحدّث اللغة(عربية، انجليزية...الخ) والتشجيع البيتي المحدود على الدّراسة، واختلاف المنطلقات الثّقافيّة</span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعلى الرغم من استبعاد تلك الإعاقات، إلا أنّ صعوبات التّعلّم يمكن أن تحدث مع تلك الظّروف . وبكل تأكيد فإنّ كثيراً من الأطفال المتخلّفين عقلياُ والمضطربين انفعالياً، والمعوقين جسمياً يعانون من عدم انتظام في الجوانب النّمائيّة التي لا ترتبط بتلك الأسباب (التخلف العقلي، والاضطراب الانفعالي، والإعاقة الجسمية) ، إنّ عدم انتظام الجوانب النمائية وبشكل أكبر من الصّعوبات الأخرى هي التي تجعل تحصيل الأطفال أقل من إمكاناتهم وقدراتهم العقلية الكامنة، فمثلاً، الطّالب المعاق بصريّاً الذي كان باستطاعته الكلام والقراءة بلغة بريل ثم فقد تلك القدرة بعد استئصال ورم في دماغه فانه قد يعاني من صعوبة تعلميّة . والطّالب المضطرب انفعالياً والذي يكون تفكيره مشتتاً أثناء أدائه للواجبات الصفّية فإنّه سيتخلّف بشكلٍ واضحٍ في المهارات اللغوية الضّرورية للبدء بالقراءة على غير ما هو متوقع في ضوء عمره وذكائه. فصعوبته التّعلّمية ستستمر لديه حتى لو أنه ركز انتباهه وقام بمحاولات جادة ولن يحقق تقدماً في القراءة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي تعريف صعوبات التعلم فإنّه غالباً عند الممارسة والتطبيق ما يتم تجاهل كلمة " أولية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>"<span class="apple-converted-space"> </span>" Primary"</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">مما يسبب إساءة في تفسير القانون ليفهم منه على أنّه" إذا كان الطفل متخلفاً عقلياً، أو مضطرباً انفعالياً أو معاقاً جسمياً، فإنّه لن يكون ذي صعوبة تعلّميّة ". وهذا الأمر كما يرى كريكشانك</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Cruickshank,1976)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">سوف يحرم تلك الفئة من الأطفال من الاستفادة من الخدمات المقدمة لذوي الصّعوبات التّعلّمية كالتدريس الخاص والمواقف التّعلّمية التي تقابل حاجاتهم التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولاحظ كيرك</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Kirk,1976)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أيضاً أنّ عدداً من الأطفال الذين تم استبعادهم من فئة صعوبات التّعلّم مع أنّهم يشابهونهم كثيراً لم يتم فهمهم أو لم يتلقوا الخدمات ضمن تصنيفهم كأطفال غير عاديين، ولم يتلقوا الخدمات المقدمة للأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فغالباً ما يكون من الصعب تحديد فيما إذا كان تدني التّحصيل يعود إلى التّخلّف العقلي أو الاضطراب الانفعالي أو الإعاقة الجسميّة، أو فيما إذا كانت صعوبة التّعلّم هي السبب في تدني التّحصيل . فمثلاً علماء النفس يرون أن سبب اضطراب الطّفل انفعالياً هو نتيجة لضعف العلاقات الأسرية ، وكذلك الصعوبة التّعلّمية التي تكون بسبب أذى الدماغ نتيجة حادث سير . وعلى العكس من ذلك يرى الأطباء أن حادث السيارة ليس له أثراً واضحاً على التّعلّم، فالاضطراب الانفعالي هو ما يقود إلى تدني التّحصيل الأكاديمي ، وفي المقابل ربما يدعي معلم التّربية الخاصّة أنّ الإحباطات الأكاديميّة والاجتماعيّة هي التي قد تؤدي إلى العلاقات الأسرية الضّعيفة وهذا بدوره يقود إلى الاضطراب الانفعالي ، إنّ القطع بمن هو صاحب الرأي الصحيح أمراً صعباً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بالإضافة إلى استبعاد التّخلف العقلي والإعاقة الجسميّة والانفعاليّة والحركيّة فقد استبعدت الظروف البيئية والثقافية والاقتصادية السيئة كظروف تستثني الفرد وتستبعده من فئة ذوي الصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وبشكل ملحوظ فانّ التّدريس غير الجيد وعدم القدرة على تحدّث اللغة(عربية، انجليزية...الخ) والتشجيع البيتي المحدود على الدّراسة، واختلاف المنطلقات الثّقافيّة والبيئيّة، كلها تقود إلى تحصيل متدن لكنها لا تصلح كمبررات لمشكلة معالجة المعلومات أو للحكم على أن لدى الطّالب صعوبات تعلمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد كشفت الدراسات أنّ الأطفال الذين يولدون لأسر ذات مكانة اقتصاديّة واجتماعيّة منخفضة يقعون تحت أخطار المشكلات السلوكية والتّعلّم المدرسي مقارنة بنظرائهم الذين ينحدرون من أسر مكانتها الاقتصادية والاجتماعية متوسطة</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Kavale,1980 Werner & Smith , 1982)<span class="apple-converted-space"> </span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">و بما أنّ البيئة قد لا تسبب الظّروف الصحيّة والاجتماعيّة المثالية للنمو والتّعلّم، فإنّ أطفال الأسر ذات المستوى الاقتصادي المحدود معرضون بنسبة كبيرة للإخفاق الأكاديمي مقارنةً بالطّلاب الذين ينتمون لأسر ذات دخل معتدل أو عالٍ ، فكثير من الأطفال الذين ينحدرون من أسر ذات مستوى اجتماعي واقتصادي منخفض يعانون من صعوبات نمائيّة عصبية شبيهة بالأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّمية الذين ينحدرون من أسر ذات مستوى اقتصادي واجتماعي معتدل</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Gottesman,et .al & Rotkin,1982)<span class="apple-converted-space"> </span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وبغض النظر عما إذا كانت لدى الطفل صعوبة تعلميّة للبدء بها، أو كانت لديه ظروفاً غير عادية تؤثر في عمليات تعلمه، فالّنتيجة واحدة هي عدم وجود خلل في معالجة المعلومات يعيق عمليّة التّعلّم، كما يحتاج معه إلى تدخّل علاجيّ . ولأنّ الأطفال الذين يعانون من ظروفٍ اقتصاديةٍ صعبةٍ يحتاجون عادةً إلى تدريسٍ مكثّفٍ يقدّم ضمن برامج صعوبات التّعلّم فلم يذكر تعريف جمعية الأطفال والكبار ذوي صعوبات التعلم الحرمان الاقتصادي و الاجتماعي عائقاّ لتقدم عمليّة التّعلّم مادامت صعوبات التّعلّم ترجع لأصول عصبية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي الوقت الحالي فإنّ(96%) من الولايات الأمريكيّة تضمّن بعد الاستبعاد في تعليمات صعوبات التّعلّم لديها . وأن أربع عشرة ولاية تعتبر أن معامل ذكاء الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم يقع في مدى المتوسط، وأن ست ولايات ومديريات تربية وتعليم في كولومبيا اعتبرت الحد الأدنى لمعامل ذكاء ذوي الصّعوبات التّعلّمية يقع فوق مستوى التخلف العقلي</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Frankenberger,& Fronzaglio,1991)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="RTL"></span><span class="apple-converted-space"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>.<o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div align="right" class="MsoNormal" dir="RTL" style="background: white; direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; mso-line-height-alt: 10.5pt; text-align: left; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>*(IDEA) Individuals With Disabilities Educational Act<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-align: left; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-align: left; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><o:p>يتبع</o:p></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-64750804791102342252012-06-20T04:58:00.002-07:002012-06-20T05:48:28.144-07:00صعوبات التّعلّم من الاصطلاح إلى المفهوم<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR"><span style="color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif; font-size: large;"><b><u>مقدمه</u></b></span> </span><br />
<span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ العلوم لا تنهض ولا يصح نعت قضاياها بالعلميّة إلا إذا اتّصفت بدقّة المفاهيم وإمكان تعميمها، أي إدراك صور الأشياء التي تطرد عليها الحوادث والظواهر، وكذلك إمكان اختبار صدقها والتحقق من صحتها وثبات تفسيرها. وعلى هذا فأول ما يبدأ به العلم هو تحديد معاني المفاهيم(تعريفها) . والتّعريف كما هو الشائع في علم المنطق أداة أو وسيلة تستخدم المفردات لأغراض وصفيّة، أو هو مجموع الصفات التي تكون المفهوم المعني وتميزه عما عداه بحيث يبدو الشيء المعرّف والتّعريف سواء، أو هما تعبيران أحدهما موجز والثاني مفصّل عن شيء واحد بالذات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وبالرغم من مضي حوالي خمسة عقود على نحت مصطلح صعوبات التّعلّم واصطفافه إلى جانب غيره من المفاهيم التّربوية الرئيسية فإنّ أسئلة من مثل : ما هي صعوبات التّعلّم؟ ومن هم ذو صعوبات التّعلّم ؟ما تزال أجوبتها محفوفة بشيء من عدم الاتفاق، وما زال البحث عن إجاباتٍ قاطعةٍ يواجه الباحثين هذه الأيام مثلما كان يواجه الباحثين الأوائل وعلّة ذلك تكمن في عدم ظهور تعريفٍ جامعٍ لصعوبات التّعلّم بالرغم من التّعريفات الكثيرة التي ظهرت في سياق التّطورات التي أصابت هذا المفهوم . إلا أنّ الأمل لا يزال يراود الباحثين حول ظهور تعريف له خصائص التّعريف العلميّة لاسيّما وأنّ الكثير من هذه الخصائص أخذت تبدو محل اتفاق بين أشيع التّعريفات وأشملها (الوقفي،2003</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي سبيل الإجابة عن الأسئلة السابقة سنستعرض التّعريفات البارزة لصعوبات التّعلّم في سياق تاريخي تبعاً لظهورها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span style="font-size: x-large;"><strong><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif;">تطوّر التّعريفات عبر التاريخ</span></u></strong><span dir="LTR"></span><strong><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #f79646; font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> :</span></u></strong></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نستعرض فيما يلي التّعريفات المتعاقبة لمفهوم الصّعوبات التّعلّميّة والتي تتفا وت فيما بينها في تحديد طبيعة المفهوم، وفي درجة الموافقة والقبول عليه من قبل الأوساط التّربوية، وفيما يلي عرضاً لتلك التّعريفات مع الأخذ بعين الإعتبار أنّنا تجاوزنا تلك التّعريفات التي قدمت تحت مصطلحات الخلل الوظيفي الدماغي أو الإصابة الدماغية، ونقتصر في عرضنا على تلك التّعريفات التي قدمت لمصطلح الصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">- </span></u><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف كيرك عام "1962</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>" :</span></u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من المعروف أنّ كيرك هو أول من نحت مصطلح " صعوبات التّعلّم ". وأنّ أ وّل تعريف قدمه كان عام "1962" والذي ينص على ما يلي : " ترجع صعوبة التّعلّم إلى عجزٍ أو تأخرٍ في واحدةٍ أو أكثر من عمليات النّطق، اللغة، القراءة، التّهجئة، الكتابة أو الحساب نتيجة خللٍ محتملٍ في وظيفة الدّماغ أو اضطرابٍ انفعالي أو سلوكي ولكنّها ليست نتيجة لتخلف عقلي أو إعاقة حسيّة، أو عوامل ثقافية أو تعليمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> " .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نلاحظ أنّ كيرك يعتبر أنّ صعوبات التّعلّم ترجع لعوامل انفعاليّة وعوامل عصبيّة تسبّبها وهذا السّبب المحدد لصعوبات التّعلّم هو المحك الرئيس الذي اعتمده كيرك للتّعرف على ذوي صعوبات التّعلّم من خلال وجود تباينٍ واضحٍ بين مجال الصّعوبة والقدرات الأخرى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<u><span style="background-color: white; color: #c0504d;">- </span></u></span><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف كيرك</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> "<span class="apple-converted-space"> </span>1963" :</span></u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">في كلمته التي ألقاها في المؤتمر الذي عقد بشأن الأطفال المعوّقين ادراكيّاً؛ تحد ث كيرك عمّا يقصده بمفهوم صعوبات التّعلّم قائلاً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد قمت باستخدام مصطلح صعوبات التّعلّم لوصف مجموعة من الأطفال تعاني من اضطرابات في تطور اللغة والكلام والقراءة وما يرتبط بها من مهارات التواصل الضّروريّة للّتفاعل الاجتماعي، إلا أنّني لا أضع مع هذه الفئة أولئك الأطفال الذين يعانون من إعاقات حسّية ككف البصر والصّمم، إلا أنّه لدينا أساليب خاصّة للمكفوفين وذوي الصّمم وكذلك أيضاً فإ نّني لا أضع مع هذه الفئة الأطفال المتخلفين عقلياً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>"(Kirk,1963).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نلاحظ أن كيرك في هذا التّعريف لم يدخل الأطفال المتخلفين عقلياً أو المعاقين حسياً في دائرة ذوي الصّعوبات التّعلّميّة، كما أنه استثنى صعوبات الرّياضّيات من هذا الحقل واقتصر صعوبات التّعلّم على اضطرابات اللغة والكلام والقراءة والمهارات الاجتماعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<u><span style="background-color: white; color: #c0504d;">- </span></u></span><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف بار برا بيتمان"1964</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>":</span></u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد استفادت بيتمان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (Bateman ) </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من محضر الجلسات غير المنشورة لمكتب الولايات المتحدة للتّربية المنعقد في المركز الطبي لجامعة كنساس، وقدّمت التّعريف التالي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأطفال الذين يعانون من اضطرابات في التّعلّم هم أولئك الذين يفصحون عن تباينٍ تربويٍ ذي دلالةٍ بين قدراتهم العقليّة الكامنة ومستوى أدائهم الفعلي والذي يعزى إلى اضطرابات أساسية في عملية التّعلّم التي تكون أو قد لا تكون مصحوبةً بقصورٍ واضح ٍ في وظيفة الجهاز العصبي المركزي، وليست ناتجة عن تخلف ٍعقليٍّ، أو حرمان تربويٍّ أو ثقافيٍّ، أو اضطرابٍ انفعاليٍّ شديدٍ أو فقدان للحواس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> ".</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إنّ أهمّ ما يمّيز تعريف بيتمان عن التّعريفات السابقة هو إضافة محك التّباين بين التّحصيل المتوقع الذي يمكن قياسه بإحدى اختبارات الذكاء، والتّحصيل الفعلي الذي يظهره المتعلّم في المدرسة" اختبارات التحصيل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>".</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">كما أنّ بيتمان استبعدت من فئة الصّعوبات التّعلّمية بالإضافة إلى التّخلف العقلي والإعاقات الحسّية _ التي جاءت في تعريف كيرك _ الإضطرابات الانفعالية والحرمان التربوي أو الثقافي التي تظهر عند بعض الأفراد</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<u><span style="background-color: white; color: #c0504d;">- </span></u></span><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف اللجنة الوطنيّة للإشراف على الأطفال المعوّقين "1968</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>":</span></u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يعتبر تعريف اللجنة الاستشارية التّربوية الأمريكية للأطفال المعاقين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (NACHC)* </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أوّل تعريف اكتسب الصفة الرسمية، وهو التّعريف الذي اعتمده قانون صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المحددة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> Specific Learning Disabilities </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لعام "1969" . والذي ينص على ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>:<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الأطفال ذوي الصّعوبات التّعلّمية المحددة هم أولئك الذين يعانون من قصور في واحدة أو أكثر من العمليات النفسية الأساسية * التي تدخل في فهم أو استخدام اللغة المكتوبة والمنطوقة، وقد تظهر في اضطرابات الإصغاء أو التّفكير أو الكلام أو القراءة أو الكتابة أو التّهجئة أو العمليات الحسابيّة . ويتضمن هذا المصطلح ما كان يطلق عليه سابقاً مصطلحات</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الإعاقة الإدراكيّة أو الإصابة الدّماغية أو الخلل الوظيفي الدّماغي الطّفيف أو صعوبة القراءة أو الحبسة الّنمائيّة....الخ. إلا أنّه يستثنى من هذا المفهوم الأطفال الذين يعانون من مشكلات تعلّميّة سببها إعاقة بصريّة أو سمعيّة أو حركيّة أو عقلية أو سببها اضطراب انفعالي أو حرمان بيئي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> " (Hammill,199.,P.77) .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">إن أهم إسهام لهذا التّعريف هو الحصول على اعتراف رسمي بمفهوم صعوبات التّعلّم بموجب القانون العام رقم 91/23. لعام" 1969" والذي جاء نتيجة للضغوط التي مارستها جمعية الأطفال والراشدين ذوي الصّعوبات التّعلّمية . ومع ذلك لم يسلم هذا التّعريف من</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">بعض الانتقادات التي تم الإفصاح عنها في المناقشات التي أجريت قبيل استصدار قانون التّربية لجميع الأطفال المعاقين رقم 94/142 الصادر عام "1975"، وفي ذلك الاجتماع أصدر قراراً بضرورة مراجعة التّعريف ثم ضرورة وضع محك يتحدد على ضوئه أهلية الطفل لتلقي الرعاية الخاصة بذوي الصّعوبات التّعلّمية، وكذلك تحديد الإجراءات التي يمكن على ضوئها التّعرّف إلى الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Frankenberger&Harber,1987)<span class="apple-converted-space"> </span>.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي عام "1976" اقترح المحك الذي بموجبه يتحدد فيما إذا كان الطّالب يظهر صعوبة تعلّميّة أم لا، وكان ذلك المحك هو التباين الشديد بين الأداء المتوقع والتحصيل في واحدة أو أكثر من المجالات النّمائيّة التّالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">1- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعبير الشفوي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">2- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التعبير الكتابي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">3- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الفهم المرتكز على الإصغاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">4- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الفهم القرائي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">5- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">المهارات الأساسية في القراءة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">6- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">العمليات الرياضية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">7- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">الاستدلال الرياضي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">8- </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">التهجئة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<u><span style="background-color: white; color: #c0504d;">- </span></u></span><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف الحكومة الفدراليّة لعام (1977</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(</span></u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نتيجة للمناقشات والتغذية الراجعة التي دارت من قبل الأفراد والجماعات على مستوى الولايات المتحدة فقد طرأت تعديلات بسيطة على تعريف عام "1969" لصعوبات التّعلّم وصدر التّعديل الجديد عام "1977" والذي ينص على ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعني الصّعوبة التّعلّميّة قصوراً في واحدة أو أكثر من العمليات النفسية الأساسية والتي تدخل في فهم أو استخدام اللغة المكتوبة أو المنطوقة والتي قد تظهر في عدم القدرة على الإصغاء، أو التفكير، أو الكلام، أو القراءة، أو الكتابة، أو التهجئة أو العمليات الحسابية . ويتضمن المصطلح حالات من الإعاقة الأكاديمية، والإصابة الدماغية، والخلل الوظيفي الدماغي الطفيف، وصعوبة القراءة" ديسلكسيا "، والحبسة التّطورية" افيزيا ". ولا يتضمّن المصطلح أولئك الأطفال الذين يعانون من مشكلات تربوية ناتجة في الأساس عن إعاقة سمعية أو بصرية أو حركية أو تخلف عقلي أو اضطراب انفعالي أو حرمان ثقافي أو اقتصادي أو بيئي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> "</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد أعطت الحكومة الفيدرالية للولايات الأمريكية الخمسين الصّلاحيّة بإجراء التّعديلات التي تراها مناسبة على التّعريف ، وأخذت حينها تلك الولايات بذلك الخيار فعدلت ونقّحت وأجرت التّكييف المناسب على تعريف عام "1977</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>" * .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي عام "1984" شكّلت الحكومة الفيدرالية لجنةً وطنيةً لتحديد التّعريف المناسب وعندها استقرأت اللجنة جميع التّعريفات المعمول بها في الولايات المتحدة الأمريكية، فوجدت أن تلك التّعريفات تتفق فيما بينها على خمسة عناصر هي : الأسباب ، واستبعاد الإعاقات الحسية والعقلية، والعمليّات النفسيّة، وتدني التّحصيل الأكاديمي ، والتّباين بين القدرة الكامنة والتّحصيل الفعلي. وأكدت اللجنة وقتها أنّ الصّعوبة التّعلّمية لا يمكن تحديدها بمحك واحد، بل لا بد من الاتفاق على مجموعة من المحكات . وهكذا وعلى الرغم من التّعديلات والتّنقيحات المختلفة التي لحقت بتعريف الحكومة الفدرالية ، فقد بقي هذا التّعريف هو التّعريف الأساسي المعمول به في الولايات المتحدة الأمريكية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">ولقد واكب تعريف الحكومة الفدراليّة تعريفين آخرين لقيا القبول والاستحسان على الصعيد الوطني، وهذان التّعريفان هما تعريف جمعية الأطفال والراشدين ذوي صعوبات التّعلّم وتعريف المجلس الوطني المشترك لصعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">Association For Children & Adult with Learning Disability . </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وتعريف المجلس الوطني المشترك لصعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (NJCLD ) *<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="RTL"></span><b><u><span lang="AR-SA" style="color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- تعريف المجلس الوطني المشترك لصعوبات التّعلّم لعام "1981</span></u></b><span dir="LTR"></span><b><u><span dir="LTR" style="color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>":</span></u></b><span dir="LTR" style="color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لقد اقترح هذا التّعريف من قبل لجنة مشتركة شكلها المجلس الوطني المشترك (تكونت من ست مؤسسات وطنيّة مهتمة بالصّعوبات التّعلّمية، ووافقت على هذا جميع المؤسسات باستثناء جمعية الأطفال والراشدين ذوي الصّعوبات التّعلّمية، وأما تعريف المجلس الوطني المشترك لصعوبات التّعلّم فينص على ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">" </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يعد مصطلح الصّعوبات التّعلّمية مصطلحاً عاماً، يقصد به مجموعة غير متجانسة من الإضطرابات تظهر على شكل صعوبات ذات دلالة في اكتساب واستخدام الكلام، أو الإصغاء ، أو الكتابة، أو القراءة، أو الاستدلال، أو القدرات الرّياضيّة. وهذه الإضطرابات داخلية المنشأ ويفترض أنّها تعود لقصورٍ في وظيفة الجهاز العصبي المركزي. وعلى الرغم من أنّ صعوبات التّعلّم قد تصاحب حالات من الإعاقة (مثل الإعاقة الحسّيّة، أو التّخلف العقلي، أو الاضطراب الانفعالي أو الاجتماعي ) أو تأثيرات بيئية (كالفروق الثقافية، والتّعلّم غير الملائم أو غير الكافي، أو عوامل نفسية ) إلا أنّها ليست ناتجة عن هذه الحالات أو المؤثرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>"(Hammill,1990.).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نلاحظ على هذا التّعريف في ضوء مقارنته بتعريف اللجنة الفيدرالية أنه لم يشر إلى العمليّات النفسية الأساسية ، وأنّه ركّز على الخلل الوظيفي في الجهاز العصبي المركزي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<span style="color: #c0504d;"><br />
<u><span style="background-color: white;">- </span></u></span></span><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف جمعية الأطفال والراشدين ذوي الصّعوبات التّعلّمية لعام"1985</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>": (ACALD)</span></u><u><span dir="LTR" style="color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></u><span dir="LTR" style="color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">انفردت جمعيّة الأطفال والراشدين ذوي الصّعوبات التّعلّمية بتعريف خاص بها بعد تحفظاتها على تعريف المجلس الوطني المشترك، وظهر هذا التّعريف في عام "1985" والذي ينص على ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">صعوبات التّعلّم حالة مستمرة، يفترض أنّها تعود لعوامل عصبيّة تتدخّل في نمو وتكامل القدرات اللفظية وغير اللفظية، وتوجد الصّعوبة التّعلّمية كحالة إعاقة واضحة مع وجود قدرات عقلية تتراوح بين عادية(متوسطة) إلى فوق عادية، وأنظمة حسية حركية متكاملة مع فرص تعليم ملائمة وكافية، وتتباين هذه الحالة في درجة ظهورها وفي درجة شدتها . ويمكن لهذه الحالة أن تؤثر مدى الحياة على تقدير الفرد لذاته، والتربية، والمهنة، والتكيف الاجتماعي أو أنشطة الحياة اليومية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> "(Frankenberge&Fronzoggi,1991) .</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لم يشر هذا التّعريف أيضاً إلى العمليّات الّنفسيّة الأساسيّة ، إلا أنّه ركّز بصورة ٍكبيرةٍ على افتراض الخلل الوظيفي في الجهاز العصبي، وأضاف عبارة التأثير المستمر لصعوبة التّعلّم على الأداء المهني والاجتماعي للفرد . ويظهر بأنّ هذا التّعريف تأثر بدرجة كبيرةٍ باهتمامات أولياء أمور الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم حول حياة ومستقبل أبنائهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">- </span></u><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف اللجنة الائتلافية لعام "1987</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>"<span class="apple-converted-space"> </span>(ICLD):</span></u><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">أخذت الحكومة الفيدرالية على عاتقها صياغة تعريفٍ جديدٍ لصعوبات التّعلّم ، فتشكلت لجنة ضمت اثني عشر مؤسسةً استقرأت جميع التّعريفات السابقة والأدب النظري الخاص بالصّعوبات التّعلّمية وخرجت بتعريف مكمل لتعريف المجلس الوطني المشترك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (NJCLD) </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>، ونعني بكلمة مكمّل أن التّعريف الذي قدّمته اللجنة الائتلافية مطابقاً لتعريف المجلس الوطني باستثناء إضافة بعض العناصر إليه . وينص تعريف اللجنة الائتلافية ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">يقصد بمصطلح الصّعوبات التّعلّمية، مجموعة غير متجانسة (متباينة) من الإضطرابات ، تظهر على شكل صعوبات ذات دلالة في اكتساب واستخدام الكلام، أو الإصغاء،أو القراءة، أو الكتابة، أو الاستدلال، أو القدرات الرياضية أو المهارات الاجتماعية. وهذه الإضطرابات داخلية المنشأ ويفترض أنها تعود لقصورٍ في وظيفة الجهاز العصبي المركزي . وعلى الرغم من أن صعوبات الاضطراب الانفعالي أو الاجتماعي أو التأثيرات البيئية كالفروق الثقافية، والتعليم غير الملائم أو غير الكافي، أو العوامل النفسية وبخاصة اضطراب نقص الانتباه قد تؤدي بمجموعها إلى مشكلات تعلّميّة إلا أنّ الصّعوبة التّعلّمية ليست ناتجة ًعن هذه الحالات أو المؤثرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>.(Hammill,1991).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تبنت اللجنة الائتلافية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (ICLD) </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">تعريف اللجنة الوطنية المشتركة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> (NJCLD) </span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">لعام "1981" بصفته- برأي اللجنة- أفضل التّعريفات المقدمة لصعوبات التّعلّم ولا يحتاج إلا لتعديلٍ طفيفٍ وأنّ إضافة المهارات الاجتماعية إلى التّعريف يطرح مشكلاتٍ جديةً من أهمها أن الطّفل قد يشخّص كذوي صعوبة تعلّميّة دونما ظهور علّة أكاديمية على أدائه ، ومثل هذا التوجه يزيد من أعداد الطلاب الذين يصنفون كذوي صعوبات تعلّميّة، فالأسباب التي تحدث المشكلات الاجتماعية أسباب متنوعة قد لا يكون من بينها صعوبات التّعلّم ، ثم إن إضافة مشكلات الانتباه كمشكلات مصاحبة لصعوبات التّعلّم يطرح علاقتها الجدلية باضطراب نقص الانتباه إذ لم يحسم العلم بعد ما إذا كانت صعوبات التّعلّم نتيجة لاضطراب نقص الانتباه أم أنه قد يظهر مصاحباً له أو نتيجة من نتائجها(الوقفي،2002</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>).</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span dir="RTL"></span><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>- تعريف اللجنة الوطنية المشتركة لعام</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; color: #c0504d; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> "<span class="apple-converted-space"> </span>1990"</span></u><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وفي ضوء الانتقادات التي وجهت لتعريف اللجنة الائتلافية فقد عادت اللجنة الوطنية المشتركة لصعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">والتي تضم الجمعية الأمريكية للكلام واللغة والسمع ، وجمعية الأطفال والراشدين ذوي صعوبات التّعلّم ، ومجلس صعوبات التّعلّم ، وقسم الأطفال ذوي اضطرابات التواصل ، وجمعية القراءة الدوليّة ، وجمعية أورتون لعسر القراءة وعدّلت ذلك التّعريف ، وصدر التّعريف المعدل عام "1990" والذي ينص على ما يلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
<span style="background-color: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">صعوبات التّعلّم مصطلح شامل(عام) يرجع إلى مجموعةٍ متباينةٍ من الإضطرابات التي تعبر عن نفسها من خلال صعوبات دالة في اكتساب واستخدام مهارات الاستماع أو الكلام أو القراءة أو الكتابة، أو الاستدلال أو العمليات الحسابية وهذه الإضطرابات ذاتية داخلية المنشأ والتي يفترض أن تكون راجعة إلى خلل وظيفي في الجهاز العصبي المركزي .ويمكن أن تحدث خلال حياة الفرد، كما يمكن أن تكون متلازمة مع مشكلات في الضبط الذاتي ومشكلات الإدراك والتفاعل الاجتماعي دون أن تؤدي هذه الأحوال إلى صعوبة تعلّميّة بحد ذاتها . ومع أن صعوبات التّعلّم قد تحدث متزامنة مع بعض ظروف الإعاقة الأخرى (كالإعاقة الحسّيّة، والتّخلّف العقلي، والاضطراب الانفعالي الشديد جداً) أو على مؤثرات خارجية (كالفروق الثّقافيّة والتّعليم غير الملائم أو غير الكاف) إلا أنّها- أي صعوبات التّعلّم- ليست ناتجة عن هذه الظروف والمؤثرات</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Polloway, et .al,1987)<span class="apple-converted-space"> </span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">نلاحظ أنّ هذا التّعريف مشابه للتّعريف السابق إلا أنّه تم حذف مشكلات الانتباه كما حذفت كلمة المهارات الاجتماعية كمحك من المحكات وأضيفت هنا في هذا التّعريف كمشكلة مصاحبة وليست كصعوبة بحد ذاتها . وهذا ما جعل بعض المؤلفين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Hamill,199.)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">من اتخاذ هذا التشابه بين التّعريفات كذريعة للقول بظهور نوع من الإجماع على التّعريف ، مما دعاه للقول " أنّني أتفاءل بدنو المسافة بيننا وبين تعريفٍ شاملٍ يجتمع عليه جميع المهتمين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> ".</span><span dir="LTR" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">وعلى العكس من وجهة نظر هاميل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(Hamill)<span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">فإنّنا نرى أنّه قد لا يكون هناك حل نهائي لمشكلة الغموض والإبهام الذي يكتنف التّعريفات الخاصة بصعوبات التّعلّم ، حيث لا يوجد تعريف مقبول من قبل غالبية المدافعين والمهتمين بذوي صعوبات التّعلّم ، ومن الحلول المقبولة تطوير تعريف أكثر دقة وأكثر تحديداً للحالات التي يجب أن تصنّف ضمن صعوبات التّعلّم . إلا أنّ تحديد تعريف لصعوبات التّعلّم قد يحرم نسبة كبيرة من الأطفال الذين تتم خدمتهم في برامج صعوبات التّعلّم يتركهم دون خدمات بسبب عدم أهليتهم لتلقي مثل تلك الخدمات في ضوء التّعريف ويظهر جلياً بأن أهالي الأطفال الذين يلعبون دوراً هامّاً في إنشاء وتطوير البرامج الحالية من المرجّح الآّ يتقبلوا تعريفا أكثر تحديداً من شأنه أن يترك أطفالهم دون خدمات خاصة.</span><strong><u><span dir="LTR" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></u></strong><br />
<span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"></span><br />
<div style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><b><span style="color: red; font-size: x-large;"><i><u><br class="Apple-interchange-newline" />تعليق الباحثه على ما تم نشره من تعريفات:-</u></i></span></b></span></div><div style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><b><span style="color: red; font-size: x-large;"><i><u><br />
</u></i></span></b></span></div><div style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><b>من خلال عملى فى مهنة التدريس تعاملت مع تلاميذ وطلاب مختلفين من حيث الفروق الفردية فى التعلم وايضا لقد لاحظت ان بعض منهم يعانون من صعوبات فى التعلم متمثله فى القدره على التحصيل والمرتبطه احيانا بضعف القدره على الانتباه والتركيز وايضا بعض من هؤلاء الطلاب يعانون من مشكلات نفسيه اخرى تظهر فى صورة سلوكيات بعض منها مرتبطه بالابتعاد عن الجماعه والانفراد عنهم وبعضها مرتبط بالحساسية المفرطه لاى توجيه من قبل المعلم وبعضه مرتبط بمشكلات يعانى منها هؤلاء التلاميذ والطلاب من عدم قدرتهم من التعامل مع اقرانهم او مشكلات العدوانيه نتيجة لضعف تحصيلهم وللمشكلات السابق ذكرها والتى يعانون منها.</b></span></div><div style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><b><br />
</b></span></div><div style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: medium;"><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><b>ونتيجه لذلك اردت ان ابحث عن طبيعة هؤلاء الطلاب وهل من الصح ان نجمعهم مع اقرانهم الاخرين ام تكون لهم مدارس خاصه ام ماذا؟ انى ابحث لمساعدة هؤلاء الطلاب من خلال فهم ما يمرون به وطبيعة شخصيتهم وماهية معاناتهم....</b></span></div></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">*-federal Register<b> .</b> (1977)<b> .</b> Thursday December 29965.82-65.85) 3.1-3<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">*National Joint Council for Learning Disability <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="color: red; font-family: Arial, sans-serif; font-size: x-large;"><i><u><br />
</u></i></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-4537000772821343622012-06-19T06:46:00.000-07:002012-06-19T06:46:07.671-07:00التّطور التّاريخي لحقل صعوبات التّعلم<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="background: white; direction: rtl; margin-bottom: 5.0pt; mso-line-height-alt: 10.5pt; text-align: center; unicode-bidi: embed;"><b><u><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="color: red;">التّطور التّاريخي لحقل صعوبات التّعلم</span></span></u></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">لقد جاء الاهتمام بمجال صعوبات التّعلّم متأخراً، إذا ما قورن بفئات التّربية الخاصّة الأخرى وخصوصاً " الموهوبين"، وعلى الرّغم من هذا الاهتمام المتأخر إلا أنّه كان كبيراً ومتميزاً، خاصةً أنّه لقي اهتماماً كبيراً من أولياء أمور هؤلاء الطّلبة في الولايات المتحدة الأمريكيّة، وتأسيس الجمعيات المتخصّصة التي تضمّ في عضويتها أفراداً من مختلف التخصصات، والتي ساهمت في الضّغط على الحكومات لإصدار تشريعاتٍ خاصةٍ تنص على تقديم الخدمات لتلك الفئة ففي الولايات المتحدة الأمريكية وفي كندا وغيرها من الدّول المتقدمة تنص هذه التّشريعات على حق كل المتعلمين في تلقي الخدمات التّربوية المناسبة لهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ربما يصحّ القول بأنّ أصول الاهتمامات العلميّة والفلسفيّة بالتلاميذ ذوي الصّعوبات التّعلّميّة ترجع إلى نشأة هذه العلوم نفسها. غير أنّه لم يذكر شيء قبل محاولات الطّبيب الفرنسي إيتارد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span>(Itard ) </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">لتعليم صبيٍّ وجده الصّيادون تائهاً في غابات افيرون الفرنسيّة . ومع أنّ إيتارد قد استخدم جل معارفه وصرف من وقته لتأهيل الصبي وتعليمه اللغة والعادات المدنيّة، إلا أنّه فشل في نهاية المطاف ووصفه بأنّه " ضعيف عقلياً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span> ".</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">وقد راح سيجان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span> (squin)</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">تلميذ إيتارد يطوّر بحوث أستاذه ويعمّقها وأصبح قائداً مرموقاً في ميدان حركة مساعدة الأطفال والراشدين المتخلفين عقلياً، وقد ارتحل سيجان إلى الولايات المتحدة عام (1848) بسبب الإضطرابات التي كانت تشهدها البلدان الأوروبية، وهناك بدأ في إرساء معالم حركة الاهتمام بالمتخلفين عقلياً</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" dir="LTR" new="" roman";background:white'="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">وقد تفاعلت الحركة التي بدأها إيتارد وسيجان في مجال التّخلّف العقلي ووجد في فرنسا من حمل لواءها، حتى أنّ وزارة المعارف الفرنسّية قامت عام (19.4) بتكليف لجنة ضمت في عضويّتها الفرد بينيه (الواضع الأول لاختبار ستانفورد- بينيه المشهور ) للبحث في طريقة للتمييز بين الأطفال العاديين القادرين على التّعلّم وتمييزهم عن غيرهم من الأطفال ضعاف العقول وكذلك لتمييز الأطفال عسيري التّعلّم عسرة أساسها الإهمال وعدم الانتباه لا ضعف القدرات العقلية . وكنتيجة لهذه الجهود صمم كيرك</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" dir="LTR" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman"'="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">(kirk,1962)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">وآخرون برامج لمستوى ما قبل المدرسة ، موجهة نحو مشكلات التّعلّم الخاصة بالأفراد المتخلفين. كما أسهم اهتمام جاستك</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" dir="LTR" mso-bidi-font-family:"times="" new="" roman"'="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">(</span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" dir="LTR" mso-bidi-font-family:"times="" new="" roman";="" roman";background:white'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">Jastack,1949</span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">)</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">بالموضوع في تطوير الجهود الموجهة نحو التّعرّف إلى مناحي القوة والضّعف داخل الفرد نفسه، وقد أثّر هذا التّغير في التّركيز على الفروق الفردية الداخلية بعمق على تعليم الطّلبة المتخلفين، وكذلك على تعليم ذوي الصّعوبات التّعلّمية (الوقفي،1998</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" background:white'="" dir="LTR" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>).</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">لم يظهر مصطلح الصّعوبات التّعلّمية دفعة واحدة، بل سبقته مصطلحات كثيرة تأثرت بالحقل الطبي الذي كان سائداًُ منذ عقود طويلة، تلك المصطلحات استخدمت لوصف أولئك الأطفال الذين لا يتوافقون في تعلّمهم وسلوكهم مع فئات الإعاقة الموجودة، حيث فرض التوجه النّظري لكل متخصّص المصطلح الذي يفضله، لكن تلك المصطلحات كانت تحمل معانٍ قليلةُ، فبإحدى تلك المصطلحات يمكن وصف سلوكات مختلفة أو العكس قد تصف عدة مصطلحات نفس السّلوكات</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" background:white'="" dir="LTR" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" dir="LTR" mso-bidi-font-family:"times="" new="" roman"'="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"> </span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">وفي دراسته للخلل الوظيفي الدّماغي الطّفيف كشف كليمنتس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span dir="LTR"></span> (Clements)</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" dir="LTR" new="" roman"'="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">عن وجود ثمانية وثلاثين مصطلحاً كانت تستخدم مع نفس الأطفال منها : بطء التّعلّم، والإصابة الدّماغيّة، والإعاقة العصبيّة، والإعاقة الأكاديمية، وغيرها</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" dir="LTR" new="" roman";background:white'="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">ولقد حاز مصطلح الإصابة الدماغية</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" dir="LTR" mso-bidi-font-family:"times="" new="" roman"'="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> <span style="background: white;">(Brain injury)</span> </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">على أول قبولٍ عام، ولكن الفحوصات لم تظهر وجود إصابة دماغية لدى كثيرٍ من الحالات، وتبين عدم مناسبته للتخطيط التّربوي، وكان مثار نقدٍ وهجومٍ من قبل الكثيرين . وسنتحدث لاحقاً عن الإصابة الدّماغية بشيء من التّفصيل بعد الحديث عن مفهوم الخلل الوظيفيّ الدّماغي الطّفيف</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" background:white'="" dir="LTR" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";="" roman";mso-bidi-font-family:"times="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .<o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 6pt;"><span style="background-color: white; color: red;"><u><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 14pt;">أولاً : مصطلح الخلل الوظيفي الدّماغي الطّفيف</span></u><u><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">M :</span></u></span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="background-color: white; color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">أطلق ستراوس وزملاؤه</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Strauss & et.al,1947) </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">مصطلح التّلف الدّماغي البسيط على أولئك الأطفال ذوي الصّعوبات الشّديدة كسببٍ لصعوباتهم وذلك بعد التّردد والاعتراض في إطلاق مسمى ذوي الإصابة الدماغية</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;" tahoma'=""><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">ونظراً لصعوبة إثبات هذا الّتلف لكونه عدم نضج وليس تلفاً في النّظام العصبي المركزي والذي يمكن أن يسبب نفس صعوبات التّعلّم، تم تعديل مصطلح التّلف الدّماغي البسيط ليصبح اسمه الخلل الوظيفي البسيط، ولقد تم تفضيل مصطلح الخلل الوظيفي لأنّه يؤكد على النتائج السّلوكية والتّعلّميّة لتلف الدّماغ أو تأخر النمو</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">وفي المؤتمر الوطني للخلل الوظيفي الدماغي البسيط استخدم كليمنتس</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Clements,1966) </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">مفهوم صعوبات التّعلّم للدلالة على أولئك الأطفال الذين يتمتعون بقدرات عقلية قريبة من المتوسط أو أعلى من المتوسط، وفي الوقت نفسه يعانون من مشكلات تعلّميّة أو سلوكية تتراوح بين البسيطة إلى الشديدة وترتبط بقصور في وظيفة النّظام العصبي المركزي، وقد يظهر ذلك القصور على شكل عجز في الإدراك، واللغة، والذاكرة، والانتباه، والاندفاعية أو الأداء الحركي، وتكوين المفهوم</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">وقد ذكر كليمنتس في ذلك المؤتمر تسعة وتسعين عرضاً للخلل الوظيفي الدماغي البسيط، إلا أنّ هناك عشرة خصائص أكثر تكراراً من غيرها وهي</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">1- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">النّشاط الزائد (الحركة الزائدة</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>) .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">2- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">اضطرابات في الإدراك الحركي</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">3- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">الاضطراب( التقلب) الانفعالي</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">4- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">قصور في التناسق العام</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">5- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">قصور في الانتباه</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">6. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">الاندفاعية (السلوك المتسرع</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>).</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">7- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">قصور في الذاكرة والتفكير</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">8. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">صعوبات خاصة في التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">9- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">اضطراب النّطق والسّمع</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">1- </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">إشارات عصبية غامضة (تخطيط دماغي غير عادي</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>) .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span style="color: red;"><u><span arial'","serif";="" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">* </span></u><u><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">الإنتقادات الموجهة لمصطلح الخلل الوظيفي الدماغي البسيط</span></u><span dir="LTR"></span><u><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> : </span></u></span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">في نهاية الستينات أصبح مسمى الخلل الوظيفي الدماغي الطّفيف مثاراً للنقد والتجريح وذلك لعدة أسبابٍ</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">1. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">لم يكن هناك أساس للتوجه الطّبي، لصعوبة إثبات الإنحرافات العصبية، إذ لم يكن هناك سوى مؤشر طبي واحد ضمت الخصائص العشرة الأكثر تكراراً</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">2. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">إنّ خلل الدماغ أمر جوهري في حد ذاته وبالتالي لا يوصف بأنّه بالبسيط</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;" tahoma'=""><span dir="LTR"></span> (Benton,1973) .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">3. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">لقد تم تطوير العديد من الاختبارات الحسّيّة في نهاية الستينات لقياس تطور المهارات الحركيّة، واللغويّة، والاجتماعيّة، والإدراكية البصريّة، والأكاديميّة. حيث أنّ هذه المهارات</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">هي التي سيتم معالجتها وليس الدماغ، لذلك لم يكن من المناسب اللإستدلال على الخلل الوظيفي الطّبي من هذه السلوكات</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";="" mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Silbvrman,1976,P,78)</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">.</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">4. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">الخلل الوظيفي في الدماغ لا يمكن شفاؤه عن طريق التدريب المباشر للدماغ</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">5. </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">المصطلح غير مرتبط بعملية البرمجة ويؤثر في تشكيل توقعات سلبية غير ضرورية</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" new="" roman";mso-bidi-font-family:="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;" tahoma'=""><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">وبالإضافة إلى هذه الاعتراضات فإنّ هذا المصطلح قد فقد معناه بسبب عدم ملاءمته لضم جميع التّسميات التي أطلقت على ذوي التّحصيل المنخفض، ومع أنّ هذا المصطلح لا يزال متداولاً في بعض الدوائر الطّبية، إلا أنّ مصطلح صعوبات التّعلّم أصبح البديل الأكثر تقبّلاً (السّرطاوي وزملاؤه،2001</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>).</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">ويبقى السؤال ماثلاً هنا، من هو الطّفل ذو الخلل الوظيفي الدّماغي الطّفيف؟ وللإجابة عن هذا السؤال نورد التّعريف التالي الذي قدمه كليمنتس</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>: </span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<br />
</span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">"</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">الخلل الوظيفي الدّماغي الطّفيف</span><span dir="LTR"></span><span arial'","serif";mso-fareast-font-family:"times="" mso-bidi-font-family:tahoma'="" new="" roman";="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> " </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">هو اضطراب يصيب الأطفال الذين يقلّ ذكاؤهم أو يرتفع عن المتوسط، ويعانون من مشكلات تعلّميّة أو سلوكيّة تتراوح ما بين المشكلات البسيطة إلى المشكلات الشّديدة، وترتبط بانحراف في وظيفة النّظام العصبي المركزي . وقد تظهر تلك الانحرافات على شكل عجز في الإدراك، وتكوين المفاهيم، واللغة، والذّاكرة، والانتباه، والاندفاعيّة أو الأداء الحركي . وقد تنشأ من عوامل جينيّة، أو عوامل حيوية كيميائية، أو من إصابات في الدماغ عند الولادة، أو من أمراض أو إصابات أخرى تحدث خلال السنوات الأولى والتي لها أثرٌ كبيرٌ على تطوّر النّظام العصبي المركزي ونضجه أو من أسباب غير معروفة المنشأ</span><span dir="LTR"></span><span "times="" arial'","serif";mso-fareast-font-family:="" new="" roman";mso-bidi-font-family:tahoma'="" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>" .</span><span style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="color: red;"><u><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">ثانياً : مصطلح الإصابة الدّماغية</span></u><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><u><span arial'","serif";mso-bidi-font-family:tahoma;background:white'="" dir="LTR" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></u></span><u><span arial'","serif";mso-bidi-font-family:tahoma;background:white'="" dir="LTR" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">Brain Injury:</span></u></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span style="color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ascii-font-family: "\0027Arial\0027"; mso-bidi-font-family: Arial; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: "\0027Arial\0027";">لقد عمل فيرنر وستراوس وعدد من رفاقهم</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span arial'","serif";background:white'="" dir="LTR" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span arial'","serif";background:white'="" dir="LTR" style="font-family: "; font-size: 14.0pt;">(Werner&Strauss&et.al,197</span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">منذ الثلاثينات وحتى الخمسينات مع كثيرٍ من الأطفال المتخلفين عقلياً ممن كانت مشكلاتهم التّعلّميّة ترجع لعوامل بيولوجية أو حوادث أدت إلى إصابات دماغيّة، وقد عرف ستراوس وزميله ليهتانين الطفل الذي يعاني من إصابة دماغية أنّه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">ذلك الطّفل الذي تعرض لإصابةٍ أو التهابٍ في الدماغ قبل أو أثناء أو بعد الولادة مما قد يؤدي إلى اختلالٍ في الجهاز العصبي المركزي، يظهر على شكل اضطرابٍ في السلوك أو الإدراك أو التّفكير يمكن أن تظهر منفردةّ أو مجتمعةّ، ويمكن إثباتها عن طريق اختبارات محددة، ومن شأن هذه الإضطرابات أن تمنع أو تعيق عملية التّعلّم العاديّة أو السّويّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>".</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">ولقد وسّع وليام كروكشانك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Cruickshank,1976) </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">في السّتينات دراسة الأطفال ذوي الإصابات الدماغية لتشمل الأطفال الذين لديهم قدراتٌ عقليةٌ عاديةٌ(متوسطة) وفوق المتوسط، واعتبر أنّ إصابة الدماغ تؤدي إلى خلل في وظيفة الإدراك بحيث يواجه الطفل مشكلاتٍ في الانتباه للمعلومات وفي تنظيمها، وتخزينها، واستعادتها، ويمكن أن تحدث في جميع الأعمار أو مختلف مستويات القدرة العقليّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وقد لقي مصطلح الإصابة الدّماغية مجموعةً من الإنتقادات شأنه شأن مصطلح الخلل الوظيفي الدّماغي البسيط، الأمر الذي حدا بكروكشانك وزملاؤه إلى توسيع عملهم ليشمل الأطفال العاديين ممن ليس لديهم إصابات دماغية ويظهرون نشاطاً زائداً، أو اضطراباً انفعالياً أو اضطراباً في الإدراك . وقد تم تعليم أولئك الأطفال المهارات الأكاديمية والإدراكية بنفس الطّريقة التي تعلّم بها الأطفال المتخلفون بسبب عوامل خارجية ، وقد تم وضع فصول دراسية بناءاً على حاجاتهم التّربوية العامة بغض النّظر عن تصنيف صعوباتهم . وقد أوضح نجاح هؤلاء الأطفال بأنّ طريقة فيرنر وستراوس في فهم وتلبية الحاجات الفردية قابلة للتطبيق مع جميع الأطفال وبغض النظر عن مستوياتهم العقليّة (السّرطاوي والسّرطاوي،2001</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>).</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وقد اقترح ستيفينز وبيرش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>(<strong>Stevens& Birch,1957)</strong><span class="apple-converted-space"> </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">استخدام مصطلح متلازمة * (تناذر) ستراوس * كبد يل لمصطلح الإصابة الدّماغية وذلك لأولئك الأطفال الذين يشابهون في اضطراباتهم التّفكيريّة والسلوكيّة والإدراكيّة أولئك الأطفال المصابين دماغياً الذين تمت ملاحظتهم من قبل ستراوس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وتستخدم متلازمة "ستراوس" لتصف أولئك الأطفال الذين يتصفون ببعض الخصائص التالية أو جميعها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">1- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">نشاط حركي زائد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">2- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">اضطرابات سلوكية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">3- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">اضطرابات إدراكيّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">4- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">اضطرابات في تنظيم المعلومات والأفكار والسلوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">5- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">تشتت الانتباه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">6- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">الأداء الحركي الضعيف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<u><span style="background: white;"><span style="color: red;">*</span></span></u></span><span style="color: red;"><u><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">الانتقادات الموجهة لمصطلح الإصابة الدماغية</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span></u></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span style="color: red;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وكما وجهت انتقادات لمصطلح الخلل الوظيفي الدماغي الطّفيف، وجهت كذلك انتقادات لمصطلح الإصابة الدماغية من أهمها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">1- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">يشير هذا المصطلح إلى صعوبة حالة الطّفل واستحالة علاج الخلايا التالفة في الدماغ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">.............................................................................................................</span><br />
<br />
<span style="background: white;">*- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وهي مجموعة من الأعراض تنتج عن إصابة مرضية أو تعزى لتلك الإصابة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">*- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">نسبة إلى العالم الذي اكتشفه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<br />
<br />
<span style="background: white;">2- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">لا يصف هذا المصطلح خصائص الطّفل المصاب ولا يقترح الطرق والاستراتيجيّات التّدريسيّة المناسبة لذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">3- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">إنّه مجرد معرفة المدرّس لطبيعة وحجم الإصابة الدّماغية لا تكفي وحدها في مساعدته في تحديد طرق العلاج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">4- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">إنّ وسم الأطفال بهذا المصطلح يقيّدهم بوصمة مدى حياتهم ولا يستطيعون التخلص منها</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">5- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">تترافق الإصابة الدّماغية مع سلسلة واسعة من الأحوال (كالشلل والصرع) مما يقلل من دلالته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<u><span style="background: white;">* </span></u></span><u><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">الانتقادات الموجهة لمتلازمة ستراوس</span></u><span dir="LTR"></span><u><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> :</span></u><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">1- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">ربط ستراوس مشكلات الإدراك بإصابة الدماغ، في حين أنّه لا يمكن أن تظهر مثل تلك المشكلات نتيجة للتّأخر في النمو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">2- </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">بالإضافة لما سبق فإنّه ليس لجميع الأطفال ذوي الإصابات الدماغية مشكلات إدراكيّة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .(Gallager,1966)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><span style="color: red; font-size: large;"><u><span lang="AR-SA" style="background-color: white; font-family: Tahoma, sans-serif;">ثالثاً : مصطلح صعوبات التّعلّم</span></u><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><u><span dir="LTR" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: Tahoma, sans-serif;"><span dir="LTR"></span> </span></u></span><u><span dir="LTR" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: Tahoma, sans-serif;">Learning Disabilities:</span></u></span><span dir="LTR" style="font-family: Tahoma, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br />
</span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">لقد قلنا أن التّسميات السّابقة لم ترق لكثير من الباحثين وأولياء أمور الطّلبة الذين يعاني أبناؤهم من عجز تعلمي . وأخذ كثير من المهتمين يفكرون بنحت مصطلح شامل يرضي كل تلك الأوساط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">بدأ مصطلح الصّعوبات التّعلّمية بالظهور على نطاق محدود قبيل مصطلح القصور الوظيفي الدماغي البسيط من جهة ومتوافقا معه من جهة أخرى، فقد أخذ العاملون في التربية الخاصة يبحثون عن مصطلحات ذات صلة بعملية التربية (ظهر منها المعوقون تربوياً، والاضطرابات اللغوية، والمعوقون ادراكيّاً). وقد توصل صاموئيل كيرك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Samuels Kirk,1962 ) </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">إلى نحت مصطلح الصّعوبات التّعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وفي عام (1963) وعلى هامش المؤتمر الذي عقد بشأن الأطفال المعوّقين ادراكيّاً، والذي كانت إحدى القضايا الأساسية فيه محاولة اختيار مصطلح يتفق عليه جميع الأوساط ويوحد جهودهم و في ذلك العام تم تبني هذا المفهوم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Cruickshank,1976). </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وإنّه من الأهمية بمكان أن نذكر مقتطفاتٍ مما قاله كيرك في ذلك المؤتمر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span>.<span class="apple-converted-space"> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
<span style="background: white;">" </span></span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">لقد شعرت لبعض الوقت أن الألقاب التي نطلقها على الأطفال مرضية لنا ولكنها ذات فائدة قليلة للطفل نفسه . ويبدو أننا سنكون أكثر رضاً إذا أعطينا اسماً فنياً للحالة وبهذا ينتهي النقاش والخلاف، فنحن نعتقد بأننا نعرف الإجابة إذا ما أعطينا الطفل اسماً أو لقباً مثل إصابة دماغية، تخلّف عقلي، خلل وظيفي ..الخ. وكما أشرت سابقاً بأنّ مصطلح "الإصابة الدماغية" يحمل معنى قليلاً لي إذ لا يعطيني فيما إذا كان الطّفل ذكياً أو كسولاً، ولا يعطيني ما إذا كان الطّفل ذي نشاط زائد أو خاملاً، انه لا يقدم لي أي إشارة تساعد في التدريب، إنّ كلاً من المصطلحات التالية : الصرع، الإصابة الدّماغيّة، التّخلّف العقلي..الخ, هي مصطلحات تفيد التصنيف في الواقع، فهي إلى حد ما ليست تشخيصاً إذا كنا نعني بالتشخيص تقييم الطّفل بطريقة تؤدي إلى شكلٍ من العلاج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> " (Cruickshank,1976).</span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">لقد استخدم كيرك مصطلح صعوبات التّعلّم لوصف مجموعةٍ من الأطفال الذين يعانون من عجز أو تأخر(اضطرابات) في واحدة أو أكثر من مهارات النطق، واللغة، والقراءة، والتهجئة، والحساب، والكتابة وما يتصل بها من مهارات التواصل اللازمة للتفاعل الاجتماعي، ويستثنى من هذه المجموعة الأطفال الذين يعانون من إعاقاتٍ حسّية أو تخلّف عقلي، أو عوامل ثقافيّة أو تعلّمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (Mercer,1962)<strong>.</strong></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">نلاحظ من خلال رؤية كيرك- صاحب مفهوم صعوبات التّعلّم السابق أنّه يستخدم مصطلح صعوبات التّعلّم لوصف الأطفال الذين يعانون من اضطرابات في تطوّر اللغة والكلام والقراءة ومهارات التّواصل الضّرورية للتفاعل الاجتماعي ، ونلاحظ أيضاً أن كيرك استبعد من فئة صعوبات التّعلّم أولئك الأطفال المتخلفين عقلياً أو المعاقين حسياً(الكفيفون، ذوو الصمم)، وبما أن التّربويين وأولياء أمور الطّلبة يفضلون الألقاب التي من شأنها أن تقدم المساعدة التّربوية لأبنائهم، فقد اقترح كيرك مسمى "الصّعوبات التّعلّمية" والذي لاقى استحساناً وقبولاً كبيراً عند الأهالي مما دفعهم إلى تأسيس جمعية للأطفال ذوي صعوبات التّعلّم والتي من شأنها تقديم كل ما يمكن من مساعدة تربويّة لتلك الفئة من الطّلبة ،</span><span dir="LTR"></span><span class="apple-converted-space"><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> </span></span><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><br />
<br />
</span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وأطلقوا على تلك الجمعية اسم جمعية الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> (ACLD) * </span><span lang="AR-SA" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;">وهكذا أصبحت تلك الجمعية الجديدة المنظمة التي تدافع عن حقوق الأطفال ذوي صعوبات التّعلّم وتتحدث باسمهم، كما أصبح لها أثراً كبيراً في الضغط على أصحاب القرار لإصدار التشريعات التي تعنى بتلك الفئة من أطفال الولايات المتحدة الأمريكية، ومنذ تلك اللحظة أصبح مجال الصّعوبات التّعلّمية من أكثر مجالات التربية الخاصة نمواً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="background: white; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 14.0pt;"><span dir="LTR"></span> .<o:p></o:p></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-3712405794838516582012-06-18T15:40:00.001-07:002012-06-18T15:43:15.409-07:00ماهية التفاوض وسماته الاساسيه التى يمكن ان يتسم بها متعلم اليوم<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<h2 style="text-align: right;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: x-large;"><span style="color: red;">ماهية التفاوض</span><o:p></o:p></span></h2><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التفاوض علم تتمازج فيه علوم الإجتماع واللغويات وعلم النفس والإداره، وعلوم السياسه والعلاقات الدوليه ، وعلم الأجناس. وهو علم يتصل بقضايا الإنسان الحيويه بوصفه يرمى الى إيجاد نوع من التفاهم الفاعل بين بنى البشر سواء كان ذلك على مستوى الأفراد او المؤسسات او الدول.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[1]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وهو علم يرمى الى وضع حد لسوء التفاهم ،وتجنيب الانسان ويلات التصادم والصراع مع أخيه الانسان، إعتمادا على ما يمكن ان يكون بينهما من ارضيه مشتركه.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وحتى الان لا يوجد تعريف متفق عليه للتفاوض فهناك تعريفات كثيره ومتعدده بالرغم من انها تختلف فى صياغتها وتراكيبها اللغويه الا أنها تتفق حول مضمون ومعنى واحد وذلك ما يتضح من مجموعة التعريفات التاليه:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> التفاوض وسيله يمكن بواستطها تحقيق المصالح القوميه للأطراف المتنازعه، وتتم فى العاده عن طريق قبول حل وسط وتسويه وديه تتوصل إليها الأطراف المعنيه عن طريق الاتصال الشخصى المباشر. <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[3]</span></span></span></span></a></span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 13pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التفاوض هو موقف تعبيرى قائم بين طرفين او أكثر حول قضيه من القضايا يتم من خلالها عرض وتبادل وتقريب ومواءمة وتكييف وجهات النظر بإستخدام كافة أساليب الإقناع للحفاظ على المصالح القائمه او للحصول على منفعه جديده بإجبار الخصم بالقيام بعمل معين فى إطار علاقة الإرتباط بين اطراف العمليه التفاوضيه تجاه انفسهم او تجاه الغير.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[4]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التفاوض هو الطريقه التى نحقق من خلالها ما نريد الحصول عليه ممن يريد شيئا مقابلها منا وهى كذلك طريقه لفض النزاع بين اكثر من طرف للوصول الى حل وسط.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التفاوض هو موقف يتبارى فيه تعبيرياً طرفان او أكثر من خلال مجموعه من العمليات التى لا تخضع لشروط محدده سلفاً حول موضوع من الموضوعات المشتركه ،يتم فى هذه المباراه عرض مطالب كل طرف وتبادل الاراء ،وتقريب وجهات النظر ومواءمة الحلول المقترحه، وتكييف الإتفاق ،والجوء الى كافة اساليب الاقناع المتاحه لكل طرف لإجبار الطرف الاخر على القبول بما يقدمه من حلول او مقترحات تنتهى بإتفاق يتبادل بموجبه الاطراف المواد المطلوبه.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[5]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><h2 dir="RTL"><span lang="AR-EG" style="color: red; font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: x-large;">السمات الأساسيه للتفاوض<o:p></o:p></span></h2><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">1-تكسب المتعلم القدره على ادارة حياته وتحقيق اهدافه فى سهوله ويسر ،فمتعلم اليوم فى حاجه الى اكتساب مهارات وقدرات تعينه على تحديد أهدافه والوصول بها الى حيز التحقيق والنجاح والإنجاز.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[6]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وتعتبر مهارات التفاوض من المهارات الضروريه التى يحتاجها المتعلم فى إدرة حياته وفى التعامل مع مجتمعه والمتمثل فى أفراد وجماعات ومنظمات وقوانين .....الخ.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">2- تكسب المتعلم خبرات فرديه واسعه بالمسائل والشئون المتعلقه بالمفاوضات وذلك من خلال مرور المتعلم بمواقف تفاوضيه منها ما هو مرتبط بحياته الخارجيه فى مجتمعه ومنه ما هو مرتبط بنطاق علاقاته مع الأخرين ومنها ما هو مرتبط بما هو يسمعه ويشاهده فى نشرة الأخبار من قيام دول العالم باستخدام التفاوض كاداه لحل مشاكلها ولإدارة النزاعات ولتجنب الحروب.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ومنها ما هو مرتبط بمواقف تفاوضيه تاريخيه أحدثت تغير فى خريطة العالم السياسيه والدوليه ، وذلك من خلال ما يدرسه فى منهج التاريخ فى المراحل التعليميه المختلفه، وأيضا من خلال تدريب الطلاب على ممارسة التفاوض للوصول الى مستوى الاتقان المطلوب، فحينما تتاح للطلاب الفرص للتدريب على التفاوض من خلال مرورهم بمواقف تفاوضيه سابقه ينتج عن ذلك إتساع دائرة خبراتهم وإزدياد درجة إتقانهم له.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn7" name="_ftnref7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[7]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">3- تكسب الطلاب ميلا نحو تعلم منهج التاريخ<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هناك علاقه بين ميول المتعلم ومهاراته ،ومنهج التاريخ منهج يحتوى على معلومات جافه لاتثير لدى المتعلم حماسا او إهتماما بها ،مما يعنى عدم توفر ميل حقيقى لها بل كثيرا ما ينصرف عنها لانها لا تجذب اهتمامه ولا تثير تفكيره.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn8" name="_ftnref8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[8]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">4- تساعد على إعداد متعلم قادرا على أن يصبح مواطناً فعالاً ومفيداً ونافعاً لمجتمعه ولوطنه<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">قادر على الحوار والمناقشه وتنظيم الأفكار ،وإجادته للتعامل مع لغة المصالح والأخذ والعطاء إمتلاكه لأليات الدفاع عن مصالحه الشخصيه والعلميه ومصالح الجماعه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">5-تكسب المتعلم مهارات وفنون التعامل مع الاخر<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.25in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">فالتفاوض ما هو الا عمليه تفاعل تقوم على الحوار وتبادل الأراء ووجهات النظر بين طرفين او أكثر لديهم تباين فى الأراء والأهداف يسعون الى تحقيقها،ويتسنى للمتعلم من خلال مروره بالموقف التفاوضى فرص لإكتساب مهارات التعامل مع الاخر ،ومن خلال زيادة التدريب على حضوره للمفاوضات والإطلاع على أساليب تفاوضيه سابقه ،يكتسب او ينمو لديه فنون التعامل مع الاخر.<o:p></o:p></span></div><div><br />
<hr align="left" size="1" width="33%" /><div id="ftn1"><div align="right" class="MsoFootnoteText"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref1" name="_ftn1" title=""></a><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span><span style="line-height: 18px;">[1]</span>- حسن محمد وجيه ،مقدمه في علم التفاوض الاجتماعي والسياسي ،1994 ،ص 20</span></div></div><div id="ftn2"><div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">عبد الحكم احمد خزامى ،مرجع سابق،1998،ص6</span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn3"><div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[3]</span></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span> -</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">مصطفى عبد لله خشيم: موسوعة علم العلاقات الدوليه ، 1996،ص236</span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn4"><div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref4" name="_ftn4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[4]</span></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span>- جيقين كيندى،ترجمة اميره نبيل:قمة التفاوض لعقد الصفقات الرابحه والعلاقات الناجحه،2001،ص56</span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn5"><div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[5]</span></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span> - </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">عبد الحكم أحمد الخزامي : مرجع سابق، 1998 ،ص9</span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn6"><div class="MsoFootnoteText" dir="ltr" style="text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref6" name="_ftn6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[6]</span></span></span></span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>-</span></span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Victora &Others :"Social Studies" ,may 2002 ,p26</span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn7"><div class="MsoFootnoteText" dir="ltr" style="text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref7" name="_ftn7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[7]</span></span></span></span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">DaveLeeper<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-EG"><span dir="RTL"></span>,</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> " Negotiation :Theory and Skills Syllabus , spring 2004, p50</span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn8"><div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref8" name="_ftn8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[8]</span></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span> - </span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">احمد حسين اللقانى ، اتجاهات فى تدريس التاريخ ، 1978،ص23</span><b><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></b></div></div></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-88119715351395972522012-06-17T09:31:00.001-07:002012-06-17T10:00:04.311-07:00صورمن الانشطه التى يمكن من خلالها تنمية مهارات التفاوض<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">وتتعدد صور وانواع الانشطه المصاحبه لمنهج الدراسات الاجتماعيه والتى يمكن من خلالها تنمية مهارات التفاوض لدى التلاميذ ومن هذه الانشطه:<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">1-النشاط التمثيلى <o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">تعرف الانشطه التمثيليه بانها تصوير للاحداث فى ميدان من ميادين المعرفه وذلك عن طريق اشخاص يقومون بتصوير هذه الاحداث ،ويعالج النشاط التمثيلى مشكلة من مشكلات المجتمع وتعرض افكار للحل مما يساعد المشاهدين ويتم اكساب بعض جوانب التعلم المقصوده من خلال نص سبق اعداده ومراجعته لغويا وفنيا.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">ويهدف النشاط التمثلى الى:-<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">1-الافاده من امكانيات المسرح لتنشئه المواطن ذى الشخصيه السويه المتكامله نفسيا واجتماعيا وخلقيا وعلميا لدعم المفاهيم والقيم والاتجاهات الروحيه والقوميه وغيرها.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">2-ربط المسرح بالمقررات الدراسيه والافاده منه كمدخل تدريس مشوق وفعال فى تحقيق اهداف كل ماده.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">3-اكساب المتعلمين القدره على التذوق الفنى.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">4-تدريب المتعلمين عمليا على التعاون والعمل بروح الجماعه والنمو عن طريق العمل .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">5-اكساب الموهوبين وتنميه مواهبهم. (1)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">2-نشاط الدراما الاجتماعيه ولعب الادوار<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">تلعب انشطه الدراما الادوار دورا كبيرا وقيما فى ادراك الطلاب للادوار المتنوعه التى يلعبها الاخرون من حولهم وفى اكتساب اتجاهات نحو الشخصيات والادوار التى يتم لعبها وايضا كسابهم مهارات لعب الادوار والتعامل مع الاخرين والتعاون والحوار والنقاش والتفاوض .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">وتساعد الدراما الاجتماعيه الطلاب فى تنميه تفكيرهم حيث يتعلم الطلاب من خلال تمثيلهم الادوار الاخرين من حولهم كيف يروا الاخرين من زوايا اخرى و بوجهة نظر مختلفه عن وجهة نظرهم. (2)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">وتتيح الدراما الاجتماعيه ولعب الادوار للطلاب فرصا لتمثيل انفسهم والعالم من حولهم واثناء الموقف التفاوضى يقوم الطلاب بتمثيل ادوار الاطراف المتفاوضه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">3-نشاط اللعب<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">الالعاب عباره عن نماذج مبسطه تعبر عن الواقع او جزء منه وتستخدم للتعليم والتعلم وتعتمد بدايه على نشاط المتعلم وفاعليته،وتدور حول مشكله واقعيه او مفترضه، ولها قواعد منظمه تنتهى بحل المشكله واتخاذ القرار <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">المناسب، ويكتسب المتعلم منها المعلومات والحقائق والمفاهيم ويتدرب على اداء المهارات ،ويكتسب القيم والاتجاهات وتثرى الدافعيه لدى المتعلم باعتباره محور العمليه التعليميه ،والماده التعليميه وغيرها من مصادر التعلم تصبح مجرد وسائل معينه وليست غايه فى ذاتها.ويستخدمها المتعلم للوصول الى اهداف متوقعه ،ويكون دور المعلم التوجيه والارشاد والحكم على اداء التلاميذ فى الموقف حتى يمكن تقويم التلاميذ اولا باول وهنا تكون نتائج اللعبه فوريه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">ان الالعاب التعليميه متى احسن تخطيطها وتنظيمها والاشراف عليها تؤدى دورا فعالا فى تنظيم التعليم وتوفير فرص النمو المتكامل للمتعلم ويجد المتعلم متعه كبيره فى ممارستها لانها تنسجم مع ميلهم الطبيعى للعب فمن خلالها يتعلم التلاميذ الكثير من المعلومات ويكتشفون الكثير من الحقائق والعلاقات ويكتسبون الكثير من المفاهيم والمهارات والقيم التى تتصل بالحياه اليوميه والبيئه المحيطه بهم. (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>3</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">ويتم عمل نموذج مبسط للموقف الفاوضى والذى يدور حول قضيه تفاوضيه ويحاول التلاميذ التوصل الى اتفاق وذلك باستخدام الحوار والمناقشه وتكتيكات التفاوض كل هذا يتم فى صورة لعبه. ولقد اكدت دراسة(جرينهالج وجيلكى)</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">فاعلية نشاط اللعب فى اكتساب التلاميذ لمهارات التفاوض.(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>4</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><b><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">4-نشاط التقليد والمحاكاه<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">ويعنى تمثيل الادوار واعاده تمثيل الحوادث فيتم محاكاة ما قام به الاخرون فى الماضى وتتمثل خصائص نشاط المحاكاه والتقليد:-<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">1-يلعب فيه الخيال والتصور دورا بارزا ولكنه يؤدى وظيفه سيكولوجيه ايجابيه تتصل بالتعبير والتقليد .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">2-ان نشاط المحاكاه المخطط له يوفر للتلاميذ فرص لاحداث النمو العقلى والوجدانى والمهارى المنظم.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">3-يكون لدى التلاميذ مهارات التواصل والتعاون مع الاخرين<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">4-ينمى لدى التلاميذ اتجاهات من نوع الاعتزاز والانتماء. (</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>5</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">ولقد اكدت دراسه<b> </b>ماكدونالد فاعليه نشاط المحاكاه فى تنمية التفاوض.(</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>6</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span>)<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">______________________</span><span dir="LTR" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG">1-امير ابراهيم القرشى: <u>المناهج والمدخل الدرامى</u>، القاهره، عالم الكتب،2002،ص ص262-263<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG">2-هدى محمود الناشف: <u>استراتيجيات التعلم والتعليم فى الطفوله المبكر</u>ه،القاهره،دار الفكر العربى،1993،ص ص264-265<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 11pt;"><span dir="RTL"></span>3-امام مختار حميده واخرون: <u>تدريس الدراسات الاجتماعيه فى التعليم العام</u>، القاهره،مكتبة زهراء الشرق، الجزء الثانى،2000،ص16<o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: left;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11pt;"><span dir="LTR"></span>4-Leonard, Green Halgh &Roderick, Gilkey : <u>Previous Reference</u>,1999,p360-369<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="tab-stops: right 3.25pt 12.25pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span dir="LTR" style="font-size: 11pt;">5</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-EG" style="font-size: 11pt;"><span dir="RTL"></span>-عفاف اللبابيدى، عبد الكريم خلايله: <u>سيكولوجية اللعب</u>، الاردن،دار الفكر للنشر والتوزيع، طبعه ثانيه، 1993،ص55،ص86</span><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: left;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11pt;"><span dir="LTR"></span>6-Mcdonald: <u>Previous Reference</u>, VO12.NO4,<u> Eric Data Base</u>, dec1992<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-38760106525847067132012-06-16T10:51:00.002-07:002012-06-16T10:52:51.239-07:00دور الانشطه التعليمية فى تنمية مهارات التفاوض من خلال منهج الدراسات الاجتماعيه<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: 0px;"><span style="font-size: 14pt; text-indent: 0.25in;"><b> </b>تعتبر الانشطه المصاحبه جزء مكمل لمنهج الدراسات الاجتماعيه ، فهى تساعد فى تكوين عادات ومهارات وقيم واساليب تفكير لازمه لمواصلة التعليم وللمشاركه فى التنميه الشامله .كما ان التلاميذ الذين يشاركون فى النشاط لديهم قدره على الانجاز الاكاديمى وهم يتمتعون بنسبة ذكاء مرتفعه ،كما انهم ايجابيون بالنسبه الى زملائهم ومعلميهم .ويتمتع التلاميذ المشاركون فى برامج النشاط</span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 0.25in;"> </span><span style="font-size: 14pt; text-indent: 0.25in;">بروح قياديه وثبات انفعالى وتفاعل اجتماعى كما انهم اكثر ثقه فى انفسهم واكثر ايجابيه فى علاقاتهم مع الاخرين وانهم يمتلكون على اتخاذ القرار والمثابره عند القيام باعمالهم. </span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">فالنشاط جزء مهم من المنهج الدراسى بمعناه الواسع الذى يترادف فيه مفهوم المنهج والحياه المدرسيه لتحقيق النمو الشامل المتكامل والتربيه المتوازنه ،كما ان المناشط تشكل احد العناصر المهمه فى بناء شخصية الطالب وصقلها وهى تقوم فى ذلك بفاعليه وتاثير عميقين.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">فنجد ان المجتمع يطلب من الفرد ان يشترك مع غيره فى بعض مناشط الحياه ،والنجاح فى الاشتراك مع الاخرين تتطلب مهارات خاصه ولذلك اصبح من الاهميه تنمية المهارات الشخصيه والحياتيه والمجتمعيه للتلميذ من مهارات التفاوض والحواروالتعاون وحل المشكلات وغيرها من المهارات. <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">ويعتبر منهج الدراسات الاجتماعيه من المناهج التى يمكن من خلالها اعداد التلاميذ للحياه الاجتماعيه وذلك بما توفره من خبرات تجعل التلاميذ يتفاعلون فى المجال الاجتماعى العام وبما تشمله من مهارات اجتماعيه مثل مهارات التفاوض وهى مهارات يحناج اليها المتعلم لادارة شئون حياته سواء كان داخل الفصل او المدرسه او خارجها مع جماعات الاقران وجماعات المجتمع المختلفه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><span lang="AR-EG" style="font-size: 14pt;">وياتى هنا دور الانشطه حيث انها الوسيله الملائمه والتى يمكن من خلالها تنمية مهارات التفاوض لدى التلاميذ حيث يتم تناول المواقف التفاوضيه التى يحتويها منهج الدراسات الاجتماعيه بصوره شيقه قائمه على صور متعدده من الانشطه مثل المحاكاه ولعب الادوار والمسرحه وغيرها من انواع الانشطه المختلفه.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align: justify; text-indent: .25in; text-justify: kashida; text-kashida: 0%;"><br />
</div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-23679894201244392782012-06-16T05:17:00.002-07:002012-06-16T10:57:15.265-07:00المدخل التفاوضى ودوره فى تنمية التحصيل والتفكير التاريخى والميل من خلال تدريس مادة التاريخ<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><br />
<div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> المداخل التدريسية هي العمليات والمواقف والإمكانيات التي يوفرها المعلم في المواقف التعليمية وذلك لتحقيق الأهداف التي سبق تحديدها ، وكثيراً ما يواجه معلم التاريخ صعوبات فى تدريس المادة، قد يرجع بعضها إلى طبيعة المادة والبعض الآخر إلى أساليب تدريس المادة ، وبما أن طبيعة التاريخ لم تتغير ، فإن المسئولية تقع على المداخل التدريسية التى يستخدمها المعلم فى مواجهة هذه الصعوبات.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[1]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoListParagraph" dir="RTL" style="margin: 0in 0in 0.0001pt; text-align: justify;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> وهناك العديد من المداخل التدريسية التى تناسب طبيعة موضوعات مادة التاريخ التى تجعل منها مادة مشوقة للطلاب ووظيفية فى حياتهم، ومن هذه المداخل التى تسهم فى الاستفادة من طبيعة المادة لتنمية التحصيل المعرفى ومهارات التفكير وقدرات وميول الطلاب نحو دراسة المادة "المدخل التفاوضي" ، ومع أهمية هذا المدخل فى تناول موضوعات التاريخ، فإنه يتطلب ويعتمد على الإعداد الجيد للإستفادة منه فى تحقيق وظائف وأهداف مادة التاريخ ويترتب على ذلك أن يتغير دور المتعلم إلى دور إيجابى فى المواقف التدريسية، فهو أصبح الميسر للعملية التعليمية .<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> والمدخل التفاوضي هو المدخل الذى من خلاله يتم دارسة التاريخ للتحقق من مصداقية الأحداث التاريخية وللتوصل الى الأسباب الحقيقية وللاستفادة القصوى من طبيعة المادة، فهى تمثل البرهان والدليل التاريخى على الأحداث التاريخية، وتسهم فى تنمية مهارات التفكير التاريخى وذلك لكونها أداة بحث واستقصاءعن الأسباب الجوهرية لمجريات الأحداث التاريخية التى أدت الى لجوء الدول للتفاوض وعقد الاتفاقيات ،والى لجوء الشعوب الى الثوره على الأنظمه القائمه لتحقيق مطالبها المشروعه ،بما يتضمنه ذلك من التدريب على مهارات التفكير المختلفة منها الملاحظة والتمييز بين وجهات النظر والحقائق والإستنتاج والنقد البناء ووزن الأدلة وإصدار الأحكام تجاه الأحداث التاريخية.<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> ولذلك فإن المدخل يساهم فى تنمية مهارات التفكير التاريخى والفهم الواعى لطبيعة المادة ، فيصبح الهدف من دراستها تحديد ماذا حدث؟ ومتى حدث؟ وكيف؟ والاستفادة من الوقائع والأحداث فى فهم الواقع، ويجعل من الطالب محوراً هاماً فى العملية التعليمية ،حيث يتغير موقفه السلبى إلى دور إيجابي، فيظهر دوره ونشاطه بصورة واضحة في الموقف التعليمى، ويتغير دوره من مجرد متلق للمعلومات الى دوراً فعال للاستفادة من هذه المعرفة التاريخية والتدريب على مهارات التفكير التاريخى لتطبيقها فى الحياة اليومية.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[3]</span></span></span></span></a> <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> ومن خلال ذلك نجد أن الهدف من دراسة التاريخ ليس اكتساب أكبر قدر من المعلومات التاريخية ، بل هي وسيلة لاكتساب مهارات التفكير التاريخى التي تتضمن" الملاحظة والاستنتاج والتمييز بين الأدلة التاريخية والتحليل لها وإصدار الأحكام في ضوئها"، حيث إن طبيعة مادة التاريخ هنا من خلال هذا المدخل سوف تعتمد على الأدلة التاريخية لإثبات الحقائق وتنمية المفاهيم ،ويمكن أن تتغير وجهات النظر في الأحداث التاريخية ويتوقف ذلك على ما تثبته الأدلة التاريخية من أحكام ، حيث إنها تعطى صورة حقيقية عن هذه الأحداث(سواء كانت ثوره او معاهده) قامت بها الدول والشعوب. فتجعل من تدريس مادة التاريخ مادة وظيفية يشعر بها الطلاب فى حياتهم ويميلون الى دراسة التاريخ وتعرف الأحداث الماضية للاستفادة منها فى استشراف المستقبل.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[4]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 0.5in; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ويعد المدخل التفاوضى من المداخل الهامة التى لها قيمة تربوية كبيرة حيث إن البيئة المحلية تعد معملاً لتدريس التاريخ ، فهو يعرض الظواهر المختلفة فى البيئة المحيطه بالفرد منها (السياسة-الاقتصادية – الثقافية- العسكرية- الدينية) ،مما يجعل الطلاب على وعى واتصال بالمعرفة التاريخية المباشرة دون الحواجز الزمانية والمكانية التى يعانى منها الطلاب الآن فى دراسة الأحداث التاريخية.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[5]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> وتسهم البيئة المحلية فى تنمية العديد من المهارات لدى الطلاب ومنها مهارة الوصف والمشاهدة والتفسير والتحليل وإدراك العلاقات بين الأحداث ، فدراسة الأحداث التاريخية من خلال البيئة المحلية تجعل دراسة التاريخ ‘ذات طابع خاص فيشعر الطالب بأهمية المادة من حيث كونها تلمس جوانب من حياته فهى تبدأ من المباشر إلى غير المباشر، ومن دراسة الأحداث المحلية المحيطة بالطالب إلى دراسة الأحداث العالمية، ومن هنا يشعر الطلاب بقيمة مادة التاريخ بالنسبة لهم ويسهم هذا المدخل في جذب انتباه الطلاب إلى دراسة التاريخ ويجعل من دراسته أكثر تشويقاً، ويعتبر هذا المدخل من المداخل المفيدة في دراسة تاريخ الثورات المصرية لأنها زاخرة بالآحداث .<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"> فمن خلال المدخل يتم توليد الأفكار والآراء الإبداعية من الأفراد والمجموعات لحل مشكلة معينة من خلال وضع الذهن فى حالة من الإثارة والتأهب للتفكير فى كل الاتجاهات لتوليد أكبر قدر من الأفكار حول المشكلة أو الموضوع المطروح، بحيث يتاح للفرد جو من الحرية يسمح بظهور كل ما يمكن من الآراء والأفكار، فيعتبر المدخل التفاوضي من المداخل التى ازداد تأكيد الخبراء على أهميتها فى العملية التعليمية ،لأنه يرتكز على نشاط المتعلم الذهنى ويجعله أكثر فاعلية فى المواقف التعليمية .<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[6]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">ومن الدراسات التى اكدت فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية تحصيل الطلاب ومهاراتهم وتكوين لديهم ميل واتجاه ايجابى نحو التعلم دراسة:<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "جيريسلفى واخرون"(2011)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هدفت الدراسة الى قياس فاعلية المدخل التفاوضى فى تدريس الرياضيات فى تنمية جوانب التعلم الختلفة </span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>)</span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">المعرفية والمهارية والوجدانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="LTR"></span>(</span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;"><span dir="RTL"></span> وذلك لتحقيق التنمية المهنية، وقد قامت الدراسة بالتركيز على استخدام استراتيجية العصف الذهنى وحل المشكلات كإستراتيجيتن أساسيتين قائم عليها المدخل التفاوضى بنموذجه التدريسى ، وقد اثبتت الدراسة فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية جوانب التعلم الثلاثة وفى تحقيق التنمية المهنية من خلال تدريس بعض وحدات منهج الرياضيات للمرحلة الثانوية.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn7" name="_ftnref7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[7]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "برنت واخرون" (2010)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هدفت الدراسة الى تنمية ميول طلاب المرحلة الثانوية نحو تاريخ الوطن من خلال استخدام المدخل التفاوضى القائم على نظرية التعليم المستمر ،ولقد اثبتت نتائج الدراسة فاعلية المدخل التفاوضى فى تدريس تاريخ الشعوب لتنمية الميل وتحقيق التعلم المستمر لطلاب المرحلة الثانوية.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn8" name="_ftnref8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[8]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "سيكستون واخرون" (2008)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هدفت الدراسة الى تنمية مهارات التفكير للطلاب المعلمون وذلك من خلال تطبيق المدخل التفاوضى ومحاكاة نماذج التفاوض التى يستخدمها الطلاب فى مجالات حياتهم المختلفة وذلك بهدف التدريب على ممارسة قواعد التفكير خلال قيامهم بعمليات التفاوض، وقد اثبتت نتائج الدراسة فاعلية المدخل التفاوضى كمدخل تدريسى يسمح للطالب المعلم بممارسة مهارات التفكير المختلفة اثناء التفاوض.<span class="MsoFootnoteReference"><b> <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn9" name="_ftnref9" title=""><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[9]</span></b></span></span></a></b></span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "انتال واخرون" (2008)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هدفت الدراسة الى تنمية مهارات التفكير التاريخى والوعى الثقافى والسياسى لدى طلاب المرحلة الثانوية من خلال تطبيق المدخل التفاوضى واستخدام نموذجة فى تدريس بعض الموضوعات السياسية والتاريخية والتى تبرز وتركز على ماهية تباين الثقافات ودورها فى التاثير على التعاملات الدولية ومجريات الاحداث التاريخية، وقد اثبتت الدراسة فاعلية المدخل التفاوضى كمدخل تدريسى فى تدريس تلك الموضوعات وفى تنمية مهارات التفكير التاريخى والوعى الثقافى والسياسى لطلاب المرحلة الثانوية.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn10" name="_ftnref10" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[10]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "فيهاكاكوسكاى واخرون"(2008)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هدفت الدراسة الى تنمية تحصيل الطلاب المعاقين لمادة التاريخ من خلال تطبيق المدخل التفاوضى القائم على محاكاة المواقف التفاوضية التى ربطت بين دول العالم، وذلك من خلال وضعهم على طاولة التفاوض ومحاكاتهم لمجريات الاحداث اثناء التفاوض ، وقد اثبتت نتائج الدراسة فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية تحصيل وميول الطلاب المعاقين تجاه مادة التاريخ، وقد اوصت الدراسة باهمية المدخل التفاوضى كمدخل تدريسى يجب استخدامه لما له من فاعلية فى تنمية تحصيل وميول الطلاب المعاقين تجاه مادة التاريخ.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn11" name="_ftnref11" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[11]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "ابراهيم عبد الفتاح ابراهيم" (2006)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">التى اثبتت فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية القيم الاستقصائيه لدى طلاب المرحله الثانويه ،واشارت الى مدى ما يوفره المدخل من فرص تجعل من المتعلم شخص ايجابى قادرعلى الاختيار والتحليل والتفكير والاستقصاء وتقويم الذات ، ومن المعلم شخص مشارك معين للمتعلم ، ومن منهج التاريخ منهج مفتوح وثرى بالمعلومات التى تساعد المتعلم على ادراك ماهية الاحداث التاريخيه التى مرت بها مصر.<span class="MsoFootnoteReference"><b> <a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn12" name="_ftnref12" title=""><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[12]</span></b></span></span></a></b></span><b><o:p></o:p></b></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسه "ثناء عبد المنعم رجب حسن" (2005)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">واكدت فاعلية المدخل التفاوضى على تنمية مهارات التعبير الابداعى و الاتجاه نحو الماده لدى طلاب الصف الاول الثانوى ، واكدت هذه الدراسه فاعلية المدخل فى تنمية جوانب التعلم المختلفه ( المعرفيه- المهاريه- الوجدانيه) كما اشارت الى فاعليه المدخل فى تنمية ميول الطلاب نحو مادة التاريخ.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn13" name="_ftnref13" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[13]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><b><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "وليم عبيد" (2004)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">قام بتقديم تصورا للمدخل التفاوضى فى التدريس ،واكد اهميه هذا المدخل كمدخل تدريسى للمناهج التعليميه المختلفه وكطريقة تدريس فعاله حيث يكون المعلم والمتعلم ايجابين ،كما انه ينمى كلا من تحصيل المتعلم ومهاراته وقيمه فهو يعنى بكل جوانب التعليم الثلاثه.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn14" name="_ftnref14" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[14]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div align="right" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><b><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">دراسة "ام كرستن واخرون" (2003)<o:p></o:p></span></b></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">هدفت الدراسة الى تنمية المهارات التحليلية والمعرفية واللغوية من خلال تطبيق المدخل التفاوضى واستخدامه كنموذج تدريسى صالح للتطبيق من خلال مادة التاريخ واللغه الانجليزبة، وقد تم تطبيق هذا المدخل على طلاب المدرسة العليا وتم عرض نتائج الدراسة ونشرها فى المؤتمر العالمى للعلوم فى مدينة هاواى.<a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftn15" name="_ftnref15" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">[15]</span></span></span></span></a><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; unicode-bidi: embed;"><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 14pt;">وبعد ان تناولنا بالذكر الدراسات التى اكدت فاعلية المدخل التفاوضى فى تنمية التحصيل ومهارات التفكير التاريخى والميل نحو التعلم لدى طلاب المراحل التعليمية المختلفة ، سوف نتناول بالتفصيل ماهية التحصيل الدراسى والمعرفى ، ثم نتعرف على ماهية التفكير التاريخى ومهاراته واهميته ثم نقوم بالتعرف عل تعريف الميول وانواعها ،ودور معلم التاريخ فى تنمية مهارات التفكير التاريخى والميول والاستراتيجيات والطرق التى اوصت الدرسات والبحوث السابقه باستخدامها لما لها من فاعلية فى تنمية مهارات التفكير والميول وذلك من خلال المدخل التفاوضى.<o:p></o:p></span></div><div><br />
<hr align="left" size="1" width="33%" /><div id="ftn1"><div align="right" class="MsoFootnoteText"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref1" name="_ftn1" title=""></a><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span style="line-height: 18px;">[1]</span>احمد ابراهيم شلبى ويحيى عطيه سليمان واخرون:تدريس الدراسات الاجتماعيه بين النظريه والتطبيق ،1998،ص73</span></div></div><div id="ftn2"><div align="right" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[2]</span></span></span></span></a><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> Harri Ehtamo, Raimo P. Hämäläinen, Ville Koskinen: An E-learning Approach for Teaching Mathematical Models of Negotiation Analysis,<i> pp.22-34,2002</i></span><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoFootnoteText"><br />
</div></div><div id="ftn3"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[3]</span></span></span></span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> - M. Barbuceanu and W.-K. Lo,“Theoretic Negotiation for teaching”, In<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">F. Dignum and U. Cortés (eds.), Springer, Berlin, 2003, pp. 15-30.<i><o:p></o:p></i></span></div><div class="MsoFootnoteText"><br />
</div></div><div id="ftn4"><div align="right" class="MsoFootnoteText"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref4" name="_ftn4" title=""></a><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">أحمد حسين اللقانى وآخرون:تدريس الدراسات الاجتماعية،جزءثاني،القاهرة،عالم الكتب،1990</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="LTR"></span>- <span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[4]</span></span></span> <o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn5"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[5]</span></span></span></span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span>- </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">H. Ehtamo, M. Verkama and R.P. Hämäläinen, “How to Select Fair Improving Directions in a Negotiation</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Model over Continuous Issues”, Vol. 29, 1999, pp. 26-33.<o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn6"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref6" name="_ftn6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[6]</span></span></span></span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> - Kersten, G., <i>Negotiations and e-negotiations: management and support</i>, Concordia Univeristy,http://mis.concordia.ca/projects/negocourse/nego_course/index.html, 2002, referred 24.09.2003<o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn7"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref7" name="_ftn7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">[7]</span></span></span></span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>-</span></span><span dir="RTL"><a href="http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/simpleSearch.jsp?_pageLabel=ERICSearchResult&_urlType=action&newSearch=true&ERICExtSearch_SearchType_0=au&ERICExtSearch_SearchValue_0=%22Gresalfi+Melissa+Sommerfeld%22" title="New Search for Author Gresalfi, Melissa Sommerfeld"><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">Gresalfi, Melissa Sommerfeld</span></a></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">; </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">Previous Reference</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">,</span></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> Eric Data Base,</span><span class="MsoHyperlink"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">v42 n3 p270-304 May 2011</span></span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn8"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref8" name="_ftn8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[8]</span></span></span></a> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="RTL"></span>-</span><span dir="LTR"></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span dir="LTR"></span>- </span><a href="http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/simpleSearch.jsp?_pageLabel=ERICSearchResult&_urlType=action&newSearch=true&ERICExtSearch_SearchType_0=au&ERICExtSearch_SearchValue_0=%22Burnette+Diane+M.%22" title="New Search for Author Burnette, Diane M."><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">Burnette, Diane M</span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> ,Previous Reference</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;">,</span></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> Eric Data Base,</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> v58 n1 p3-11 2010</span></span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn9"><div class="MsoFootnoteText" dir="ltr" style="text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref9" name="_ftn9" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[9]</span></span></span></a> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="RTL"></span>-</span><span dir="LTR"></span><b><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="LTR"></span>-</span></b><a href="http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/simpleSearch.jsp?_pageLabel=ERICSearchResult&_urlType=action&newSearch=true&ERICExtSearch_SearchType_0=au&ERICExtSearch_SearchValue_0=%22Sexton+Dena+M.%22" title="New Search for Author Sexton, Dena M."><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Sexton, Dena M.</span></a>,<span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Previous Reference</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">,</span></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> Eric Data Base</span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> v35 n3 p73-88 Sum 2008</span></span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: Arial, sans-serif;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn10"><div class="MsoFootnoteText" dir="ltr" style="text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref10" name="_ftn10" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[10]</span></span></span></a> -<a href="http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/simpleSearch.jsp?_pageLabel=ERICSearchResult&_urlType=action&newSearch=true&ERICExtSearch_SearchType_0=au&ERICExtSearch_SearchValue_0=%22Antal+Ariane+Berthoin%22" title="New Search for Author Antal, Ariane Berthoin"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Antal, Ariane Berthoin</span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">; </span><a href="http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/simpleSearch.jsp?_pageLabel=ERICSearchResult&_urlType=action&newSearch=true&ERICExtSearch_SearchType_0=au&ERICExtSearch_SearchValue_0=%22Friedman+Victor+J.%22" title="New Search for Author Friedman, Victor J."><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Friedman, Victor J.</span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">: </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Previous Reference</span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">,<span class="MsoHyperlink"> </span></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Eric Data Base,</span><span class="MsoHyperlink"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">v32 n3 p363-386 2008</span></span></div></div><div id="ftn11"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref11" name="_ftn11" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[11]</span></span></span></a> -<a href="http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/simpleSearch.jsp?_pageLabel=ERICSearchResult&_urlType=action&newSearch=true&ERICExtSearch_SearchType_0=au&ERICExtSearch_SearchValue_0=%22Vehkakoski+Tanja+M.%22" title="New Search for Author Vehkakoski, Tanja M."><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Vehkakoski, Tanja M.</span></a><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">:</span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> Previous Reference</span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">,</span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> Eric Data Base,</span><span class="MsoHyperlink"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">v52 n5 p495-512 Oct 2008</span></span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoFootnoteText"><br />
</div></div><div id="ftn12"><div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify; unicode-bidi: embed;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref12" name="_ftn12" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[12]</span></span></span></span></a><span lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">ابراهيم عبد الفتاح ابراهيم،"اثر استخدام المدخل التفاوضى ومهام الاداء فى تدريس التاريخ على تنمية القيم الاستقصائيه لدى طلاب المرحله الثانويه"،العدد السادس يناير 2006</span><span dir="LTR" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div></div><div id="ftn13"><div align="right" class="MsoFootnoteText"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref13" name="_ftn13" title=""></a><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">ثناء عبد المنعم رجب،" اثر استخدام المدخل التفاوضى واسلوب الحافظه على تنمية مهارات التعبير الابداعى والاتجاه نحو الماده لدى طلاب الصف الاول الثانوى، العدد المائه ،يناير 2005</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>- <span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 115%;">[13]</span></span></span> </div></div><div id="ftn14"><div align="right" class="MsoFootnoteText"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref14" name="_ftn14" title=""></a><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="RTL"></span><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 14px;">[14]</span> </span><span dir="RTL" lang="AR-EG" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">وليم عبيد، "المدخل المنظومى والمنهج التفاوضى ، ابريل </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"> 2004</span></div></div><div id="ftn15"><div class="MsoNormal" dir="ltr" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><a href="file:///D:/Hanan/PHD/Ch2.docx#_ftnref15" name="_ftn15" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 115%;">[15]</span></span></span></a> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-family: Arial, sans-serif;"><span dir="RTL"></span>-</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">M. Kersten, M. Haley and G. Kersten, “</span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">Previous Reference</span><span style="font-family: 'Simplified Arabic', serif; font-size: 12pt;">”, Hawaii, 2003.<span dir="RTL" lang="AR-SA"><o:p></o:p></span></span></div><div class="MsoFootnoteText"><br />
</div></div></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3688660141351825905.post-84613782442193964362012-06-15T06:06:00.000-07:002012-06-15T06:06:08.738-07:00نظريات التعلم الحديثة وكيفية الاستفاده منها فى عملية التدريس<div dir="rtl" style="text-align: right;" trbidi="on"><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 18.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">نظريات التعلم الحديثة</span></b><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><br />
</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-MA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-MA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">التعلم عملية أساسية في الحياة،لا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">يخلو منها أي نشاط بشري ،فهي جوهر هدا النشاط،ولهذا تمثل نظرية التعلم جانبا هاما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">من حياة كل فرد ومجتمع</span></span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> ونظرا لدور ومكانة التعلم في حياتنا ،فقد اهتم به الناس</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">على اختلاف مشاربهم،وبنفس الوقت انكب العلماء والدارسون على تبين طبيعته ومعرفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">آلياته والوقوف على الشروط المؤثرة إيجابا وسلبا سعيا وراء الوصول الى قوانينه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الخاصة،وقد انقسموا حيال دراسة مظاهره إلى اتجاهات وتيارات على شكل ما يعرف باسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">نظريات التعلم، ونظريات التعلم عديدة ومختلفة لكن على العموم يمكن تقسيمها إلى ثلاثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مدارس أساسية</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><b><span style="color: green; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">1/<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة السلوكية الترابطية أو الاقترانية</span><br />
2/<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة الشكلية</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الجشطالتية أو المجالية</span></span><br />
3/<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة المعرفية البنائية أو التكوينية</span><br />
</span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">فما هو</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: blue; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">التعلم؟وكيف نتعلم؟وما سيرورات التعلم؟وبالتالي ما هي الاختلافات الأساسية حول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">طبيعة التعلم لدى هده المدارس؟</span></span><span style="color: blue; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><br />
</span></b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-MA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-MA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">لا يختلف اثنان حول كون التعلم نشاط بموجبه يكتسب</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الفرد المعارف والمواقف والمهارات التي بفضلها يشبع حاجاته ودوافعه و يحقق توازنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والتعلم ليس مجرد سلوك بيولوجي كالمشي يحدث نتيجة اكتمال النمو ،بل انه فاعلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مشروطة بالنضج والتدريب والقابلية والدافعية الوراثية أو المكتسبة</span></span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<b><span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة</span><span dir="LTR"></span></b><span lang="AR-SA"><b><span dir="LTR"></span> </b><span dir="RTL"><b>السلوكية:</b>نشا هدا الاتجاه كمنظور علمي ومشروع سيكولوجي من منطلق السلوك الذي يعبر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">عن قطيعة ابستمولوجية داخل حقل علم النفس حاولت أن تؤسسها هده المدرسة مع موضوع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الشعور والاستبطان والخبرة الداخلية ومفاهيم الرغبة والنية والقصد</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> وكلمة سلوك</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">تبدو مصطلحا شائعا ومتداولا ،فالبصر والسمع والإدراك والتخيل والتصور طرق للسلوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،فأن تسلك يعني أن تفعل،والسلوك عند هده المدرسة قوامه المثير أو المنبه ثم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الاستجابة ،وليس التعلم ،في الحقيقة ،سوى عملية ربط واقتران عضوي بين المثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والاستجابات ،وهده الارتباطات هي الوحدات الأساسية للسلوك البشري</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وعموما يمكننا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">أن نميز داخل هده المدرسة بين ثلاثة تيارات</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: maroon; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">السلوكية الكلاسيكية مع</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: maroon; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بافلوف</span></span><span style="color: maroon; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">السلوكية الجديدة مع واطسون وثورندايك</span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">السلوكية الاجرائية مع</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">سكينر</span></span><br />
</span></b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span> حاول بافلوف من خلال تجاربه الفيزيولوجية الميدانية الوقوف على قوانين</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">ثابتة للاشراط</span></span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون المثير والاستجابة،حيث أدرك أن لكل سلوك مثير ،و ادا كانت</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">العلاقة بين المثير والاستجابة سليمة ، كان السلوك سويا</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون التعزيز والتدعيم</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">عن طريق الإثابة.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون الكف الداخلي أو الانطفاء أي ضعف السلوك المتعلم وخموده</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">ادا لم يمارس ويعزز.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون العادة أو التكرار وهي رابطة اقترانية بين المثير</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والاستجابة.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون التعميم بحيث ادا تعلم الفرد استجابة و تكرر الموقف فانه لا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">محالة يعمم هده الاستجابة على استجابات أخرى مشابهة.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون التمييز :ادا كان</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">التعميم استجابة للتشابه فان التمييز استجابة للاختلاف.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون التعلم الذي هو</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">تغير في السلوك نتيجة الخبرة والممارسة.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">قانون إعادة التعلم ويحدث بعد الانطفاء</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">حيث يتم تعلم سلوك جديد.</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA"><b>أما واطسون</b>،فيرى أن علم النفس هو علم السلوك ،وان</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الطريقة الوحيدة لدراسته موضوعيا هي الطريقة التجريبية الموضوعية</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن معظم</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">سلوكيات الكائن الإنساني الحي متعلمة ومكتسبة سواء من المحيط الطبيعي أو الاجتماعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،وهي على هدا الأساس قابلة للتغيير والتعديل ،وبالتالي يمكن ضبطها والتنبؤ بها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">،ادا تمكنا من إدراك المنبهات التي تثيرها ،ومن هده</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الزاوية يتبين لنا أن كل تعلم قائم، بالضرورة ، على منعكس شرطي،وقد تأثر واطسون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بنظرية تورندايك التي تقر بان السلوك التعليمي، من منطلق قانوني المران والأثر، ليس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">إلا تعلما بالمحاولة والخطأ</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن قدرة الكائن على الاستجابة لعلامة مبدئية بديلة</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">عن العلامة الأصلية الطبيعية دليل واضح على الحيوية في تقدم التكيف لديه مع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">المحيط</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن الأصوات اللغوية والإشارات والرموز وأنساق التواصل ليست ،في</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الواقع،إلا اشراطا من مستوى أعلى لا علاقة لها بالمنبهات الطبيعية،وهدا هو جوهر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">وأساس العمليات التربوية وبناء المعرفة والثقافة في بعدها المؤسسي ،إلا أن أعلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">درجات الفعل المنعكس تبقى محدودة عند الحيوان كثيرة عند الإنسان</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">أما سكينر رائد</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">السلوكية الاجرائية فيرى أن علم السلوك ليس مستقلا عن علم الأعصاب بل ينبغي أن ينظر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">إليه كعلم مستقل بداته</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> إن السلوك الإجرائي هو السلوك الذي يمكن تتبعه وبناؤه عن</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">طريق التعزيزات ،وكلمة إجراء بديل عن الفعل المنعكس الشرطي ،إنها استجابة مقترنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بالمعزز وليس بالمثير الذي يصحبها بمعنى آخر إنها استجابة تنتج معززا يؤثر على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مسار انبنائها أو انطفائها،والتعلم عند سكينر هو نتاج العلاقة بين تجارب المتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والتغير في استجاباته ،إن كل تجربة تحدث تغيرا في استجابات الكائن ومن ثمة تنبني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">العادة ،أي السلوك المراد بناؤه ،والدي هو،في النهاية،ليس إلا ثمرة العلاقة الجدلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بين التجربة والتغير في الاستجابات ،فاستجابة الكائن تتقوى وتتعزز وتكتمل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">كإجراء</span></span></span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: FR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">بتزايد المثيرات المعززة الايجابية ،كما أنها تتقلص وتنطفئ بالمثيرات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">السلبية</span></span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم الايجابي الفعال يبنى بتعزيز الاداءات القريبة من السلوك</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">النمطي ،أما التعلم السلبي المرتبط بالعقاب البدني فيبقى،عادة، بعيدا عن انبناءات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">السلوكات الاجرائية كهدف أساسي للعملية التعليمية التعلمية</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">المدرسة</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الجشطالتية:قامت هده المدرسة على أنقاض المدرسة السلوكية حيث انتقدت الاتجاه نحو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">تفتيت الإدراك إلى جزئيان صغيرة ،إن الفرد يدرك الموقف كوحدة واحدة وليس كجزئيات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مترابطة ،اد الخبرة ،عادة ،تأتي في صورة مركبة فما الداعي إلى تحليلها والبحث عما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">يربط بعضها البعض،وهدا التصور نجد جذوره في الفلسفة اليونانية عند اناكساغوراس الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">اعتبر أن الوحدة الأساسية العظمى في الكون هي وحدة العلاقات</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ومفهوم الجشطالت</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">يحيلنا دلاليا على الشكل أو الصيغة أو النمط أو الهيئة أو المجال الكلي انه كل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مترابط الأجزاء باتساق وانتظام فكل عنصر أو جزء له مكانته ودوره ووظيفته التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">تتطلبها طبيعة الكل</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">يقول ليفن في تحديده هدا المفهوم:انه تنظيم عام تكون جزئيا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">ته مرتبطة ارتباطا فعالا بحيث ادا تغير احد أجزائه يتبع هدا التغيير تغيير في الشكل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الكلي العام</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-MA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-MA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">ولعل المفهوم الرئيسي الذي ركزت عليه هده المدرسة هو أن إدراك</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">موضوع م يحدده المجال الكلي الذي يوجد فيه ،وان الكل ليس إلا مجموع الأجزاء وان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الجزء يتحدد بطبيعة الكل وان الأجزاء تتكامل في حدوث كلية ،وكذلك مفهوم الاستبصار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الذي يعني لحظة التدبر التحليلي الذي يصل بالمتعلم إلى اكتساب الفهم أي فهم الموقف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الإشكالي موضوع التعلم نتيجة ضبط عناصره وإعادة تنظيم وهيكلة تلك العناصر بشكل جيد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الشيء الذي يسمح بتجاوز الغموض والتناقض وتحقيق الاستبصار والفهم الحقيقي و</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الانتقال أي قدرة المتعلم على نقل لحظة استبصاره وتعميمها على مواقف مشابهة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">أو</span></span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: FR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">متنوعة فالاستبصار الحقيقي هو الذي ينتقل إلى المجالات المرتبطة أو</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الملائمة</span></span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-MA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-MA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span> </span><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">إن تعزيز التعلم ينبغي أن يكون دافعا داخليا ،أي نابعا من الدات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،فالمتعلم الذي ينتصر على موقف إشكالي ،ويفك مختلف أبعاد بنيته ومبادئ انتظامه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">ويحقق فهم المعنى الحقيقي للموقف الإشكالي المطروح أمامه،أي الاستبصار بالموقف يسعد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بلدة باطنية سعادة تجاوزه للالتباس والغموض إنها لحظة تحقيق التوازن الطبيعي،وهدا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">يشكل عامل تعزيز داخلي فعال ودائم للتعلم</span></span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> إن الاستبصار ،في الحقيقة،انتقال من</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">وضعية اللامعنى إلى المعنى على مستوى إدراك المتعلم ،أما التعلم بالمحاولة والخطأ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">كما يرى كوفكا يعني في المقام الاول أن لاشيء جديد يمكن أن يتعلم انه ليس إلا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">استبعاد بعض الاستجابات الخائبة والإبقاء على ماثبت منها أي الصائبة،وهده طريقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مضللة وعمياء في التعلم لدى الحيوان لأنه لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">يرى كيف وصل إلى الهدف</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> إن التعلم</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">يرتبط بادراك الكائن لداته ولموقف التعلم ،فإدراك حقيقة المجال وعناصره والانتقال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">من الغموض وانعدام المعنى إلى فهم مبادىء التنظيم والحصول على الوضوح والمعنى</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">يعتبر النمط النموذجي للتعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن سلسلة الأفعال الانعكاسية المترابطة ميكانيكيا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،ليست إلا صورا جوفاء فارغة،ومن هنا فالإشكال المركزي ليس كيف تبني الكائنات مجموعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">من التداعيات الآلية الحرة أو المقيدة بين المثيرات والاستجابات ولكن كيف تنمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">وتطوع استبصارها لواقعها الخارجي</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> فالتعلم ادن سيرورة دينامية لأنه يرتبط،أساسا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>، بتشكيل انطباعات صادقة عن مادة التعلم ،وهده الارتسامات ليست ،في الواقع، إلا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">ادراكات استبصارية لبناء المعرفة واكتساب المهارة التي تقتضي البدء بالإطار الكلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">حسب فرتيمر،دلك أن الذاكرة تشتغل وفق سيرورة الكل المنظم.وهدا لا يتم إلا بإعادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بنينة المعطى أو الموقف موضوع التعلم،اد لا يعقل أن يستقبل المتعلم المعرفة جاهزة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">أو المشكلة أو الموقف دون إحداث أثره وفعله فيه</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> إن حقل التدريس ليس شيئا آخر</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">غير تنظيم شروط التعلم بالاعتماد على مبدأ ترسيخ الاستكشاف والبحث الدؤوب والإدراك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">التحليلي لكل نشاط ديداكتيكي ،فالممارسة الديداكتيكية تتجاوز محورية المادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">المعرفية /المدرس إلى محورية المتعلم/النشاط المعرفي</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span dir="RTL"></span><b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: magenta; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span> المدرسة البنائية: أما</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: magenta; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">بياجيه</span></span></b><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"> فيربط التعلم بعمليتي الاستيعاب والتلاؤم التي تباشر بها الدات الفاعلة</span><span dir="LTR"></span><span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">اشتغالها على الموضوع المعرفي ودلك بغية خلق نوع من التوازن اللازم لوجودها</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الدينامي.إن التعلم الحقيقي هو ،في الواقع،سيرورة وعي بنائية بين الدات العارفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">وموضوع المعرفة وغايتها القصوى هي خلق النسقية التكيفية الايجابية المقترنة بتحقيق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الإشباع أو التوازن أمام التفاعل الايجابي مع العالم الخارجي</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن مفهوم التكيف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">هو غاية التطور النمائي في نظر هده المدرسة النشأوية دلك أن التعلم الحقيقي ما هو</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">إلا عملية تكيف للعضوية مع معطيات وخصائص المحيط المادي والاجتماعي عن طريق استيعاب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">واستدماج المعارف والمعلومات ضمن أنسجة العضوية لتتأقلم وتصبح معطيات مألوفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،بحيث تتطابق وتتلاءم مواقف وسلوكيات الفرد مع الموقف أو الوسط وصولا إلى وضعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الانسجام والتماهي مع الوسط أو المحيط</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن المعرفة لا تكتسب أو تستقبل جاهزة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">من الخارج،وليست نسخا أو انعكاسا آليا للواقع ،كما أنها ليست ارتسامات أو انطباعات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">تجريبية بمفهوم لوك أو المدرسة المادية التجريبية،كما أنها لاتمت للموروث الفطري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">القبلي بصلة ،بل إن التعلم</span></span><br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> يؤسس ويبنى حسب بياجيه عن طريق التمثل أي هدم المعارف</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">القبلية الخاطئة العالقة بالذاكرة من اجل تشييد وبناء معرفة جديدة قوامها المنطق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والعقل أي إعادة بناء الموضوع في الفكر استنادا للخريطة المعرفية التي يبنيها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الفكر البشري الحر عن عالم الطبيعة والناس والأشياء</span></span><br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم عند البنيوية</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">التكوينية لا ينفصل عن الحركة الدياكرونية وعن التطور النمائي للعلاقة الوطيدة بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الدات العالمة وموضوع التعلم ،انه تطور وعي الطفل أو الإنسان عامة بالإجراءات</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والصيرورات التي يدرك بها المواضيع والأشياء والمعارف . وهو يرتبط باشتغال الدات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">على الموضوع وليس باقتناء معارف عنه الشيء الذي يمكنه من التقنيات والمناهج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والوسائل التي تؤهله لبناء الإجراءات والمفاهيم على أساس استنتاجات استدلالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">منطقية تستمد مادتها من خطاطة الفعل ،لدا يرى بياجي أن الخطأ بدوره شرط للتعلم لأنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">صيغة استدلالية من صيغ التعلم تقتضي</span></span><br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> السؤال عن السبب كشرط لإبعاد الخطاء</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والزلات دلك أن فهم المتعلم لأخطائه وبناء أسئلته بنفسه هو شكل من أشكال فهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الموضوع أو الظاهرة،انه تمثل لها وتمثل للإجابة</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن السؤال الذي يبنيه التلميذ</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">هو سيرورة تمثل وفهم ،فالمتعلم الحقيقي يرتبط بالتجربة وليس بالتلقين ،وهدا يتم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">أساسا عن طريق تجارب النشاط الطفلي الداخلي ،وكل استيعاب هو هيكلة واكتشاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">للواقع</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">إن التعلم عند بياجي هو نفي وتجاوز للاضطراب ،فاستيعاب المتعلم للمعرفة</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الجديدة والتلاؤم معها يقتضي ،بادىء دي بدء، تطبيق فلسفة الإلغاء والرفض وتطبيق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">النفي على مستويات الفهم القبلية وكل المعارف والموروثات الجاهزة والسابقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،وتتطور أشكال النفي والتمرد بتطور المراحل النمائية إلى أن تصل إلى المرحلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الصورية الاستنباطية أو ما يعرف بالذكاء المجرد</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">ومادام الذكاء الحسي العملي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">سابق على الذكاء الصوري المجرد،فانه لا يمكن البتة تصور بناء المفاهيم والتصورات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والمعلومات وتقعيدها إلا على أسس الذكاء الإجرائي ،فالمعرفة حسب هده المدرسة</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">البنائية تبنى ،وليست عملية تراكم آلي</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> ومن هده الزاوية يرى ،بياجي،أن على</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">المتعلم أن يكون المفاهيم ويضبط بالمحسوس الأجسام والأشكال والعلاقات الرياضية ،ثم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الانتقال بها إلى التجريد وسيرورات الاستدلال الاستنباطي ،ويكتسب السيرورات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الإجرائية للمواضيع قبل بنائها ويقتنع بأهمية التكوين الذاتي اعتمادا على تبني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">منطق التفكير والمقاربة الاستكشافية عوض الاستظهار العقيم للأفكار والنظريات وإلغاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">المعرفة المشوشة</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">استنتاج عام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> إن هده النظريات وان كانت تفترق وتختلف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">على مستوى رؤية وتصور طبيعة قوانين اواليات التعلم وميكانيزماته وأسسه ومبادئه</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL"></span><span dir="RTL"><span dir="RTL"></span>،فإنها تتقاطع وتلتقي وتتفق حول كون التعلم يبقى نشاطا اكتسابيا به تنسج الدات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">ملحمة وجودها وتثبت توازنها الطبيعي مع الزامات البيئة واكراهات الواقع</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">فادا</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">كانت المدرسة السلوكية ترى في التعلم مجموعة من ردود الأفعال الاستجابية المقترنة</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL" lang="AR-SA">والمشروطة تحكميا بمثيرات البيئة ومنبهاتها ، والتي تكتسب بها العضوية سلسلة من</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الفئات الاستجابية الإجرائية الأدائية بفعل عملية الاشراط والتعزيز والتدريب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والمحاولة والخطأ،وادا كانت الجشطالتية تربط التعلم بتحقيق الاستبصار في المجال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الكلي لموضوع التعلم والوصول إلى المعنى الحقيقي له ولمبادئه التنظيمية والقدرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">على تعميم هدا الفهم والاستبصار على مواقف أخرى في غياب أي تعزيز خارجي إلا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الاستبصار نفسه ،فان النظرية البنائية تقرن التعلم بفعل</span></span><br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> الأجهزة المعرفية للدات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">إن التعلم حسب رأيها نشاط يبنى ،وهو مقرون بتطور القدرات والامكانات الذاتية حسب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">مراحل النمو .إن التعلم هو تطوير الإجراءات الداخلية كتنظيم ذاتي يحقق التوازن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">والتكيف للعضوية مع الواقع</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL" lang="AR-SA">وادا كانت النظرية البنائية تركز على أن المتعلم هو</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">العنصر الفعال في العملية التعليمية التعلمية ،فان السلوكية تجعل منه مستجيبا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">للمؤثرات الخارجية،وادا كانت النظرية البنائية تركز على الإجراءات الداخلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">للتفكير البشري ،فان السلوكية تربط التعلم بالتغير في السلوك فكل تغير في سلوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">المتعلم يشي بتعلم جديد،وادا كانت البنائية المعرفية تركز على العمليات المعرفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">الداخلية للمتعلم ،فان السلوكية تعنى بالسلوك الخارجي الظاهر للمتعلم</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> هكذا نرى</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">أن دور المعلم السلوكي هو تهيئة بيئة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">التعلم لتحبيب وترغيب المتعلم لتعلم السلوك المراد تعلمه،</span> <span dir="RTL">فهو يسعى جاهدا للدفع بالمتعلم إلى البحث والاكتشاف وبناء معرفته بالاعتماد على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <span dir="RTL">امكاناته الذاتية و تمثلا ته الطبيعية قدراته المعرفية المحدودة</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .</span><br />
<span style="color: #333333; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;"><br />
</span><br />
<div dir="ltr" style="text-align: left;"><span style="color: #333333; font-family: Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 19px;">منقول</span></span></div></div>دكتورة حنان الدسوقيhttp://www.blogger.com/profile/00327907202571776906noreply@blogger.com0